Manuscript 001-050    Manuscript 051 -100    Manuscript 101 - 150   Manuscript 151 - 210

 

 

MS 101

 

01 ASKJA - MEN ÐI WAN-WISA FALXA MANNA

02 ÐAM HJARA / SELVA / GODIS SKALKA* JEFÐA PRESTE

03 RA NOMA LЄTA BŮRAÐ ÆND SAMNAÐ ÆND

04 GETÐAÐ ALDAM TO FARA DROCHTNE ÐЄR ER

05 NAVT NE SEND VMBE T SELVA TO BIHALDAN

06 - DE - ALDAM BIDRYWAÐ HJA MIÐ EN RUM

07 EMOD - ÐRVCHDAM HJA HJARA SELVA DROCHT

08 - NE WANE ÐЄR AN NINMAN* ANDERT* SKEL

09 DICH NE SEND - SEND ÐЄR SVME ÐAM HJAR

10 - A RENKA FRODA ÆND ET BAR MAKJA ALSA

11 WRDON HJA ÐRVCH HJARA RAKKERA FÆT

12 ÆND VMBIRA LASTER VRBARNAD ELLA

13 MIÐ FЄLO STATSKA PL / E / GUM HJARA FALXA

14 DROCHNE* TO N ЄRE - MEN IN TRVÐ [p. 140] - ALLЄN

15 - A ÐЄRVMBE ÐÆT HJA - RA NAVT SKADA NE

16 SKOLDE – TIL ÐJU VSA BERN NW WЄP

17 NED MŮGE WЄSA TOJENST HJARA DROCHT

18 ENLIKA LЄRE ALSA HAGON ÐA FANNA*

19 HJAM FON BUTA TO LЄRANDE* HWAT HYR

20 SKIL FOLGJA -

21 WR-ALDA WAS ЄR ALLE ÐINGA - ÆND NЄI

22 ALLE ÐINGA SKIL ER WЄSA – WR-ALDA IS

23 ALSA ЄVG ÆND HI IS VNE / N / DLIK ÐЄRVMB

24 NIS* ÐЄR NAWET BUTA HIM - ÐRVCH UT WR-AL

25 DA-S LЄVA WARÐ TID ÆND ALLE ÐINGA BERN -

26 ÆND SIN LЄVA NIMÐ TID ÆND ALLE ÐINGA WЄI -

27 ÐISSA SЄKA MOTON KLAR ÆND BAR

28 MAKAD WRDA BY ALLE WISA - SA ÐÆT HJA T  

29 AN ʘÐERA BIÐJUTA ÆND BIWISA MŮGE -

30 IST SA FAR WNNEN - SA SEIÐ MÆN FORÐER

31 HWAT ÐUS VSA OMME-FANG TREFT ALSA

32 SEND WY EN DЄL FON WR-ALDA-S VN -

 

 

 

  

[BOEK VAN BRUNO PAG. 101]

askja . Men thi wanwisa falxa manna , tham hjara selva godis skalka jeftha prestera nôma lêta , bürath aend sâmnath aend gethath aldam to fâra drochtne thêr er navt ne send , vmbet selva to bihaldande . 5. Aldam bidrywath hja mith en rum emod , thrvchdam hja hjara selva drochtne wâne , thêr an ninman andert skeldich ne send . Send thêr svme tham hjara renka froda aend bâr mâkja , alsa wrdon hja thrvch hjara rakkera faet aend vmbira laster vrbarnad , ella mith fêlo stâtska plêgum , hjara falxa drochtne to n êre . Men in trvth , [140] allêna vmbe thaet hja ra navt skâda ne skolde . 6. Til thju vsa bern nw wêpned müge wêsa tojenst hjara drochtenlika lêre , alsa hâgon tha fâmna hjam fon buta to lêrande hwat hyr skil folgja . 7. Wralda was êr alle thinga , aend nêi alle thinga skil er wêsa . Wralda is alsa êvg aend hi is vnendlik , thervmb nis thêr nawet buta him . Thrvch ut Wraldas lêva warth tid aend alle thinga bern , aend sin lêva nimth tid aend alle thinga wêi . 8. Thissa sêka moton klâr aend bâr mâkad wrda by alle wisa , sâ thaet hja t an ôthera bithjuta aend biwisa müge . Is t sâ fâr wnnen , sa sêith maen forther : 9. Hwat thus vsa ommefang treft , alsa send wy en dêl fon Wraldas vn-

eischen. Maar die wanwijze valsche mannen, die zich zelf gods dienaren of priesteren laten noemen, beuren en zamelen en vergaderen dat alles voor afgoden, die niet bestaan, om het zelf te behouden. 5. Dat alles bedrijven zij met een ruim gemoed, naardien zij zich zelven goden wanen, die aan niemand antwoord schuldig zijn. Zijn er sommigen die hunne ranken bevroeden en openbaar maken, zoo worden zij door hunne rakkers gevat en om hunnen laster verbrand, alles met vele statelijke plegtigheden ter eere der valsche goden. Maar in waarheid, [141] alleen opdat zij hun niet schaden zouden. 6. Opdat onze kinderen gewapend mogen wezen tegen hunne afgodische leer, zoo behooren de maagden hen te doen van buiten leeren, wat hier zal volgen. 7. Wralda was eerder dan alle dingen, en na alle dingen zal hij wezen. Wralda is alzoo eeuwig en hij is oneindig, daarom is er niets buiten hem. Door en uit Wraldas leven ontstond de tijd en werden alle dingen geboren; en zijn leven neemt den tijd en alle dingen weg. 8. Deze zaken moeten klaar en openbaar gemaakt worden op alle wijzen, zoodat zij het aan anderen mogen beduiden en bewijzen. Is het zoo verre gewonnen, dan zegt men verder: 9. Wat dus onzen omvang betreft, zoo zijn wij een deel van Wraldas on-

but these presumptuous and false men, who call themselves servants of the gods and priests, receive and collect everything in the name of the idols that have no real existence, for their own benefit. 5. They do all this with an easy conscience, as they think themselves gods not answerable to any one. If there are some who discover their tricks and expose them, they hand them over to the executioners to be burnt for their calumnies, with solemn ceremonies in honour of the false gods; but really in order to save themselves. 6. In order that our children may be protected against their idolatrous doctrine, the duty of the femmes is to make them learn by heart the following: 7. "Wr-alda existed before all things, and will endure after all things. Wr-alda is also eternal and everlasting, therefore nothing exists without him. From Wr-alda’s life sprang time and all living things, and his life takes away time and every other thing." 8. These things must be made clear and manifest in every way, so that they can be made clear and comprehensible to all. When we have learned thus much, then we say further: 9. "In what regards our existence, we are a part of Wr-alda’s

heischen. Aber diese wahnweisen falschen Männer, die sich selber Gottesschalke oder Priester nennen lassen, erheben, sammeln und raffen alles für die Götter, die nicht da sind, um es selber zu behalten. 5. Alles das betreiben sie mit weitem Gewissen : weil sie sich selber Götter wähnen, die niemandem Verantwortung schuldig sind. Sind da welche, die ihre Ränke ahnen und offenkundig machen, so werden sie von ihren Rackern gefasst und um ihrer Lästerung verbrannt, alles mit vielen feierlichen Gepflogenheiten, ihren falschen Göttern zu Ehren. Aber in Wahrheit, damit sie ihnen nicht schaden sollen . 6. Damit unsere Kinder gewappnet sein mögen gegen ihre abgöottische Lehre, sollen die Maiden sie auswendig lernen lassen, was hier folgen wird : 7. Wralda war eher als alle Dinge, und nach allen Dingen wird Er sein. Wralda ist also ewig, und Er ist unendlich, darum ist nichts ausser Ihm. Durch und aus Wraldas Leben wurde Zeit und alle Dinge geboren, und Sein Leben nimmt die Zeit und alle Dinge weg. 8. Diese Sachen müssen klar und offenkundig gemacht werden auf alle Weise, so dass sie es auch anderen bedeuten und beweisen können. Ist es nun soweit gewonnen, dann sage man fürder : Was also unseren Umfang betrifft, sind wir ein Teil von Wraldas             140

MS 102

 

01 ENDELIK WЄSA - ALSA ÐA OMMEFANG FON

02 AL ET ESKЄPNE - ÐACH HWAT ANGA VSA

03 DANTE VSA AINSKIPA VSA GAST ÆND AL

04 VSA BIÐÆNKINGA ÐISSA NE HЄRA NAVT

05 TO ÐET* WЄSA - ÐIT ELLA SEND FLJUCHTIG

06 - A ÐINGA ÐAM ÐRVCH WR-ALDA-S LЄVA

07 FORSKINA - ÐACH ÐЄR ÐRVCH SIN WIS

08 - HЄD SADANE ÆND NAVT OWERS NAVT

09 NE FORSKINA - MEN ÐRVCHDAM SIN

10 LЄVA STЄDES* FORÐ-GA ALSA NE MЄI

11 ÐЄR MAWET* VPPA SIN STЄD - NAVT BI

12 – LYWA* - ÐЄRVMBE FORWIXLAÐ ALLE E

13 - SKEPNE ÐINGA FON STЄD FON DANTE*

14 ÆND AK FON ÐÆNKWISA - ÐЄRVMBE NE

15 MЄI JRÐA SELVA NER ENG SKEPSLE NI

16 SEDSA IK BEN MEN WEL IK WAS -

17 AK NE MEI NЄN MÆNNISKA NAVT NE

18 SEDSA IK ÐÆNK* MEN BLAT IK ÐOCHTE -

19 ÐI KNAP IS GRATER ÆND OWERS AS

20 ÐA R BERN WЄRE - HY HEÐ ORA GЄRTNE

21 TOCHTA ÆND ÐÆNKWISA - ÐI MAN EN

22 TAT IS ÆND ÐÆNKÐ OWERS AS ÐA R

23 KNAP WЄRE - ЄVIN ÐA ALDA FO / N /  DЄGUM* -

24 ÐÆT WЄT ALLERA MANNELIK - SAHWER

25 SA ALLERA MANNALIK NW WЄT ÆND

26 JECHTA MOT ÐÆT HY ALON WIXLAÐ

27 SA MOT HY AK BIJECHTA ÐÆT ER JAHWEDER

28 AGEBLIK WIXLAÐ AK ÐAHWILA - R SЄID

29 IK BEN ÆND ÐÆT SINA ÐÆNK-BYLDA*

30 WIXLE ÐAHWILE R SЄID IK ÐÆNK -

31 INSTEDE ÐÆT WY ÐA ÆRGA FINDA

32 S - ALÐUS VNWЄRÐLIK AFTERNЄI

[BOEK VAN BRUNO PAG. 102]

endelik wêsa , alsa tha ommefang fon al et eskêpne , thach hwat angâ vsa dânte , vsa ainskipa , vsa gâst aend al vsa bithaenkinga , thissa ne hêra navt to thet wêsa . Thit ella send fljuchtiga thinga tham thrvch Wraldas lêva forskina , thach thêr thrvch sin wishêd sâdâne aend navt owers navt ne forskina . Men thrvchdam sin lêva stêdes forthga , alsa ne mêi thêr nawet vppa sin stêd navt bilywa . Thêrvmbe forwixlath alle eskêpne thinga fon stêd , fon dânte aend âk fon thaenkwisa . Thervmbe ne mêi irtha selva , ner eng skepsle ni sedsa : ik ben , men wel ik was . Ak ne mêi nên maenniska navt ne sedsa ik thaenk , men blât , ik thochte . Thi knâp is grâter aend owers as tha r bern wêre . Hy heth ora gêrtne , tochta aend thaenkwisa . Thi man en tât is aend thaenkth owers as thâ r knâp wêre . Êvin tha alda fon dêgum . Thât wêt allera mannelik . Sâhwersa allera mannalik nw wêt aend jechta mot , thaet hy alon wixlath , sâ mot hy âk bijechta , that er jahweder âgeblik wixlath , âk thahwila r sêid : ik ben , aend thaet sina thaenk bylda wixle , tha hwile r sêid : ik thaenk . Instêde thaet wy tha aerga Findas althus vnwerthlik afternêi

eindig wezen als de omvang van al het geschapene. Doch wat onze gedaante aangaat, onze eigenschappen, onzen geest en al onze bedenkingen, deze behooren niet tot het wezen. Dit alles zijn vluchtige dingen, die door Wraldas leven verschijnen; doch door zijne wijsheid zoodanig en niet anders verschijnen. Maar doordien zijn leven steeds voortgaat, zoo kan er ook niets op zijne plaats blijven. Daarom verwisselen alle geschapene dingen van plaats, van gedaante en ook van denkwijze. Daarom mag de aarde zelve, noch eenig schepsel zeggen: ik ben, maar wel: ik was. Ook mag geen mensch zeggen: ik denk, maar bloot: ik dacht. De knaap is grooter en anders als toen hij een kind was. Hij heeft andere begeerten, neigingen en denkwijze. De man en vader is en denkt anders als toen hij knaap was. Even zoo de ouden van dagen. Dat weet iedereen. Bijaldien nu iedereen weet, en moet erkennen, dat hij steeds wisselt, zoo moet hij ook bekennen, dat hij ieder oogenblik wisselt; ook terwijl hij zegt: ik ben; en dat zijne denkbeelden veranderen, terwijl hij zegt: ik denk. In plaats dus van dat wij de boose Finda's op eene onwaardige wijze na-

everlasting being, like the existence of all created beings; but as regards our form, our qualities, our spirit, and all our thoughts, these do not belong to the being." 10. All these are passing things which appear through Wr-alda’s life, and which appear through his wisdom, and not otherwise; but whereas his life is continually progressing, nothing can remain stationary, therefore all created things change their locality, their form, and their thoughts. 11. So neither Irtha nor any other created object can say, "I am" but rather, "I was". So no man can say, "I think" but rather, "I thought". 12. The boy is greater and different from the child; he has different desires, inclinations, and thoughts. The man and father feels and thinks differently from the boy, the old man just the same. Everybody knows that. 13. Besides, everybody knows and must acknowledge that he is now changing, that he changes every minute even while he says, "I am", and that his thoughts change even while he says, "I think". 14. Instead, then, of imitating Finda’s wicked people, and

unendlichem Wesen, wie der Umfang alles Geschaffenen ; doch was unsere Gestalt angeht, unsere Eigenschaften, unseren Geist und alle unsere Bedenkungen, diese gehören nicht zu dem Wesen. 10. Dies alles sind flüchtige Dinge, die durch Wraldas Leben erscheinen, doch durch Seine Weisheit dergestalt und nicht anders erscheinen. Aber weil Sein Leben stetig weitergeht, kann nichts an seiner Stätte bleiben. Darum verwechseln alle geschaffenen Dinge ihre Stätte, Gestalt und auch ihre Denkweise. 11. Darum darf Irtha (Erde) selbst noch irgendein Geschöpf sagen : 'ich bin', aber wohl : ‘ich war’’. Auch soll kein Mensch sagen : ‘ich denke’, sondern bloss : ‘ich dacht’. 12. Der Knabe ist grösser und anders, als da er ein Kind war. Er hat anderes Begehren, andere Sucht und Denkweise. Der Mann und Vater ist und denkt anders, als da er ein Knabe war. Desgleichen die Altbetagten. Das weiss ein jeder. So wenn ein jeder nun weiss und gestehen muss, dass er allein wechselt, so muss er auch dazu gestehen, dass er jeden Augenblick wechselt, auch dieweil er sagt : ‘ich bin’, und dass seine Gedankenbilder wechseln, dieweil er sagt : ‘ich denke’. 14. Anstatt dass wir den argen Findas dermasten unwürdig

MS 103 VP SKRIVFILT SKRЄVEN

 

01 SNAKKA ÆND KÆLTA IK BEN - JEFÐA WEL* -

02 IK BEN ÐET* BESTE DЄL WR-ALDIS* - JA* ÐRVCH

03 VS ALLЄNA MЄI - R ÐÆNKJA [p. 142] SA WILLAÐ

04 - WY KЄÐA WRAL ÆND ALLERWЄIKES WЄR

05 - ET NЄDLIK SY - WY FRYA-S BERN SEND

06 FORSKINSLA ÐRVCH WR-ALDA-S LЄVA

07 BY ‘T ANFANG MIN ÆND BLAT ÐACH IM

08 - MER WÆRÐANDE ÆND NAKANDE TO FVL

09 - KVMENLIKHЄD SVNDER A SA GOD TO

10 WRDA AS WR-ALDA SELVA -

11 VSA GAST NIS* NAVT WR-ALDA-S GAST -

12 HI IS ÐЄRFON ALLЄNA EN AFSK / I / NSLE -

13 ÐA WRALDA VS SKOP HEÐ ER VS IN

14 ÐRVCH SINE WISHЄD – BRYN - SIN.

15 TŮGA-HŮGIA ÆND FЄLO GODA AINSKIP

16 - A LENAD - HYRMЄI MUGON / WY / SINA SKEP

17 SELA ÆND SIN ЄWA BITRACHTA - ÐЄROF

18 MŮGON WY LЄRA ÆND ÐЄRVR MŮGON

19 WY RЄDA - ELLA ÆND ALLЄNA TO VS AIN

20 HELD - HЄDE WR-ALDA VS NЄNE SINNA

21 JЄVEN SA NE SKOLDE WY NARNE OF

22 NЄTA* ÆND WY SKOLDE JETA REDDALASSER

23 AS EN SЄ-KWALE WЄSA - ÐЄR FORÐ

24 DRYVEN WÆRÐ - ÐRVCH EBBE ÆND ÐRVCH

25 FLOD -

26 ÐIT STAT VP SKRIVFILT SKRЄVEN -

27 TAL AND ANDWORDE ORA FAMNA TO - N FARBYLD -

28 - EN VNSELS GYRICH MÆN KЄM TO BAR

29 - ANDE BY TRAST ÐЄR FAM WЄRE TO STAVIA -

30 HY SЄIDE – VN-WЄDER HЄDE SIN HUS WЄI

31 BROCHT - HY HЄDE TO WR-ALDA BЄDEN - MEN

32 WR-ALDA NЄD* IM NENE HELPE LЄNAD –

[BOEK VAN BRUNO PAG. 103]

snakka aend kaelta , ik ben , jeftha wel , ik ben thet beste dêl Wraldas , ja thrvch vs allêna mêi r thaenkja , [142] sâ willath wy kêtha wral aend allerwêikes wêr et nêdlik sy : wy Fryas bern send forskinsla thrvch Wraldas lêva ; by t anfang min aend blât , thach immer waerthande aend nâkande to fvlkvmenlikhêd , svnder â sa god to wrda as Wralda selva . Vsa gâst nis navt Wraldas gâst , hi is thêrfon allêna en afskinsle . Tha Wralda vs skop , heth er vs in thrvch sine wishêd bryn sintûga , hügia aend fêlo goda ainskipa lênad . Hyrmêi mugon wy sina êwa bitrachta . Thêrof mügon wy lêra aend thêrvr mügon wy rêda , ella aend allêna to vs ain held . Hêde Wralda vs nêne sinna jêven , sa ne skolde wy narne of nêta aend wy skolde jeta reddalasser as en sêkwale wêsa , thêr forthdryven waerth thrvch ebbe aend thrvch flod . Thit stat vp skrivfilt skrêven . tal and andworde ora famna to n forbyld . En vnsels gyrich maen kêm to bârande by Trâst thêr fâm wêre to Stavia . Hy sêide vnwêder hêde sin hus wêi brocht . Hy hêde to Wralda bêden , men Wralda nêdim nêne helpe lênad .

praten en snappen, ik ben, of wel ik ben het beste deel Wraldas, ja door ons alleen mag hij denken, [143] zoo willen wij verkondigen overal en allerwege, waar het noodig is: wij Fryas kinderen zijn verschijnselen door Wraldas leven; bij den aanvang gering en bloot: doch altijd wordende en naderende tot volkomenheid, zonder ooit zoo goed te worden als Wralda zelf. Onze geest is niet Wralda's geest, hij is daarvan slechts een afschijnsel. Toen Wralda ons schiep, heeft hij ons in zijne wijsheid, brein, zintuigen, geheugen en vele goede eigenschappen geleend. Hiermede kunnen wij zijne schepselen en zijne wetten beschouwen. Daarvan kunnen wij leeren en daarover kunnen wij spreken, alles en alleen tot ons eigen heil. Had Wralda ons geene zintuigen gegeven, zoo zouden wij nergens van weten, en wij zouden nog redde lozer zijn, dan een zeekwal die voortgedreven wordt door ebbe en door vloed. Dit staat op schrijffilt geschreven. Taal en antwoord aan andere Maagden tot een voorbeeld. Een ongezellig gierig man kwam klagende bij Troost, die Maagd was te Stavia. Hij zeide onweder had zijn huis vernield. Hij had tot Wralda gebeden, maar Wralda had hem geene hulp verleend.

saying, "I am the best part of Wr-alda, and through us alone he can think." 15. We proclaim everywhere where it is necessary, "We, Frya’s Children, exist through Wr-alda’s life - in the beginning mean and base, but always advancing towards perfection without ever attaining the excellence of Wr-alda himself." 16. Our spirit is not Wr-alda’s spirit, it is merely a shadow of it. 17. When Wr-alda created us, he lent us his wisdom, brains, organs, memory, and many other good qualities. By this means we are able to contemplate his creatures and his laws; by this means we can learn and can speak of them always, and only for our own benefit. If Wr-alda had given us no organs, we should have known nothing, and been more irrational than a piece of sea-weed driven up and down by the ebb and flood. Chapter VI: This is written on parchment; speech and answer to other femmes as an example - 1. An unsociable, avaricious man came to complain to Trast, who was the femme of Stavia. He said a thunderstorm had destroyed his house. He had prayed to Wr-alda, but Wr-alda had given him no help.

nachschwatzen und reden ‘ich bin oder gar ‘ich bin der beste Teil Wraldas, ja durch uns allein vermag Er zu denken’, 15. so wollen wir künden überall und allewege, wo es nötig sei : Wir, Fryas Kinder, sind Erscheinungen durch Wraldas Leben, beim Anfang gering und bloss, doch immer werdend und näherend der Vollkommenheit, sonder je so gut zu werden als Wralda selber. 16. Unser Geist ist nicht Wraldas Geist; er ist hiervon allein ein Abschein. 17. Da Wralda uns schuf, hat Er uns in Seiner Weisheit Hirn, Sinne, Gedächtnis und viele gute Eigenschasten verliehen. Hiermit können wir Seine Geschöpfe und Seine Gesetze betrachten. Davon können wir lernen und darüber können wir reden, alles und allein zu unserem eigenen Heil. Hätte Wralda uns keine Sinne gegeben, so würden wir von nichts wissen, und wir würden noch hilfloser sein als eine Seequalle, die fortgetrieben wird durch Ebbe und durch Flut. Kapitel VI. Dies steht auf Schreibfilz geschrieben : Rede und Antwort den anderen Maiden zu einem Vorbilde. 1. Ein ungeselliger geiziger Mann kam zu Trost, die Maid war zu Stavia, um sich zu beklagen. Er sagte, Unwetter hätte sein Haus weggeführt. Er hatte zu Wralda gebetet, aber Wralda hatte ihm keine Hilfe verliehen.    142

MS 104

 

01 BIST EN ÆFTE FRYA-S FREJE TRAST - FO / N / ELDER

02 T ELDER ANDERE ÐENE MÆN - ÐÆN SЄIDE HJU

03 WIL IK ÆWET IN ÐIN MOD SЄJA IN BITROUWA

04 ÐÆT ET KYMA GROJA ÆND FRŮCHDA JЄVA MЄI -

05 FORÐ SPREK HJU ÆNDE KЄÐ - ÐA FRYA BERN

06 WAS - STAND VS MODER NAKED ÆND BLAT

07 VNBIHOD TOJENST ÐA STRELUM ÐЄRE SVNNE -

08 NINMAN* MACHT HJU FRЄJA ÆND ÐЄR

09 WЄRE NIMMAN ÐЄR HJA HELP MACHT

10 LЄNA - ÐA GVNG WRALDA TO ÆND WROCHTE

11 IN HJRA MOD NIGUNG ÆND LIAVDE* ANG

12 - GOST ÆND SKRIK - HJU SACH RONDOMME*

13 HJRA NIGUNG KAS ÐET* BESTE ÆND HJU

14 SOCHTE SKUL VNDERA WARANDE LIN

15 - DA - MEN RЄIN* KЄM ÆND T ONHLEST

16 WЄRE ÐÆT HJU WET WRDE - ÐACH HJU

17 HЄDE SJAN [p. 144] HO ÐET* WЄTER TO ÐA HEL

18 - LANDA BLÆDAR OF DRUPTE - NW MAKA

19 - DE HJU EN HROF MIÐ HELLANDA SIDUM

20 - VP STʘKA MAKADE HJU ÐAM - MEN

21 STORNEWIND KЄM ÆND BLOS RЄIN*

22 ÐЄR VNDER - NW HЄDE HJA SJAN ÐÆT

23 ÐA STAM HLY JEF - ÆFTER GONG HJA TO ÆND

24 MAKADE EN WACH* FON PLAGA AND SADUM*

25 ÐET* FORMA AN ЄNE SYDA ÆND FORÐ AN

26 ALLE SYDA - STORNEWIND KЄM TOBEK

27 JETA WODANDER AS TO FORA ÆND BLOS

28 HJU HROF EWЄI - MEN HJU NE BARADE

29 NAVT OVER WRALDA NER TOJENST WR

30 ALDA - MEN HJA MAKADE EN RЄITNE

31 HROF ÆND LЄIDE STЄNA ÐЄR VPPA -

32 BIFVNDEN HÆVANDE HO SЄR ÐET* DVAÐ

 

 

[BOEK VAN BRUNO PAG. 104]

Bist en aefte Fryas , frêje Trâst . Fon elder t elder , andere thene maen . Thaen sêide hju wil ik aewet in thin mod sêja in bitrouwa , thaet et kyma groja aend früchda jêva mêi . Forth sprêk hju aende kêth . Thâ Frya bern was , stand vs moder naked aend blât , vnbihod to jenst tha strêlum thêre svnne . Ninman macht hju frêja aend thêr wêre ninman thêr hja help macht lêna . Thâ gvng Wralda to aend wrochte in hjra mod nigung aend liavde anggost aend skrik . Hju sach rondomme , hjra nigung kâs thet beste aend hju sochte skul vndera wârande linda . Men rêin kêm aend t onhlest wêre thât hju wet wrde . Thach hju hêde sjan [144] ho thet wêter to tha hellanda blaedar of drupte . Nw mâkade hju en hrof mith hellanda sidum , vp stôka mâkade hju tham . Men stornewind kêm aend blos rêin thêr vnder . Nw hêde hja sjan thaet tha stam hly jef , aefter gong hja to aend mâkade en wâch fon plâga ând sâdum , thet forma an êne syda aend forth an alle syda . Storne wind kêm to bek jeta wodander as to fora aend blos thju hrof ewêi . Men hju ne bârade navt over Wralda ner to jenst Wralda . Men hja mâkade en reitne hrof aend leide stêne thêr vppa . Bifvnden haevande ho sêr thet dvath

Zijt ge een echte Fries, vroeg Troost. Van ouder tot voorouder, antwoordde de man. Dan, zeide zij, wil ik iets in uw gemoed zaaijen in vertrouwen, dat het kiemen en groeijen en vruchten geven mag. Verder sprak zij en zeide: toen Frya geboren was, stond onze moeder naakt en bloot, onbehoed tegen de stralen der zon. Niemand kon zij vragen, en er was niemand, die haar hulp verleenen konde. Toen ging Wralda heen en wrocht in haar gemoed neiging en liefde, angst en schrik. Zij zag rondom zich; hare neiging koos het beste, en zij zocht eene schuilplaats onder de beschuttende lindeboom. Maar de regen kwam en het gevolg was, dat zij nat werd. Doch zij had gezien, [145] hoe het water bij de hellende bladeren neerdrupte. Nu maakte zij een afdak met hellende zijden, op staken maakte zij dat. Maar de stormwind kwam en blies de regen daaronder. Nu had zij gezien, dat de stam luwte gaf. Daarop ging zij heen en maakte eene wand van plaggen en zooden; eerst aan de eene zijde en vervolgens aan alle zijden. De stormwind kwam terug, woedender als te voren, en blies het dak weg. Maar zij klaagde niet over Wralda, noch tegen Wralda. Maar zij maakte een rieten dak en legde steenen daarop. Bevonden hebbende hoe zeer het doet,

2. Trast asked, "Are you a true Child of Frya?" 3. The man replied, "From father and forefathers." 4. Then she said, "I will sow something in your conscience, in confidence that it will take root, grow, and bear fruit. 5. "When Frya was born, our mother stood naked and bare, unprotected from the rays of the sun. She could ask no one, and there was no one who could give her any help. 6. "Then Wr-alda wrought in her conscience inclination and love, anxiety and fright. She looked round her, and her inclination chose the best. She sought a hiding-place under the sheltering lime-trees, but the rain came, and the difficulty was that she got wet. She had seen how the water ran down the pendent leaves; so she made a roof of leaves fastened with sticks, but the wind blew the rain under it. 7. "She observed that the stem would afford protection. She then built a wall of sods, first on one side, and then all round. The wind grew stronger and blew away the roof, but she made no complaint of Wr-alda. She made a roof of rushes, and put stones upon it. Having found how hard it is

2. ‘Bist du ein echter Fryas’, fragte Trost. 3. ‘Von Eltern auf Eltern’, antwortete der Mann. 4. ‘Dann’, sagte sie, ‘will ich etwas in dein Gemüt säen, im Vertrauen, dass es keimen, wachsen und Früchte tragen mag.’ Fürder sprach sie und sagte : 5. ‘Als Frya geboren ward, stand unsere Mutter da, nackt und bloss, ungeschützt gegen die Strahlen der Sonne. 6. Da erwirkte Wralda in ihrem Gemüte Neigung und Liebe, Angst und Schrecken. Sie sah um sich : ihre Neigung wählte das Beste und sie suchte Schutz unter der schirmenden Linde. Aber Regen kam, und sie wurde nass. Jedoch hatte sie gesehen, wie das Wasser an den Blättern herabträufelte. Nun machte sie ein Dach mit abhängenden Seiten, auf Staken machte sie das. Aber Sturmwind kam und blies den Regen darunter. 7. Nun hatte sie gesehen, dass der Stamm Schutz gab. Demnach ging sie hin und machte eine Wand von Schollen und Soden, erst an einer Seite und fürder an allen Seiten. Sturmwind kam zurück, wütender als bevor, und blies das Dach weg. Doch sie klagte nicht über Wralda noch wider Wralda, sondern sie machte ein Röhrichtdach und legte Steine darauf. Als sie befand, wie hart es ist,   144

MS 105

 

01 VMB ALLENA TO TOBBANDE ALSA BIÐJUDE HJU

02 HIRA* BERN HO ÆND HWЄRVMBE HJU ALSA

03 HЄDE DЄN - ÐISSA WROCHTON ÆND TOCHT

04 - ON TOSЄMINE - A SADENERA WISE SEND

05 WY AN HUSA KЄMEN MIÐ STOPPENBÆNK

06 - UM EN SLECHT ÆND WARANDE LINDA

07 WIÐ ÐA SVNNE-STRELUM - TO ÐA LESTA

08 HÆVON HJA EN BURCH MAKAD ÆND FORÐ

09 ALLE ʘÐERA – NIS* ÐIN HUS ÐUS NAVT

10 STERK NOCH WЄST ALSA MOT I TRACHD

11 - A VMBET ʘRE BЄTER TO MAKJANDE -

12 MIN HUS WЄRE STERK ENOCH SЄID ER -

13 MEN ÐET* HAGE WЄTER HEÐ ET VP BЄRAD

14 ÆND STORNEWIND HEÐ -ET ORE DЄN -

15 HWЄR STAND ÐIN HUS ÐÆN - FRЄJE TRAST -

16 ALINGEN ÐЄRE RENE ANDERE ÐENE

17 MAN - NE STAND ET ÐÆN NAVT VPP-EN

18 NOL - JEFÐA ÐERP - FREJE TRAST -

19 NEAN* SЄID ER - MIN HUS STAND

20 ЄNSUM* BY ÐA OVERE* - ALLЄNA HÆV IK

21 - ET BUWAD MEN IK NE MACHT ÐЄR

22 ALLЄNA NЄN ÐERP TO MAKANE -

23 IK WIST WEL SЄIDE TRAST - ÐA FAMNA

24 HÆV - ET MY MELD - ÐV HEST AL ÐIN

25 LЄVA EN GRŮWEL HAD AN ÐA MÆNNISKA

26 UT FRЄSE ÐÆTSTE AWET JЄVA JEFÐA

27 DVA* MOSTЄ* TO FARA HJAM - ÐACH ÐЄR

28 MIÐA NE MЄI MÆN NAVT FЄR NE

29 KVMA - HWAND WR-ALDA ÐЄR MILD

30 IS KЄRAÐ HIM FONA GYRIGA -

31 FÆSTA HET VS RЄDEN ÆND BOPPA

32 ÐA DURA* FON ALLE BURGUM IS - T

[BOEK VAN BRUNO PAG. 105]

vmb allêna to tobbande , alsa bithjude hju hira bern ho aend hwêrvmbe hju alsa hêde dên . Thissa wrochton aend tochton to sêmine . A sadenera wise send wy an hûsa kêmen mith stoppenbaenkum , en slecht aend warande linda with tha svnnestrêlum . To tha lesta haevon hja en burch mâkad aend forth alle ôthera . Nis thin hus thus navt sterk noch wêst , alsa mot i trachda vmbet ôre bêter to mâkjande . Min hus wêre sterk enoch , sêider , men thet hâge wêter heth et vp bêrad aend stornewind heth et ore dên . Hwêr stand thin hus thaen , frêje Trâst . Alingen thêre Rêne , andere thene man . Ne stand et thaen navt vppen nol jeftha therp , frêje Trâst . Nean sêider , min hus stand ênsum by tha overe , allêna haev ik et buwad , men ik ne macht thêr allêna nên therp to makane . Ik wist wel , sêide Trâst , tha fâmna haev et my meld . Thv hest al thin lêva en grûwel had an tha maenniska , ut frêse thaetste awet jêva jeftha dva moste to fara hjam . Thach thêr mitha ne mêi maen navt fêr ne kvma . Hwand Wralda thêr mild is , kêrath him fona gyriga . Faesta het vs rêden aend buppa tha dura fon alle burgum is t

om alleen te tobben, zoo beduidde zij hare kinderen, hoe en waarom zij zoo gedaan had. Deze handelden en overlegden te zamen. Op zoodanige wijze zijn wij aan huizen gekomen met stoepbanken, eene straat, en eene beschuttende linde tegen de zonnestralen. Ten laatste hebben zij eene burgt gemaakt en vervolgens al de andere. Is uw huis dus niet sterk genoeg geweest, dan moet gij trachten het andere beter te maken. Mijn huis was sterk genoeg, zeide hij, maar het hooge water heeft het opgebeurd en de stormwind heeft het andere gedaan. Waar stond uw huis dan, vroeg Troost. Aan den oever van den Rijn, antwoordde de man. Stond het dan niet op eene nol (ronde hoogte) of terp, vroeg Troost. Neen, zeide de man, mijn huis stond eenzaam bij den oever; alleen heb ik het gebouwd, maar ik kon daar alleen geen terp voor maken. Ik wist het wel, antwoordde Troost, de maagden hebben het mij gemeld. Gij hebt al uw leven een afkeer gehad van de menschen, uit vrees, dat gij iets geven of doen moest voor hun. Doch daarmede kan men niet verre komen. Want Wralda die mild is, keert hem af van de gierigen. Fasta heeft ons geraden en boven de deuren van alle onze burgten is 't

to toil alone, she showed her children how and why she had done it. They acted and thought as she did. 8. "This is the way in which we became possessed of houses and porches, a street, and lime-trees to protect us from the rays of the sun. At last we have built a burgh, and all the rest. If your house is not strong enough, then you must try and make another." 9. He said, "My house was strong enough, but the flood and the wind destroyed it." 10. Trast asked, "Where did your house stand?" 11. He answered, "On the bank of the Rene." 12. Trast asked, "Did it stand on a knoll or in a village?" 13. The man said, "No; my house stood alone on the bank. I built it alone, but I could not alone make a hillock." 14. Trast answered, "I knew it; the femmes told me. All your life you have avoided your neighbours, fearing that you might have to give or do something for them; but one cannot get on in Wr-alda that way, for Wr-alda, who is kind, turns away from the niggardly. 15. "Fasta has advised us, and it is engraved .

sich allein plagen zu müssen, bedeutete sie ihren Kindern, wie und weshalb sie es getan hätte. Die wirkten und dachten zusammen. 8. Auf solche Weise sind wir zu einem Hause mit Stufenbänken und einer schützenden Linde wider die Sonnenstrahlen gekommen. Zuletzt haben sie eine Burg gemacht und fürder alles andere. Ist dein Haus nicht stark genug gewesen, so musst du versuchen, es besser zu machen. 9. ‘Mein Haus war stark genug’, sagte er, ‘aber das hohe Wasser hat es aufgehoben und Sturmwind hat das andere getan.’ 10. ‘Wo stand dein Haus dann’, fragte Trost. 11. ‘Langs des Rheines’, sagte der Mann. 12. ‘Stand es dann nicht auf einem Nol oder einer Terp’, fragte Trost. 13. ‘Nein’, sagte er, ‘mein Haus stand einsam am Ufer ; allein habe ich es gebaut, aber ich konnte allein dort keine Terp machen.’ 14. Ich wusste es wohl’, sagte Trost, ‘die Maiden haben es mir berichtet. Du hast all dein Leben einen Widerwillen gegen die Menschen gehabt, aus Fürcht, dass du etwas geben oder für sie tun müsstest. Doch damit kann man nicht weit kommen. Denn Wralda, der mild ist, kehret sich von den Geizigen ab. 15. Festa hat es uns geraten und über den Toren aller Burgen  

MS 106 -MIN BURCH

 

01 IN STЄN UT WRYTEN

02 BIST ÆRG BAT-SJOCHTIG SЄIDE FÆSTA

03 BIHOD ÐÆN JVWE NESTA

04 BIÐJOD ÐÆN JVWE NESTA

05 HELP ÐÆN JUWE NESTA

06 SA SKILUN HJA - T ÐI WIÐER-DVA* -

07 IS I ÐINA RЄD NAVT GOD NOCH* IK NЄT*

08 FAR ÐI NЄN BЄTERA - SKAMRAD WÆRÐ

09 ÐEN MÆN ÆN* HI DRUPTE STOLKES HINNE - [p. 146]

10 - NW WIL IK SELVA SKIWA* ЄROST FON

11 OVER MIN BURCH AND ÐAN OVER HWAT

12 IK HAV MŮGE SJAN -

13 MIN BURCH LЄID AN  -T NORÐ-ENDE ÐЄRE

14 LJUD-GARDA - ÐJU TORE HEÐ SEX SYDA -

15 ÐRYA ÐRITTICH FЄT* IS HJU HACH - FLÆT

16 FON BOPPA - EN LYÐ HUSKE ÐЄR VPPA -

17 HWANA MÆN ÐA STÆRA BISJAÐ -

18 AN AIDER SYD ÐЄRE TORE STÆT EN HUS -

19 LONG ÐRYJA HONDRED BRЄD ÐRYJA SJUGUN

20 FЄT* Є-LIKA HACH BIHALVA ÐJU HROF ÐЄR

21 ROND-LIK IS - ALÐAM FON HYR-BAKKEN

22 STЄN  ÆND FON BUTA NE SEND NЄNEN

23 ʘÐERA - OM ÐA BURCH IS EN HRINGDIK

24 ÐЄROM EN GRÆFT* DIAP ÐRYJA SJUGUN

25 FЄT WYD ÐRYJA TWILIF FЄT* - SIAÐ HWA

26 FONERE TORE DЄL SA SIAÐ HI ÐJU DAN

27 – TE* FON -ET JOL - VPPA GRVND TWISK

28 ÐA SŮDLIKA HŮSA ÐЄRA – SEN* ALLERLЄJA

29 KRŮDA FON HЄINDE ÆND FЄR - ÐЄROF

30 MOTON ÐA FAMNA ÐA KREFTA LЄRA -

31 TWISK ÐA NORÐ-LIKA HUSA IS ALLЄNA

32 FJELD - ÐA ÐRJU NORÐ-LIKA HUSA SEND

 

[BOEK VAN BRUNO PAG. 106]

in stên utwryten : 16. bist aerg bâtsjochtig sêide Faesta , bihod thaen jvwe nêsta , bithjod thaen jvwe nêsta , help thaen juwe nesta , sâ skilun hja t thi witherdva . Is i thina rêd navt god noch , ik nêt fâr thi nên bêtera . 17. Skâmrâd waerth then maen aend hi drupte stolkes hinne .

gegrift in steen: 16. zijt ge erg baatzuchtig, zeide Fasta, behoed van uwe naasten, onderricht dan uwe naasten, help dan uwe naasten, zoo zullen zij het u wederom doen. Is u deze raad niet goed genoeg, ik weet geene betere voor u. 17. De man werd schaamrood en droop stil af. [147]

in stone over all our doors: 16. "If you are selfish, distrustful towards your neighbours, teach your neighbours, help your neighbours, and they will return the same to you. If this advice is not good enough for you, I can give you no better." 17. The man blushed for shame, and slunk away.

steht es geschrieben : '16. Bist du arg nutzbedacht', sagte Festa ‘behüte dann deine Nächsten, hilf dann deinen Nächsten, so werden sie es wieder tun.' - ist dieser Rat nicht genug, ich weiss für dich keinen besseren. 17. Schamrot ward der Mann und er zog still von dannen.

 

 [BOEK VAN APOLLONIA PAG. 106]

Caput VII. [146] Nw wil ik selva skriwa êrost fon over min burch and than over hwat ik hav muge sjan . 1. Min burch lêid an t north ende thêre Liudgârda . Thju tore heth sex syda . Thrya thrittich fêt is hju hâch . Flaet fon boppa . En lyth huske thêr vppa , hwâna maen tha staera bisjath . An aider syd thêre tore staet en hus , long thrya hondred , brêd thrya sjugun fêt , êlika hâch bihalva thju hrof , thêr rondlik is . Altham fon hyrbakken stên , aend fon buta ne send nênen ôthera . Om tha burch is en hringdik , thêrom en graeft diap thrya sjugun fêt , wyd thrya twilif fêt . 2. Siath hwa fonêre tore del , sa siath hi thju dânte fon et Jol . Vppa grvnd twisk tha sûdlika hûsa thêre , send allerlêja krûda fon hêinde aend fêr , thêrof moton tha fâmna tha krefta lêra . Twisk tha nortlika hûsa is allêna fjeld . Tha thrju nortlika hûsa send

Hoofdstuk VII. Nu wil ik zelf schrijven, eerst over mijne burgt en dan over hetgene ik heb mogen zien. 1. Mijne burgt ligt aan 't noordeinde van de Liudgaarde. De toren heeft zes zijden. Driemaal dertig voet is hij hoog. Plat van boven. Een klein huisje daarop, waaruit men naar de sterren ziet. Aan iedere zijde van den toren staat een huis, lang drie honderd en breed driemaal zeven voet, en evenzoo hoog, behalve het dak, dat rondachtig is. Al deze van hard gebakken steen, en van buiten zijn er geene andere. Om de burgt is een ringdijk, en daarom heen eene gracht diep drie maal zeven en breed driemaal twaalf voet. 2. Ziet iemand boven van den toren naar beneden, dan ziet hij de gedaante van het Juul. Op den grond tusschen de zuidelijke huizen, daar zijn allerlei kruiden van heinde en verre, daarvan moeten de maagden de krachten leeren kennen. Tusschen de noordelijke huizen is alleen veld. De drie noordelijke huizen zijn

Chapter VII: Now I will write myself, first about my burgh, and then about what I have been able to see - 1. My burgh lies near the north end of the Liudgarda. The tower has six sides, and is ninety feet high, flat-roofed, with a small house upon it out of which they look at the stars. On each side of the tower is a house three hundred feet long, and twenty-one feet broad, and twenty-one feet high, besides the roof, which is round. All this is built of hard-baked bricks, and outside there is nothing else. The burgh is surrounded by a dyke, with a moat thirty-six feet broad and twenty-one feet deep. 2. If one looks down from the tower, he sees the form of the yule. In the ground among the houses on the south side all kinds of native and foreign herbs grow, of which the femmes must study the qualities. Among the houses on the north side there are only fields. The three houses on the north

Kapitel VII. Nun will ich selber schreiben, erst über meine Burg und dann über dasjenige, was ich habe sehen dürfen. 1. Meine Burg liegt an dem Nordende des Ljudgartens. Der Turm hat sechs Seiten. Dreimal dreissig Fuss ist er hoch, flach von oben ; ein kleines Häuschen darauf, von wo man die Sterne betrachten kann. An jeder Seite des Turms steht ein Haus, lang dreihundert und breit dreimal sieben Fuss, gleich hoch, ausser dem Dach, das rundlich ist : alle diese von hartgebakkenem Stein, und von aussen sind keine anderen. Um die Burg ist ein Ringdeich und darum ein Graben, tief dreimal sieben und breit dreimal zwölf Fuss. 2. Sieht jemand von dem Turm herab, so sieht er die Gestalt des Juls. Auf dem Grund zwischen den südlichen Häusern sind allerlei Kräuter von nah und fern : deren Krafte müssen die Maiden lernen. Zwischen den nördlichen Häusern ist allein Feld. Die drei nördlichen Häuser sind         146

 

MS 107 - MIN BURCH

 

/FOL KЄREN /

01 ÆND ʘÐER BIHOF - TWA SŮDAR SEND TO FARA

02 ÐA FAMKES VMBE TO SKOLA ÆND TO HЄMA

03 ÐET* SŮDLIKOSTE HUS IS ÐЄRE BURCH-FAM

04 HIS HЄM - INNA TORE HANGT ÐJU FODDIK -

05 ÐA WAGAR* ÐЄRE TORE SEND MIÐ KESTLIK

06 - A STЄNA SMUKAD - IN VPPA ÐЄRE SŮDER

07 WACH IS ÐENE TEX WRYTEN - AN ÐA FЄRE

08 SYDE ÐЄRA FINÐ MÆN ÐJU FORMLЄRE

09 ANNA WINSTERE SYDE ÐA ЄWA - ÐA ORA

10 SЄKA FINÐ MÆN VPPA ʘRA ÐRJA - TOJENST

11 ÐA DIK BY -T HUS ÐЄR FAM STЄT ÐJU OWNE

12 ÆND ÆND MOL-MAK ÐRVCH FJUWER BUFLA

13 KRODEN - BUTA VSA BURCH-WAL IS ‘T HЄM

14 HWER VPPA ÐA BURCH-HЄRA ÆNDA WЄRAR

15 HЄME - ÐJU RING-DIK ÐЄRA IS EN STONDE

16 GRAT NЄN STJŮRAR MEN SVNNA STONDA

17 HWЄRFON TWYJA TWILIF VPPEN ETMELDE

189 KVMA - IN VPPER BINNA SYDE FONA DIK IS

19 EN FLÆT FIF FЄT VNDERA KRUN - ÐЄRVPPA

20 SEND ÐRYJA HVNDRED KRAN- / B / OGA TODEKÐ

21 MIÐ WOD ÆND LЄÐER - BIHALVA ÐA HŮSA

22 ÐЄRA INHЄMAR* SEND ÐЄR BINNA ALINGNE

23 KA [p. 148] DIK JETA ÐRYJA TWILIF NED-HŮSA TO FARA

24 ÐA OMHЄMAR - ÐET FJELD ÐJANAÐ TO

25 KÆMP ÆND TO WЄDE - ANNA SUDSYDE

26 FON ÐA BUTENSTE HRING-DIK IS ÐJU LJUD

27 GARDE - OMTUNAD ÐRVCH ÐET* GRATE

28 LINDA-WALD - HJRA DANTE* IS ÐRJU HE / R / NICH

29 – ÐET* BRЄDE BUTA – TIL ÐJU SVNNE ÐЄR IN

30 SIA* MЄI - HWAND ÐЄR SEND FЄLO FER-LAND

31 ESKA ÐREJA ÆND BLOMMEN ÐRVCH ÐA

32 -STJURAR MIÐ BROCHT - ALSA ÐJU DANTE*

 [BOEK VAN APOLLONIA PAG. 107]

fol kêren aend ôther bihof . Twa sûdar send to fâra tha fâmkes vmbe to skola aend to hêma Thet sûdlikoste hus is thêre Burchfâm his hêm . 3. Inna tore hangt thju foddik . Tha wagar thêre tore send mith kestlika stêna smukad . In vppa thêre sûderwach is thêne Tex wrytten . An tha fêre syde thêra finth maen thju formlêre ; anna winstere syde tha êwa . Tha ora sêka finth maen vppa ôra thrja . 4. Tojenst tha dik by t hus thêr fâm stêt thju owne aend thju molmâk thrvch fjuwer bufla kroden . Buta vsa burchwal is t hêm , thêr vppa tha burchhêra aenda wêrar hême . Thju ringdik thêra is en stonde grât , nên stjurar , men svnna stonde , hwêrfon twya twilif vppen etmelde kvma . In vpper binnasyde fona dik is en flaet , fif fêt vndera krûn . Thêr vppa send thrya hondred krânboga , todekt mith wod aend lêther . 5. Bihalva tha hûsa thêra inhêmar send thêr binna alingne tha [148] dik jeta thrya twilif nêdhûsa to fâra tha omhêmar . Thet fjeld thjanath to kaemp aend to wêde . Anna sûdsyde fon tha bûtenste hringdik is thju Liudgârde omtûnad thrvch thet grâte Lindawald . Hjra dânte is thrju hernich , thet brêde buta , til thju svnne thêr in sia mêi . Hwand thêr send fêlo fêrlandeska thrêja aend blommen thrvch tha stjurar mith brocht . 6. Alsa thju dânte

vol koorn en andere benoodigdheden. Twee zuidelijke huizen zijn voor de maagden, om school te houden en te wonen. Het zuidelijkste huis is de woning der Burgtmaagd. 3. In den toren hangt de lamp. De wanden van den toren zijn gesmukt met kostbare steenen. Op de zuiderwand is de Tex gegrift. Aan de rechterzijde van deze vindt men de formleer; aan de linkerzijde de wetten. De andere zaken vindt men op de drie andere zijden. 4. Tegen den dijk aan, bij het huis der Burgtmaagd, staat de oven en de meelmolen door vier buffels gekruid. Buiten onze burgtwal is de plaats, waarop de burgtheeren en de krijgers wonen. De ringdijk daaromheen is een uur groot, niet een zeemans, maar een zonne uur, waarvan tweemaal twaalf in een etmaal gaan. Aan de binnenzijde van den dijk is een plat, vijf voet beneden de kruin. Daarop zijn drie honderd kraanbogen, gedekt met hout en leder. 5. Behalve de huizen der inwoners zijn daarbinnen langs den [149] dijk nog driemaal twaalf noodhuizen voor de omwoners. Het veld dient tot kamp en tot weide. Aan de zuidzijde van de buitenste ringdijk is de Liudgaarde omtuind door het groote Lindenwoud. Hare gedaante is driehoekig, met de breede zijde naar buiten, opdat de zon daarin mag zien. Want daar zijn vele buitenlandsche boomen en bloemen, door de zeevaarders medegebracht. 6. Gelijk de gedaante

are full of corn and other necessaries; the two houses on the south are for the femmes to live in and keep school. The most southern house is the dwelling of the burgh-femme. 3. In the tower hangs the lamp. The walls of the tower are decorated with precious stones. On the south wall the Tex is inscribed. On the right side of this are the formulas, and on the other side the laws; the other things are found upon the three other sides. 4. Against the dyke, near the house of the burgh-femme, stand the oven and the mill, worked by four oxen. Outside the burgh wall is the place where the burghers and the warriors live. The fortification outside is an hour long - not a navigator’s hour, but an hour of the sun, of which twenty-four go to a day. Inside it is a plain five feet below the top. On it are three hundred crossbows covered with wood and leather. 5. Besides the houses of the inhabitants, there are along the inside of the dyke thirty-six refuge-houses for the people who live in the neighbourhood. The field serves for a camp and for a meadow. On the south side of the outer fortification is the Liudgarda, enclosed by the great Linda Wald. Its shape is three-cornered, with the widest part outside, so that the sun may shine in it, for there are a great number of foreign trees and flowers brought by the navigators. 6. All the other burghs are the same shape

voll Korn und anderem Behuf. Zwei südliche sind für die Maiden, um Schule zu halten und zu hausen. Das südlichste Haus ist das Heim der Burgmaid. 3. In dem Turm hängt die Lampe. Die Wande des Turms sind geschmückt mit kostbaren Steinen . Auf der Südwand ist der ‘Rat’ (Fryas) geschrieben, an der rechten Seite findet man die Altlehre, an der linken Seite die Gesetze. Die anderen Sachen findet man auf den drei anderen Seiten. 4. Gegen den Deich, bei dem Haus der Burgmaid, steht der Ofen und die Mühle, von vier Ochsen gedreht. Ausserhalb unseres Burgwalles ist das Hiem , auf dem die Burgherren und die Wehrer wohnen. Der Ringdeich darum ist eine Stunde gross, nicht eine Seemanns-, sondern eine Sonnenstunde, wovon zweimal zwölf auf eine Etmelde entfallen. An der Innenseite des Deiches ist eine Platte, fünf Fuss unterhalb des Randes. Darauf sind dreihundert Kranbogen, zugedeckt mit Holz und Leder. 5. Ausser den Hausern der Einwohnenden sind darinnen, den Deich entlang, noch dreimal zwölf Nothauser für die Umwohnenden. Das Feld dient als Lager und Weide. An der Südseite des aussersten Ringdeiches ist die Ljudgarde umzäunt von dem grossen Lindawalde. Seine Gestalt ist dreihornig, der breite Teil auswarts, damit die Sonne darin scheinen möge. Denn darin sind viele fremdländische, von unseren Seefahrern mitgebrachte Bäume und Blumen. 6. So wie die Gestalt       148

 

MS 108 -MIN BURCH

 

01 VSAR BURCH IS SEND ALLE ʘÐERA - ÐACH

02 VS -IS IS ÐJU GRATESTE - MEN ÐI FON

03 TEXLAND IS ÐA ALDERGRATESTE - ÐJU

04 TORE FON FRYA-S BURCH IS ALSA HACH

05 ÐÆT HJU ÐA WOLKA TORENT - NЄI ÐЄRE

06 TORE IS AL ET OÐERA -

07 BY VS VPPER BURCH IST ALSA DЄLAD -

08 SJUGUN JONGE FAMNA WAKAÐ BY ÐЄRE

09 FODDIK - AIDER WAK ÐRJA STUNDA - IN

10 ÐA ʘRE TID MOTON HJA HUSWÆRK

11 DVA* LЄRA ÆND SLЄPA - SEND HJA

12 SJVGUN JЄR WAKANDE WЄSEN - ALSA

13 SEND HJA FRY - ÐAN MŮGON HJA Є-

14 MONG ÐA MÆNNISKA GA VP RA SЄD TO

15 LETANE ÆND RЄD TO JЄVANE - IS HWA

16 ÐRJU JЄR FAM WЄST SA MЄI HJU

17 ALTOMET MIÐ ÐA ALDA FAMNA MIÐ

18 GA - ÐI SKRYWER MOT ÐA FAMKES

19 LЄRA - LЄSA - SKRYVA ÆND RЄKENJA -

20 ÐA GRYSA JEFÐA GRЄVA MOTON LЄRA

21 HJAM - RJUCHT ÆND PLICHT - SЄDKUNDA

22 KRŮDKUNDA HЄLKUNDA - SKЄDNESA

23 TELLINGA ÆND SANGA BIJUNKA ALLER.

24 LЄJA ÐINGA ÐЄR HJAM NЄDLIK SEND

25 VMBE RЄD TO JЄVANE - ÐJU BURCH-

26 FAM MOT LЄRA HJAM HO HJA ÐЄRMIÐ

27 TO WÆRK GA MOTA BY ÐÆ MÆNNISKA -

28 ЄR EN BURCH-FAM HJRA STЄD INNIMT

29 MOT HJU ÐRVCH ÐET* LAND FARA - EN

30 FVL JЄR - ÐRЄ GRЄVA BURCH-HЄRA

31 ÆND ÐRJA ALDA FAMNA GAN MIÐ

32 HJRI MIÐA - ALSA IS T AK MY GVNGON .

 [BOEK VAN APOLLONIA PAG. 108]

vsar burch is , send alle ôthera ; thach vs is is thju grâteste ; men thi fon Texland is tha aldergrâteste . Thju tore fon Fryasburch is alsa hâch thaet hju tha wolka torent , nêi thêre tore is al et ôthera . 7. By vs vppa burch ist alsa dêlad . 8. Sjugun jonge fâmna wâkath by thêre foddik . Aider wâk thrja stonda . In ha ôre tid moton hja huswaerk dva , lêra aend slêpa . Send hja sjugun jêr wâkande wêsen , alsa send hja fry . Thân mügon hja emong tha maenniska gâ , vp ra sêd to letane aend rêd to jêvane . Is hwa thrju jêr fâm wêst , sâ mêi hju alto met mith tha alda fâmna mith gâ . 9. Thi skrywer mot tha fâmkes lêra lêsa , skrywa aend rêkenja . Tha grysa jeftha grêva moton lêra hjam rjucht aend plicht , sêdkunda , krûdkunda , hêlkunda , skêdnesa , tellinga aend sanga , bijunka allerlêja thinga thêr hjam nêdlik send vmbe rêd to jêva . Thju Burchfâm mot lêra hjam ho hja thêrmith to waerk gâ mota by thae maenniska . 10. Êr en Burchfâm hjra stêd innimt , mot hju thrvch thet lând fâra en fvl jêr . Thrê grêva burchhêra aend thrja alda fâmna gan mith hiri mitha . Alsa is t âk my gvngon .

van onze burgt is, zoo zijn alle andere; doch onze burgt is de grootste; maar de allergrootste is die van Texland. De toren van Fryaburgt is zoo hoog, dat hij de wolken tornt, en in evenredigheid van den toren is al het overige. 7. Bij ons op de burgt is het zoo verdeeld. 8. Zeven jonge maagden waken bij de lamp. Iedere waak is drie uren. In den overigen tijd moeten zij huiswerk doen, leeren en slapen. Zijn zij zeven jaar wakende geweest, dan zijn zij vrij. Dan mogen zij onder de menschen gaan, om op hunne zeden te letten en raad te geven. Is eene drie jaren maagd geweest, dan mag zij somtijds met de oude maagden mede gaan. 9. De schrijver moet de meisjes leeren lezen, schrijven en rekenen. De grijaards of greva moeten haar leeren recht en plicht, zedekunde, kruidkunde en heelkunde, geschiedenissen, vertellingen en zangen, benevens allerhande dingen die haar noodig zijn om raad te geven. De Burgtmaagd moet haar leeren, hoe zij daarmede te werk moeten gaan bij de menschen. 10. Voor dat eene Burgtmaagd hare plaats inneemt, moet zij door het land reizen een vol jaar. Drie grijze burgt heeren en drie oude maagden gaan met haar mede. Zoo is het ook mij gegaan.

as ours, only not so large; but the largest of all is that of Texland. The tower of the Fryasburch is so high that it rends the sky, and all the rest is in proportion to the tower. 7. In our burgh this is the arrangement: 8. Seven young femmes attend to the lamp, giving thricefold thanks to Wr-alda’s spirit; each watch is three hours, in which they must bend their knees six hundred times. In the rest of their time they do housework, learn, and sleep. When they have watched for seven years they are discharged; then they may go among the people as elder-femmes, to look after their morals and to give advice. The elder-femmes must give thricefold thanks to Wr-alda’s spirit for six hours each day. When the femmes have served three years, they may sometimes accompany the elder-femmes. 9. The scribe must teach the femmes to read, to write, and to reckon. The elders, or burghers, must teach them justice and duty, morals, botany, and medicine, history, traditions, and singing, besides all that may be necessary for them to give advice. The burgh-femme must teach them how to set to work when they go among the people. 10. Before a burgh-femme can take office, she must travel through the land a whole year. Three grey-headed burghers and three elder-femmes must go with her. 11. This was the way that I did.

unserer Burg ist, sind alle anderen; jedoch unsere ist die Grösste. Aber die von Texland ist die allergrösste : der Turm von Fryasburg ist so hoch, dass er die Wolken reisst. Dem Turm entprechend ist alles andere. 7. Bei uns auf der Burg ist alles so verteilt : 8. sieben junge Maiden wachen bei der Lampe ; eine jede Wache dauert drei Stunden. In der anderen Zeit müssen sie Hausarbeit verrichten, lernen und schlafen. Haben sie sieben Jahre gewacht, so sind sie frei. Sie dürfen dann unter die Menschen gehen, um auf ihre Sitten zu achten und Rat zu geben. Ist eine drei Jahre Maid gewesen, so mag sie zeitweise mit den alteren Maiden mitgehen. 9. Der Schreiber muss die Mädchen lesen, schreiben und rechnen lehren. Die Greise oder Greva müssen sie lehren Recht und Pflicht, Sittenkunde, Kräuterkunde, Heilkunde, Geschichte, Erzählungen und Gesange, nebst allerhand Dingen, die ihnen nützlich sind, um Rat zu erteilen. Die Burgmaid muss sie lehren, wie sie es bei den Menschen verwenden wollen. 10. Ehe eine Burgmaid ihre Stelle antritt, soll sie durch das Land reisen ein volles Jahr. Drei Greva- Burgherren und drei Altmaiden gehen mit ihr mit. 11. Also ist es auch mir gegangen.

MS 109 FART ALINGEN ÐЄRE RЄNE

 

01 MIN FART IS ALINGEN ÐЄRE RЄNE WЄST

02 ÐJUS KAD VPWARD ALINGEN ÐЄRE ORE

03 SYDE OFWARD - HO HAGER IK UP KЄM TO

04 ÆRMER LIKTE MI ÐA MÆNNISKA - WR

05 -AL INNA RЄNE HЄDE MÆN UTSTEKKA

06 MAKAD - ÐET SʘN ÐÆT ÐЄR AIN KЄM

07 WRDE MIÐ WЄTER WR SKЄP-FACHTA - GA

08 - TEN VMBE GOLD TO WINNANDE - MEN

09 ÐA MÆNGЄRTA NE DROGON ÐЄR NЄNE

10 GOLDEN KRONA FON - ЄR WЄRON ÐЄR [p. 150]

11 MAR WЄST - MEN SONT WI SKЄNLAND

12 MISTE - SEND HJA NЄI ÐA BERGA GVNG

13 - ON - ÐЄR DELVAÐ HJA YSER JRÐA ÐЄR

14 HJA YSER OF MAKJA - BOPPA ÐЄRE

15 RЄNA TWISK ÐET BERCHTA ÐЄR HÆV

16 IK MARSATA SJAN - ÐA MARSATA ÐÆT

17 SEND MÆNNISKA ÐЄR INVPPA MARA

18 HЄMA - HJARA HUSA SEND VP PÆLUM

19 BUWAD - ÐÆT IS VRET WILDE KWIK* ÆND

20 BOSE MÆNNISKA - ÐЄR SEND WOLVA

21 BARA ÆND SWARTE GRISLIK/A/  LAWA -

22 AND HJA SEND ÐA SWETSAR JEFÐA

23 PALINGAR FONDA HЄINDE KRЄKALANDER

24 ÐЄRA KÆLTA FOLGAR ÆND ÐA VRWILDE

25 - RE TWISKAR ALLE GYRICH NЄI RAV ÆND

26 BUT-A  ÐA MARSATA HELPAÐ HJARA

27 SELVA MIÐ FISKA ÆND JAGA - ÐA HUDA

28 WRDAÐ ÐRVCH ÐA WIVA TOMAKAD ÆND

29 BIRHET MIÐ SKORS FON BERKUM - ÐA

30 LIÐA HUDA SAFT LIK FAMNAFILT -

31 ÐJU BURCH-FAM ET NY- FRYA-S-BURCH

32 SЄIDE VS ÐÆT HJA GODE ЄNFALDE

[BOEK VAN APOLLONIA PAG. 109]

Min fârt is alingen thêre Rêne wêst , thjus kâd opward , alingen thêre ôre syde ofward . Ho hâger ik upkêm , to aermer likte mi tha maenniska . Wral inna Rêne hêde maen utstekka makad . Thet sôn thaet thêr ain kêm , wrde mith wêter wr skêpfachta gâten vmbe gold to winnande . Men tha maengêrta ne drogon thêr nêne golden krone fon . Êr wêron thêr [150] mâr wêst , men sont wi Skênland miste , send hja nêi tha berga gvngon . Thêr delvath hja yserirtha , thêr hja yser of mâkja . 12. Boppa thêre Rêne twisk thet berchta , thêr haev ik Mârsaeta sjan . Tha Mârsâta thaet send maenniska thêr invppa mâra hêma . Hjara husa send vp paelum buwad . Thaet is vret wilde kwik aenda bose maenniska . Thêr send wolva , bâra aend swârte grislika lâwa . And hja send tha swetsar jeftha paelingar fonda hêinde Krêkalandar , thêra Kaelta folgar aend tha vrwildere Twiskar , alle gyrich nêi râv aend but . 13. Tha Mârsâta helpath hjara selva mith fiska aend jâga . Tha huda wrdat thrvch tha wiva tomâkad aend birhet mith skors fon berkum . Tha litha huda saft lik fâmnafilt . Thju burchfâm et Fryasburch sêide vs thaet hja gode ênfalde

Mijne reis is langs den Rijn geweest, dezen oever opwaarts en langs den anderen oever benedenwaarts. Hoe hooger ik opkwam, des te armer schenen mij de menschen. Overal in den Rijn had men kribben gemaakt. Het zand dat daartegen kwam, werd met water over schapenvachten gegoten om goud te winnen. Maar de meisjes droegen daar geene gouden kroonen van. Voorheen waren [151] er meer geweest, maar sedert wij Schoenland misten, zijn zij naar de bergen gegaan. Daar delven zij ijzererts, waar zij ijzer van maken. 12. Boven den Rijn tusschen het gebergte, daar heb ik Marsaten gezien. De Marsaten, dat zijn menschen, die op de meeren wonen. Hunne huizen zijn op palen gebouwd. Dat is wegens het wild gedierte en de boozemen schen. Daar zijn wolven, beeren en zwarte afgrijselijke leeuwen. En zij zijn de naburen of aangrenzenden van de heinde Krekalanden, der Kalta volgers en der verwilderde Twiskar, alle begeerig naar roof en buit. 13. De Marsaten generen zich met visschen en jagen. De huiden worden door de vrouwen toegemaakt en bereid met schors van berken. De kleine huiden zacht als vrouwenfilt. De Burgtmaagd te Fryasburgt zeide ons, dat zij goede, eenvoudige

My journey was along the Rene - on this side up, and on the other side down. The higher I went, the poorer the people seemed to be. Everywhere about the Rene the people dug holes, and the sand that was got out was poured with water over fleeces to get the gold, but the girls did not wear golden crowns of it. Formerly they were more numerous, but since we lost Skenland they have gone up to the mountains. There they dig ore and make silver [sic]. 12. Above the Rene among the mountains I have seen Marsatar. The Marsatar are people who live on the lakes. Their houses are built upon piles, for protection from the wild beasts and wicked people. There are wolves, bears, and horrible lions. Then come the Swetsar, the nearest to the frontiers of the Heinde Krekalandar, the followers of Kalta and the savage Twisklandar, all greedy for robbery and booty. 13. The Marsatar gain their livelihood by fishing and hunting. The skins are sewn together by the women, and prepared with birch bark. The small skins are as soft as a woman’s skin. The burgh-femme at Fryasburch told us that they were good, simple

Meine Fahrt ist den Rhein entlang gewesen, dieses Ufer aufwärts, die andere Seite entlang abwärts. Je höher ich hinaufkam, um so ärmlicher erschienen mir die Menschen. Überall in dem Rhein hatte man Ausleger gemacht. Der Sand, der sich darin sammelte, wurde mit Wasser über Schafsfelle gegossen, um Gold zu gewinnen. Aber die Mädchen trugen davon keine goldenen Kronen. Es waren ehemals deren mehr gewesen, aber seit wir Schonland verloren hatten, sind sie nach den Bergen gegangen. Dort schürfen sie Eisenerde, wovon sie Eisen machen. 12. Oberhalb des Rheines, zwischen dem Gebirge, da habe ich Marsaten gesehen. Die Marsaten sind Menschen, die in den Maren wohnen. Ihre Häuser sind auf Pfählen gebaut. Das ist wegen des wilden Getieres und der bösen Menschen. Da gibt es Wölfe, Bären und schwarze greuliche Löwen. Und sie sind die Stammnachbarn oder Angrenzenden der nahen Krekaländer , der Kelta-Anhänger und der verwilderten Twisker, alle gierig nach Raub und Beute. 13. Die Marsaten erhalten sich mit Fischen und Jagen. Die Häute werden von den Frauen verarbeitet und zubereitet mit Rinde von Birken. Die kleinen Häute sind sehr weich, wie Frauenfilz. Die Burgmaid von Fryasburg sagte uns, dass sie gute, einfältige Menschen waren.150

 

MS 110 FART ALINGEN ÐЄRE RЄNE

 

01 MÆNNISKA WЄRON - ÐACH HЄD IK HJA ЄR

02 NAVT SPRЄKEN HERED - IK SKOLDE MЄNAÐ

03 HÆVE ÐÆT HJA NЄN FRYAS WЄRE - MEN

04 WILDA SA DRYST SAGON HJA UT -

05 HJRA FACHTA ÆND KRUDA WRDON ÐRVCH ÐA

06 RЄN-HЄMAR* VRWANDELAÐ ÆND

07 ÐRVCH ÐA STJURAR BUTA BROCHT - ALIN

08 - GEN ÐЄRE RЄNE WЄR ET ALЄN TIL LYDA

09 – S-BURCH - ÐЄR WAS EN GRATE FLYT – IN-

10 VPPA ÐISRA FLYT WЄRON AK MÆNNISKA

11 ÐЄR HUSA VP PÆLA HЄDE - MEN ÐÆT NЄR*

12 NЄN FRYA-S FOLK MEN ÐÆT WЄRON SWARTE

13 ÆND BRUNA MÆNNISKA ÐЄR ÐJANAÐ HЄDE

14 TO ROJAR VMBE ÐA BUTA-FARAR TO HONK

15 TO HELPANE - HJA MOSTON ÐЄR BILYWA

16 TIL ÐJU ÐJU FLATE WIÐER WЄI BRŮDA -

17 TO ÐA LERSTA KЄMON WI TO -T - ALDERGA -

18 BY -T SUDER HAVA-HAVED STЄT ÐJU WARA

19 - BURCH - EN STЄN- HUS ÐЄRIN SEND ALLER

20 LЄJA SKULPA - HULKA - WЄPNE ÆND KLAÐAR

21 WARAD FON FЄRE LANDUM - ÐRVCH ÐA

22 STJURAR MIÐ BROCHT - EN FJARDЄL DANA

23 IS -T - ALDERGA - EN GRATE - FLYT OMBORAD

24 MIÐ HLOÐUM - HUSA ÆND GARDUM -

25 ELLA RIKLIK SJARAD - INVPPER FLYT LЄI

26 - N GRATE FLATE RЄD - MIÐ FʘNON FON

27 ALLERLЄJA FARWA - ET FRYA-S DЄI HONGON

28 ÐA SKILDA OMMA ÐA BORDA TO - SVME

29 BLIKTON [p. 152]  LIK SVNNA - ÐA SKILDA ÐЄR

30 WITKING ÆND ÐЄRA SKOLTA BI ÐA NACHTUM

31 WЄRON MIÐ GOLD OMBORAD - ABEFTA

32 ÐЄRE FLYT WAS EN GRÆFT GRÆVEN -

 [BOEK VAN APOLLONIA PAG. 110]

maenniska weron . Thach hêd ik hja êr navt sprêken hêred , ik skolde mênath haeve thaet hja nên Fryas wêre , men wilda , sâ ryst sâgon hja ut . 14. Hjra fachta aend kruda wrdon thrvch tha Rênhêmar vrwandelath aend thrvch tha stjurar buta brocht . Alingen thêre Rêne wêr et alên , til Lydasburch . Thêr was en grâte flyt . Invppa thisra flyt wêron âk maenniska , thêr husa vp paela hêde . Men thaet nêr nên Fryas folk , men thaet wêron swarte aend bruna maenniska , thêr thjanath hêde to rojar vmbe tha butafârar to honk to helpane . Hja moston thêr bilywa til thju thju flâte wither wêi brûda . 15. To tha lersta kêmon wi to t Alderga . By t suderhâvahâved stêt thju Wâraburch , en stênhus , thêrin send allerlêja skulpa , hulka , wêpne aend klathar wârad , fon fêre landum , thrvch tha stjurar mith brocht . En fjardêl dâna is t Alderga . En grâte flyt omborad mith lothum , husa aend gârdum , ella riklik sjarad . Invpper flyt lêi en grâte flâte rêd , mith fônon fon allerlêja farwa . 16. Et Fryas dêi hongon tha skilda omma tha borda to . Svme blikton [152] lik svnna . Tha skilda thêr witking aend thêra skolta bi tha nachtum wêron mith gold vmborad . Abefta thêre flyt was en graeft graeven ,

menschen waren. Doch had ik haar niet vooraf hooren spreken, ik zoude gemeend hebben, dat zij geen Fryas volk waren, maar wilden, zoo onbeschaamd zagen zij er uit. 14. Hunne vachten en kruiden werden door de Rijnbewoners verhandeld en door de schippers buiten gebracht. Langs de (andere zijde van) den Rijn was het eveneens tot aan Lydasburgt. Daar was een groote vliet of mare. Op deze vliet waren ook menschen, die huizen op palen hadden. Doch dat was geen Fryas volk: maar dat waren zwarte en bruine menschen, die gediend hadden als roeijers om de buitenvaarders naar huis te helpen. Zij moesten daar blijven, tot dat de vloot weder vertrok. 15. Ten laatste kwamen wij te Alderga. Bij het zuiderhavenhoofd staat de Waraburgt, een steenhuis, daarin zijn allerlei schulpen, hoorns, wapenen en kleederen bewaard van verre landen, door de zeelieden medegebracht. Een kwartier daarvan daan is het Alderga. Een groote vliet omzoomd met schuren, huizen en tuinen, alles rijk versierd. In die vliet lag eene groote vloot gereed, met banieren van allerlei verf. 16. Op Fryasdag hingen de schilden om de boorden toe. Sommige blonken [153] gelijk de zon. De schilden van den zeekoning en de schouten bij nacht waren met goud omboord. Achter die vliet was eene gracht gegraven

people; but if I had not heard her speak of them first, I should have thought that they were not Frya’s people, they looked so impudent. 14. Their wool and herbs are bought by the Rene people, and taken to foreign countries by the ship captains. Along the other side of the Rene it was just the same as at Lydasburch. There was a great river or lake, and upon this lake also there were people living upon piles. But they were not Frya’s people; they were black and brown men who had been employed as rowers to bring home the men who had been making foreign voyages, and they had to stay there till the fleet went back. 15. At last we came to Alderga. At the head of the south harbour lies the Waraburch, built of stone, in which all kinds of clothes, weapons, shells, and horns are kept, which were brought by the navigators from distant lands. A quarter of an hour’s distance from there is Alderga, a great river surrounded by houses, sheds, and gardens, all richly decorated. In the river lay a great fleet ready, with banners of all sorts of colours. 16. On Frya’s Day the shields were hung on board likewise. Some shone like the sun. The shields of the sea-king and the admiral were bordered with gold. From the river a canal was dug

Doch hätte ich sie dies nicht vorher sagen hören, so würde ich meinen, dass dieselben keine Fryas, sondern Wilde wären : so dreist sahen sie aus. 14. Ihre Felle und Kräuter werden von den Rheinbewohnern eingehandelt und durch die Schiffe ausgeführt. Die andere Seite entlang war es desgleichen bis zur Lydasburg. Da war eine grosse Flete. Auf dieser Flete waren auch Menschen, die Häuser auf Pfählen hatten. Aber das war kein Fryas-Volk, sondern schwarze und braune Menschen, die als Ruderer gedient hatten, um den Austenfahrern nach Hause zu helfen. Sie mussten dort bleiben, bis die Flotte wieder wegzog. 15. Zuletzt kamen wir nach dem Alderga. Am Südhafenkopf steht die Waraburg, ein Steinhaus ; darin werden allerhand Muscheln, jedwegliche Waffen und Kleider verwahrt, aus fernen Landen von den Seefahrern mitgebracht. Ein Viertel von dort ist das Alderga, eine grosse Flete, umrandet von Scheunen, Häusern und Garten, alles reichlich geschmückt. Auf der Flete lag eine grosse Flotte bereit, mit Fahnen von allerhand Farben. 16. Auf Fryastag hingen die Schilde um die Schiffsborde herum, welche blinkten wie die Sonne. Die Schilder des Weisskönigs und des Schultes-bei-Nacht waren mit Gold umbortet. Hinter der Flete war eine Gracht gegraben, 152

MS 111 FART ALINGEN ÐЄRE RЄNE

 

01 TO HLAPANDE DANA ALINGEN ÐЄRE BURCH

02 FOR-ANA ÆND FORÐ MIÐ EN ЄNGA-MUDA IN

03 SЄ - TO FARA ÐЄRE FLATE WЄRE ÐIT ÐA UT

04 - GVNG ÆND ET FLY ÐA INGVNG - A BЄDE SYDA

05 ÐЄRE GRÆFT SEND SKЄNE HUSA MIÐ

06 HEL BLIKANDA FARWA MALAD - ÐA GARD-

07 - NE SEND MIÐ ALTID GRЄNE HAGVM OM-

08 –TUNAD* - IK HÆV ÐЄR WIVA SIAN ÐЄR

09 FILTNE TOHNEKNA DROGON AS T SKRIF

10 - FILT WЄRE - LIK TO STAVEREN WЄRON

11 ÐA MÆNGERTNE MIÐ GOLDEN KRONUM

12 VPPIR HOLUM ÆND MIÐ HRINGUM (67) OM

13 ÆRMA ÆND FЄT SJARAD - SŮDWARD

14 FON FOR-ANA ÐЄR LЄID ALK-MARUM -

15 ALK-MARUM IS EN MARE JEFTA FLYT

16 ÐЄRIN LЄID EN ЄLAND VPPA ÐÆT Є-

17 LAND MOTON ÐA SWARTE ÆND BRUN

18 - A MÆNNISKA HWILA ЄVIN AS TO

19 LYDA-HIS-BURCH - ÐJU BURCH-FAM FON

20 FOR-ANA SЄIDE MY - ÐÆT ÐA BURCH-HЄRA

21 DЄISTIK* TO-RA GVNGON - VMB RA TO LЄR

22 - ANDE - HWAT ÆFTE FRYDOM SY - ÆND HO

23 ÐA MÆNNISKA AN ÐЄRE MINNE AGON

24 TO LЄVANE VMBE SЄJEN TO WINNAN

25 - DE FON WR-ALDA-S GAST - WAS ÐЄR

26 HWA ÐЄR HЄRA WILDE ÆND BIGRIPPA

27 MACHTE SA WÆRÐ ER HALDEN ALONT

28 ER FVL-LЄRAD* WЄRE - ÐÆT WRDE DЄN

29 VMBE ÐA FЄRHЄMANDA FOLKA WIS

30 TO MAKANE ÆND VMBE VRAL AÐA

31 TO WINNANDE - ЄR HЄD IK ANDA SAX

32 ANAMARKA - TO ÐЄRE BURCH  -

[BOEK VAN APOLLONIA PAG. 111]

to hlâpande dâna alingen thêre burch Forâna aend forth mith en ênga muda in sê . To fâra thêre flâte wêre thit tha utgvng aend et Fly tha ingvng . A bêde syda thêre graeft send skêne husa mith hel blikanda farwa mâlad . Tha gârdne send mit altid grêne hâgvm omtunad . 17. Ik haev thêr wiva sian , thêr filtne tohnekna drogon as t skriffilt wêre . Lik to Stavere wêron tha maengêrtne mith golden kronum vppira holum aend mith hringum om aerma aend fêt sjarad . 18. Sudward fon Forâna lêid Alkmârum . Alkmârum is en mâre jefta flyt , thêrin lêid en êland , vppa thaet êland moton tha swarte aend bruna maenniska hwila êvin as to Lydahisburch . 19. Thju Burchfâm fon Forâna sêide my , thaet tha burchhêra dêistik to râ gvngon vmb ra to lêrande , hwat aefte frydom sy , aend ho tha maenniska an thêre minne agon to lêvane vmbe sêjen to winnande fon Wraldas gâst . Was thêr hwa thêr hêra wilde aend bigripa machte , sa waerth er halden , alont er fvl lêrad wêre . Thaet wrde dên vmbe tha fêrhêmande folka wis to mâkane , aend vmbe vral âtha to winnande . 20. Êr hêd ik anda Sâxanamarka to thêr burch

van daar voortloopende langs de burgt Forana en voorts met eene enge mond in zee. Voor de vloot was dit de uitgang en het Fly de ingang. Aan beiden zijden der gracht zijn schoone huizen met helder blinkende verwen geschilderd. De tuinen zijn met altijd groene hagen omheind. 17. Ik heb daar vrouwen gezien die viltene tunikas droegen, als of het schrijffilt was. Even als te Staveren waren de meisjes met gouden kroonen op hare hoofden en met ringen om de armen en voeten gesierd. 18. Zuidwaarts van Forana ligt Alkmarum. Alkmarum is eene mare of vliet, daarin ligt een eiland, op dat eiland moeten de zwarte en bruine menschen verwijlen, even als te Lydasburgt. 19. De Burgtmaagd van Forana zeide mij, dat de burgtheeren dagelijks tot hen gingen om hun te leeren, wat echte vrijheid is, en hoe de menschen in der minne behooren te leven om zegen te erlangen van Wraldas geest. Was er iemand die hooren wilde en begrijpen kon, zoo werd hij daar gehouden, tot dat hij volleerd was. Dat werd gedaan om de veraf wonende volken wijs te maken, en om overal vrienden te winnen. 20. Weleer was ik in de Saxenmarken op de burgt

going past the burgh Forana, with a narrow outlet to the sea. This was the egress of the fleet; the Fly was the ingress. On both sides of the river are fine houses built, painted in bright colours. The gardens are all surrounded by green hedges. 17. I saw there women wearing felt tunics, as if it were writing felt. Just as at Staveren, the girls wore golden crowns on their heads, and rings on their arms and ankles. 18. To the south of Forana lies Alkmarum. Alkmarum is a lake or river in which there is an island. On this island the black and brown people must remain, the same as at Lydasburch. 19. The burgh-femme of Forana told me that the burghers go every day to teach them what real freedom is, and how it behoves men to live in order to obtain the blessing of Wr-alda’s spirit. If there was any one who was willing to listen and could comprehend, he was kept there till he was fully taught. That was done in order to instruct the distant people, and to make friends everywhere. 20. I had been before in the Saxanamark, at the burgh

welche von dort längs der Burg Forana und weiter mit einem engen Mund in die See auslief. Für die Flotte war dies der Ausgang und das Fly der Eingang. An beiden Seiten der Gracht sind schöne Häuser, mit hellblinkenden Farben bemalt. Die Gärten sind mit immergrünen Hagen umzäunt. 17. Ich habe dort Frauen gesehen, die Filzgewänder trugen, als ob es Schreibfilz wäre. Wie zu Staveren, waren die Mädchen mit goldenen Kronen auf ihrem Haupte und mit Ringen an den Armen und Fussen geschmuckt. 18. Südlich von Forana liegt Alkmarum . Alkmarum ist eine Mare oder Flete, darinnen eine Insel liegt : auf der Insel müssen die schwarzen und braunen Menschen verweilen, gleich wie zu Lydasburg. 19. Die Burgmaid von Forana sagte mir, dass die Burgherren täglich zu ihnen gingen, um sie zu lehren, was echte Freiheit sei, und wie die Menschen in Minne leben sollten, um Segen von Wraldas Geist zu gewinnen. War einer dabei, der hören wollte und begreifen könnte, so wurde er dabehalten, bis er ausgelernt hatte. Das wurde getan, um die fernwohnenden Völker weise zu machen und um überall Freunde zu gewinnen. 20. Ehedem war ich in den Sachsenmarken auf der Burg       

MS 112 MÆNNA-GARDA-FORDA

 

01 MÆNNA-GARDA-FORDA WEST- ÐACH ÐЄR

02 HЄD IK MAR SKAMELHЄD SJAN AS -K HYR

03 RIKDOM SPЄRDE - HJU ANDERE - SA

04 HWERSA ÐЄR AN DA SAXANAMARKA

05 EN FRЄJAR KVMAÐ* EN MANGЄRTE TO

06 BIFRЄJANDE - ALSA FRЄJAÐ ÐA MÆN

07 GЄRTNE ÐЄR - KANST ÐIN HUS FRY

08 – WЄRA* TOJENST ÐA BANNANE TWISK

09 - LANDAR - HÆST NACH NЄNE FÆLAD*

10 HO FЄLO BUFLE HÆST AL FÆNSEN

11 ÆND HO FЄLO BARA ÆND WOLVA HUDA

12 HÆST AL VPPA ÐЄRE MÆRK BROCHT -

13 DANA IS T KVMEN ÐÆT ÐA SAXMAN*

14 - A - ÐJU BUW ANDA WIVA VRLЄTEN

15 HÆVE - ÐÆT FON HVNDRED TO SЄMINE

16 NЄN ЄNE LЄSA MЄI NER SKRIWA

17 NE KÆN - DANA IS T KVMEN ÐÆT

18 NIMMAN NЄN SPRЄK* VPPA SIN

19 SIN SKILD NEÐ* - MEN BLAT EN MIS

20 - LIKANDE DANTE* FON EN DIAR ÐÆT ER

21 FÆLAD [p. 154]  HEÐ - AND ÆNDLIK - DANA IS T

22 KVMEN ÐÆT HJA SЄR WICHANDLIK

23 EWRDEN SEND - MEN TO MET ЄVIN DVM

24 SEND AS ET KWIK* ÐÆT HJA FÆNSA ÆND

25 ЄVIN ERM AS ÐA TWISK-LANDAR HWЄR

26 MIÐ HJA ORLOGE - TO FARA FRYA-S

27 FOLK IS JRÐA ÆND SЄ ESKЄPEN - AL

28 VSA RIN-STRAMA RUNAÐ VPPA SЄ

29 TO - ÐÆT LYDA-S FOLK ÆND ÐÆT FINDA

30 - S FOLK SKIL EKKORUM VRDELGJA

31 ÆND WY MOTON ÐA LЄTOGA LANDA

32 BIFOLKA - IN T FON ÆND OMME FARA

[BOEK VAN APOLLONIA PAG. 112]

Maennagârda forda wêst Thach thêr hêd ik mâr skâmelhêd sjan , as k hyr rikdom spêrde . 21. Hju andere : sâ hwersa thêr an da Sâxanamarka en frêjar kvmath en mangêrte to bi frêjande , alsa frêjath tha maengêrtne thêr , 22. kanst thin hus fry wêra tojenst tha bannane Twisklandar , haest nach nêne faelad , ho fêlo bufle haest al faensen aend ho fêlo bâra aend wolva huda haest al vppa thêre maerk brocht ? Dâna ist kvmen thaet tha Saxmanna thju buw anda wiva vrlêten haeve . Thaet fon hvndred to sêmine nên êne lêsa mêi ner skriwa ne kaen . 23. Dâna is t kvmen , thaet nimman nên sprêk vppa sin skild neth , men blât en mislikande dânte fon en diar , thaet er faelad [154] heth . And aendlik , dâna is t kvmen , thaet hja sêr wichandlik ewrden send , men to met êvin dvm send as et kwik , thaet hja faensa , aend êvin erm as tha Twisklândar , hwêr mith hja orloge . 24. To fâra Fryas folk is irtha aend sê eskêpen . Al vsa rinstrâma runath vppa sê to . Thaet Lydas folk aend thaet Findas folk skil ekkorum vrdelgja , aend wy moton tha lêthoga landa bifolka . In t fon aend omme fâra

Mannagardaforde geweest. Doch daar had ik meer armoede gezien, als ik hier rijkdom bespeurde. 21. Zij antwoordde: zoo wanneer daar aan de Saxenmarken een vrijer een meisje komt bevrijen, dan vragen de meisjes daar, 22. kunt gij uw huis vrijwaren tegen de verbannen Twisklanders? hebt gij er nog geen geveld? hoe veel buffels hebt gij reeds gevangen en hoeveel beeren en wolvenhuiden hebt gij al op de markt gebracht? 23. Daar van daan is 't gekomen, dat de Saxmannen den landbouw aan de vrouwen overgelaten hebben. Dat van honderd te zamen niet een lezen mag of schrijven kan. Daarvan daan is het gekomen, dat niemand eene spreuk op zijn schild heeft, maar bloot eene wanstaltige gedaante van een dier, dat hij geveld [155] heeft. En eindelijk, daarvan daan is het gekomen, dat zij zeer oorlogzuchtig geworden zijn, maar bijna even dom zijn als het gedierte, dat zij vangen, en even arm als de Twisklanders, met welke zij oorlogen. 24.Voor Fryasvolk is aarde en zee geschapen. Alle onze rivieren loopen in zee uit. Het Lydasvolk en het Findasvolk zullen elkander verdelgen, en wij moeten de ledige landen bevolken. In het heen en om varen

Mannagardaforda. There I saw more poverty than I could discover wealth here. 21. She told me that whenever at the Saxanamark a young man courts a young girl, the girl asks: 22. "Can you keep your house free from the banished Trisklanders? Have you ever killed any of them? How many cattle have you already caught, and how many bear and wolfskins have you brought to market?" 23. And from this it comes that the Saxmannar have left the cultivation of the soil to the women, that not one in a hundred can read or write; from this it comes, too, that no one has a motto on his shield, but only a misshapen form of some animal that he has killed; and lastly, from this comes also that they are very war-like, but sometimes as stupid as the beasts that they catch, and as poor as the Twisklandar with whom they go to war. 24. Irtha and the sea were made for Frya’s people. All our rivers run into the sea. The Lyda’s people and the Finda’s people will exterminate each other, and we must people the empty countries. In movement and sailing

Mannagardaforda gewesen. Doch da habe ich mehr Dürftigkeit gesehen als hier Reichtum. 21. Sie antwortete : ‘So wenn da in den Sachsenmarken ein Freier kommt, um ein Mädchen zu freien, so fragen die Mädchen: 22. Kannst du dein Haus freiwerr ren wider die geächteten Twiskländer? Hast du schon einen gefällt? Wieviel Wildochsen hast du schon gefangen, und wie viele Bären- und Wolfshäute hast du schon zu Markt gebracht?’ 23. Daher ist es gekommen, dass die Sachsmänner den Ackerbau den Frauen überlassen haben ; dass von hundert zusammen nicht einer lesen und schreiben kann. Daher ist es gekommen, dass niemand einen Spruch auf seinem Schilde hat, sondern bloss eine missformige Gestalt eines Tieres, das er gefällt hat. Und endlich ist es daher gekommen, dass sie sehr kriegerisch geworden sind, aber zumalen ebenso dumm sind wie das Getier, das sie fangen, und ebenso arm wie die Twiskländer, mit denen sie Krieg führen. 24. Für Fryas Volk ist Erde und See geschaffen. Alle unsere Flüsse strömen in die See. Lydas Volk und Findas Volk werden einander vertilgen, und wir müssen die ledigen Lande bevölkern. In dem Hin- und Umfahren

MS 113 FRЄÐORIK

 

01 LЄID VS HELD - WILST NW ÐÆT ÐA BOPPA

02 LANDER DЄL HÆVE AN VSA RIKDOM ÆND

03 WISDOM - SA SKIL IK ÐI EN RЄD JЄVA - LЄT

04 ET ÐA MANGЄRTNE TO WЄNHЄD WRDE

05 HJARA FRЄJAR TO FRЄJANDE - ЄR HJA JA

06 SEGA - HWЄR HÆST AL IN WR-ALDA OM

07 – ME FAREN – HWAD KÆNST ÐIN BERN

08 TELLA WRA FЄRA LANDA ÆND WRA

09 FЄR-HЄMANDA FOLKA - DVAÐ HJA ALSA

10 SA SK[I]LUN ÐA WICHANDLIKA KNAPA TO

11 VS KVMA - HJA SKILUN WISER WÆRÐA

12 ÆND RIKKAR - ÆND WI NE SKILUN NЄN

13 BIHOF LONGER NAVT NAVE AN ÐÆT WLA

14 ÐJUD - ÐA JONGSTE ÐЄR FAMNA FO/N/ ÐЄRA

15 ÐЄR BY MI WЄRON - KЄM UTA SAXSANA

16 -MARKA WЄI - AS WI NW TO HONGK KЄM

17 - ON - HEÐ HJU ORLOVI FRЄJAD VMBE NЄI

18 HJRA HUS TO GANE - AFTERNЄI IS HJU

19 ÐЄR BURCHFAM WRDEN - ÆND DANA

20 IS T KVMEN ÐÆT ER HJUDЄGA SA FЄLO

21 SAXMÆNNA BY ÐA STJURAR FARE - [p. 156]

22 [BLANCO REGEL]

 

23 MIN NʘM IS FRЄÐO-RIK TONOMAÐ

24 OERA-LINDA - ÐÆT WIL SEGSA OVIR ÐA

25 LINDA - TO LJUD-WARDJA BIN IK TO ASGA*

26 KЄREN - LJUD-WARDJA IS EN NY ÐORP .

27 BINNA ÐENE HRING-DIK FON ÐЄR BURCH

28 LJUD-GARDA – HWЄR FON ÐA NʘMA [?]

29 AN VNЄR KVMEN IS - VNDER MINA

30 TIDA IS FŮL BЄRED - FŮL HЄD IK ÐЄR

31 - VR SKRЄVEN - MEN ÆFTERNЄI SEND

32 MI AK FЄLO ÐINGA MELD - FON ЄN ÆND

[BOEK VAN APOLLONIA PAG. 113]

lêid vs held . 25. Wilst nw thaet tha boppalânder dêl haeve an vsa rikdom aend wisdom , sâ skil ik thi en rêd jêva . 26. Lêt et tha mangêrtne to wênhêd wrde hjara frêjar to frêjande , êr hja ja segsa : 27. hwêr haest al in wralda ommefâren , hwad kaenst thin bern tella wra fêra landa aend wra fêrhêmanda folka ? 28. Dvath hja alsa , sâ skilun tha wichandlika knâpa to vs kvma . Hja skilun wiser waertha aend rikkâr aend wi ne skilun nên bihof longer navt naeve an thaet wla thjud . 29. Tha jongste thêr fâmna fon thêra thêr by mi wêron , kêm uta Saxsanamarka wêi . As wi nw to hongk kêmon , heth hju orlovi frêjad vmbe nêi hjra hus to gâne . Afternêi is hju thêr Burchfâm wrden , aend dâna is t kvmen thaet er hjudêga sâ felo Saxmaenna by tha stjurar fâre .

[ENDE FON THET APOLLONIA BOK .]

ligt ons heil. 25. Wilt gij nu, dat de boven landers deel hebben aan onze rijkdom en wijsheid, zoo zal ik u een raad geven. 26. Laat het de meisjes tot eene gewoonte worden om hare vrijers te vragen, eer zij ja zeggen: 27. waar hebt gij al in de wereld rondgevaren? wat kunt gij uwe kinderen vertellen van verre landen en over verwonende volken? 28. Doet zij zoo, dan zullen de krijgshaftige knapen tot ons komen. Zij zullen wijzer worden en rijker en wij zullen geen behoefte langer hebben aan dat vuile volk. 29. De jongste van de maagden, die bij mij waren, kwam uit de Saxenmarken weg. Toen wij nu te huis kwamen, heeft zij ver lof gevraagd om naar huis te gaan. Naderhand is zij daar Burgtmaagt geworden, en daarvandaan is het gekomen, dat heden ten dage zoo vele Saxmannen bij onze zeelieden varen.

[Einde van Apollonias Boek.]

is our prosperity. 25. If you wish the highlanders to share our riches and wisdom, I will give you a piece of advice. 26. Let the girls, when they are asked to marry, before they agree, ask their lovers: 27. "What parts of the World have you travelled in? What can you tell your children about distant lands and distant people?" 28. If they do this, then the young warriors will come to us; they will become wiser and richer, and we shall have no occasion to deal with those nasty people. 29. The youngest of the femmes who were with me came from the Saxanamark. When we came back she asked leave to go home. Afterwards she became burgh-femme there, and that is the reason why in these days so many of our navigators are Saxmannar.

The end of Apollonia’s book.

liegt unser Heil. 25. Willst du nun, dass die Oberländer teilhaben an unserem Reichtum und unserer Weisheit, so werde ich dir einen Rat geben. 26. Lasst es den Mädchen zur Gewohnheit werden, ihre Freier zu fragen, ehe sie ‘ja’ sagen : 27. ‘Wo bist du schon in der Welt umhergefahren? Was kannst du deinen Kindern erzählen von fernen Ländern und von den feme wohnenden Völkern?’ 28. Tun sie also, dann werden die streitbaren Knaben zu uns kommen . Sie werden weiser und reicher werden, und wir werden dieses schmutzigen Volkes nicht weiter bedürfen. 29. Die jüngste der Maiden, die bei mir waren, kam aus den Sachsmarken her. Als wir nun nach Hause kamen, hat sie Urlaub erbeten, um heimwärts zu gehen. Nachdem ist sie dort Burgmaid geworden, und daher ist es gekommen, dass heutzutage so viele Sachsmänner mit unseren Seeleuten fahren.

 

[BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 113]

[156] Tha skrifta fon Frethorik and Wiljow .] Caput I. Min nôm is Frêthorik to nomath oera Linda , thaet wil segsa ovir tha Linda . 1. To Ljudwardja bin ik to Asga kêren . Ljudwardja is en ny thorp , binna thene ringdik fon thêr burch Ljudgarda , hwêrfon tha nôma an vnêr kvmen is . Vnder mina tida is er fül bêred . Fül hêd ik thêr vr skrêven , men aefternêi send mi âk fêlo thinga meld . Fon ên aend

[157] [De geschriften van Frêthorik en Wiljow.] Hoofdstuk I. Mijn naam is Frêthorik toegenaamd oera Linda, dat wil zeggen over de Linden. 1. Te Ljudwardia ben ik tot Asga gekozen. Ljudwardia is een nieuw dorp, binnen den ringdijk van de burgt Ljudgarda, waarvan de naam in oneer gekomen is. Onder mijne tijden is veel gebeurd. Veel had ik daarover geschreven; maar naderhand zijn mij nog vele dingen gemeld. Van een en

The writings of Frethorik and Wiliow. Chapter I: My name is Frethorik, surnamed Oera Linda, which means Over the Linda - 1. In Liudwerd I was chosen as judge. Liudwerd is a new settlement within the fortification of the burgh Liudgarda, of which the name has fallen into disrepute. In my time much has happened. I had written a good deal about it, but afterwards much more was related to me.

Die Schriften von Frethorik und Wiljow. Kapitel I. Mein Name ist Frethorik, zugenannt Ura Linda, das heisst ‘Über die Linden’. 1 . Zu Ljudwardja bin ich zum Asega gekoren worden. Ljudwardja ist ein neues Dorf, innerhalb des Ringdeiches der Burg Ljudgarda, deren Name in Unehre geraten ist. Zu meinen Zeiten hat sich viel ereignet. Viel habe ich darüber geschrieben ; aber mir wurden noch viel Dinge gemeldet.

Capitolo 13 QUANDO VENNE IL SECONDO DISASTRO. Mi chiamo Frethorik Oera Linda , che significa “Sopra i Linden” . In Ludwardia sono stato scelto come Askar . Ludwardia è un nuovo villaggio entro la fortificazione del Ludgarda , il cui nome è caduto in disgrazia . Durante il mio tempo molte cose sono successe . Avevo già scritto abbastanza di questo , ma successivamente mi è stato raccontato molto di più .

                156

MS 114 FRЄÐORIK

 

01 ʘTHER* WIL IK EN SKЄDNESE AFTER ÐIT BOK

02 SKRYWA – THA GODA MÆNNISKA TO –N – ЄRE

03 THA ÆRGA TO VN-ЄRE .

04 IN MIN JŮGED HЄRD IK GRЄDWIRD AL.

05 OMME- ÆRGE TID KЄM – ÆRGE TID WAS

06 KVMEN - FRYA HЄD – VS LЄTEN – HJRA

07 WAK-FAMKES HЄDE HJU ABEFTA HALDEN

08 -HWAND DROCHTEN-LIKANDA BYLDA

09 WЄRON BINNA VSA LAND-PALA FVNDEN .

10- IK BRʘNDE FON NYS-GIR – VMBE ÐI BYL-

11-DA TO BISIAN – IN VSA BŮRT STROMPE.

12-LE EN ʘLD – FAMKE TO ÐA HUSA UTA IN .

13 IMMER TO KЄÐANDE VR ÆRGE TID – IK

14 GYRDE HJA LING – SYDE – HJU STRIK MI

15 OMME KIN TO – NW WRD – IK DRIST AND

16 FRЄJE JEF HJU MI AERGE TID AND ÐA BYL

17 -DA RЄIS WISA WILDE- HJU LAKTE GOD

18 -LIK ÆND BROCHT MI VPPER BURCH .

19 EN GRЄVA-MAN FREJE MY JEF IK AL LЄSA

20 AND SKRYVA KV- NЄ* SЄID – IK - ÐAN MOST

21 ЄROST TO GA* AND LЄRA SЄID ER OWERS

22 NE MЄI – T JOW NAVT WYSEN NI WRDE.

23 –DYSTIK GVNG IK BI ÐA SKRIWER LЄRA –

24 ACHT JЄR LЄTTER HЄRD _ IK VSA BURCH –

25 FAM HЄDE HORDOM BIDRYVEN AND SVME

26 BURCH-HЄRA HЄDON VRRЄD PLЄGAD MITH

27 ÐA MAGY – AND FЄLO MÆNNISKA WЄRON

28 VP HJARA SYDA- WRAL KЄM TWISPALT .

29 ÐЄR WЄRON BERN THЄR VPSTANDON

30 AIEN HJARA ELDRUM – INNA GLUPPA

31 WRDON THA FRODA MÆNNISKA MORÐ.

32 ÐET ALDE FAMK* ÐЄR ELLA BAR MA.

 

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 114]

ôther wil ik en skêdnese aefter thit bok skrywa , tha goda maenniska to n êre tha aerga to vnêre . 2. In min jüged hêrd ik grêdwird alomme , aerge tid kêm , aerge tid was kvmen , Frya hêd vs lêton , hjra wâkfâmkes hêde hju abefta halden , hwand drochten likande bylda wêron binna vsa lândpaela fvnden . 3. Ik brônde fon nysgyr vmbe thi bylda to bisjan . 4. In vsa bûrt strompele en ôld fâmke to tha husa uta in , immer to kêthande vr aerge tid . Ik gyrde hja ling syde . Hju strik mi omme kin to . Nw wrd ik drist aend frêje jef hju mi aerge tid aend tha bylda rêis wisa wilde . Hju lakte godlik aend brocht mi vpper burch . En grêve maen frêje my jef ik al lêsa aend skrywa kv . 5. Nê sêid ik . 6. Thaen most êrost to ga aend lêra , sêid er owers ne mêi t jow navt wysen wrde . D7. ystik gvng ik bi tha skriwer lêra . 8. Acht jêr lêtter hêrd ik , vsa burchfâm hêde hordom bidryven aend svme burchhêra hêdon vrrêd plêgad mith tha Magy , aend fêlo maenniska wêron vp hjara syde . Vral kêm twispalt . Thêr wêron bern , thêr vpstandon ajen hjara eldrum . Inna gluppa [158] wrdon tha froda maenniska morth . Thet alde fâmke , thêr ella bâr mâ

ander wil ik eene geschiedenis achter dit boek schrijven, de goede menschen tot eere, de slechten tot oneer. 2. In mijne jeugd hoorde ik klachten alomme: booze tijd kwam; booze tijd was gekomen; Frya had ons verlaten; zij had hare waakmeisjes terug gehouden; want gedrochtelijke (afgods)beelden waren binnen onze landpalen gevonden. 3. Ik brande van nieuwsgierigheid om die beelden te zien. 4. In onze buurt strompelde een oud vrouwtje de huizen uit en in, altijd roepende over de booze tijd. Ik draaide haar op zijde. Zij streek mij om de kin. Nu werd ik vrijmoedig en vroeg haar of zij mij de booze tijd en de beelden eens wilde toonen. Zij lachte goedaardig, en bragt mij op de burgt. Een grijsaard vroeg mij of ik al lezen en schrijven kon. 5. Neen, zeide ik. 6. Dan moet gij eerst heengaan en leeren, zeide hij, anders mag het u niet getoond worden. 7. Dagelijks ging ik bij den schrijver leeren. 8. Acht jaren later hoorde ik, dat onze burgtmaagd ontucht had bedreven en dat sommige burgtheeren verraad gepleegd hadden met den Magy. En vele menschen waren op hunne zijde. Overal kwam tweespalt. Er waren kinderen, die opstonden tegen hunne ouders. In 't verborgen [159] werden de brave menschen vermoord. Het oude vrouwtje, dat alles openbaar maakte,

I will write an account of both one and the other after this book, to the honour of the good people and to the disgrace of the bad. 2. In my youth I heard complaints on all sides. The bad time was coming; the bad time did come - Frya had forsaken us. She withheld from us all her watch-femmes, because monstrous idolatrous images had been found within our landmarks. 3. I burnt with curiosity to see those images. 4. In our neighbourhood an elder-femme tottered in and out of the houses, always calling out about the bad times. I came to her; she stroked my chin; then I became bold, and asked her if she would show me the bad times and the images. She laughed good-naturedly, and took me to the burgh. An old man asked me if I could read and write. 5. I said, "No." 6. He replied, "Then you must first go and learn, otherwise it may not be shown to you." 7. I went daily to the scribe and learnt. 8. Eight years afterwards I heard that our burgh-femme had been unchaste, and that some of the burghers had committed treason with the Magy, and many people took their part. Everywhere disputes arose. There were children rebelling against their parents; good people were secretly murdered. The elder-femme who had brought everything to light

Von dem einen und anderen will ich eine Geschichte nach diesem Buche schreiben, den guten Menschen zur Ehre, den schlechten zur Unehre. 2. In meiner Jugend hörte ich ällerseits klagen : arge Zeit kam, arge Zeit war gekommen, Frya hätte uns verlassen ; ihre Wachmaiden hatte sie zurückgehalten, denn götzengleichende Bildwerke wären innerhalb unserer Landpfähle gefunden. 3.Ich brannte vor Neugierde, diese Bildwerke zu sehen. 4. In unserer Nachbarschaft humpelte ein altes Weiblein in die Häuser hinein und heraus und rief immer über die arge Zeit. Ich drehte ihr langsseits bei . Sie strich mir ums Kinn. Nun wurde ich dreist und fragte sie, ob sie mir die arge Zeit und die Bilder einmal zeigen wollte. Sie lächelte gütig und brachte mich auf die Burg. Ein Greis fragte mich, ob ich schon lesen und schreiben könnte. 5. ‘Nein’, sagte ich. 6. ‘Dann musst du erst gehen und lernen’, sagte er, ‘sonst darf ich es dir nicht zeigen.’ 7. Täglich ging ich zu dem Schreiber, um zu lernen. 8. Acht Jahre später hörte ich, dass unsere Burgmaid Hurerei getrieben hätte und einige Burgherren Verrat mit dem Magy geübt hätten und viele Menschen auf ihrer Seite wären. Überall entstand Zwiespalt. Da waren Kinder, die wider ihre eigenen Eltern sich auflehnten. Im geheimen wurden die braven Leute ermordet. Das alte Weiblein, das alles offenkündig gemacht hatte,

1. Scriverò in questo libro tenendo conto di entrambe le cose ,cioè , dell'onore delle persone buone e del disonore delle cattive . 2. Nella mia gioventù ho sentito lamentele da tutte le parti . Il tempo cattivo stava venendo ; il tempo cattivo era arrivato , Frya ci ha distrutti . Ci ha privato di tutte le ancelle sorveglianti , perché delle immagini idolatre mostruose erano state trovate entro i nostri confini . 3. Sono bruciato dalla curiosità di vedere quelle immagini . 4. Nel nostro vicinato una piccola vecchia barcollava dentro e fuori le case , parlando sempre dei tempi cattivi . Sono andato da lei ; ha accarezzato il mio mento ; poi sono diventato audace , e le ho chiesto se mi mostrava i tempi cattivi e le immagini . Ha riso affabilmente , e mi ha portato alla cittadella . Un vecchio mi ha chiesto se sapevo leggere e scrivere . 5. "No" , ho detto . " 6. Allora devi prima andare ad imparare" , ha risposto , "altrimenti quello che chiedi non ti può essere mostrato ." 7. Sono andato quotidianamente a scrivere ed imparare . 8. Otto anni dopo ho sentito che la nostra Madre del borgo era stata impudica , e che alcuni dei Burgher avevano tramato il tradimento con il Mago , e molte persone avevano preso la loro parte . Ovunque , erano sorte contese . C'erano dei figli che si ribellavano contro i propri genitori ; e persone buone segretamente assassinate . La piccola vecchia che aveva portato tutto alla luce              158

MS 115

 

01 KADE WÆRÐ DAD FVNDEN IN EN GRUPE -

02 MIN TAT ÐЄR RJUCHTER WЄRE WILDE

03 HJA WRЄKEN HA* - NACHTIS WÆRÐ - ER

04 IN SIN HUS VRMORÐ - ÐRJU JЄR LЄTTER

05 WER ÐENE MAGY BAS - SVNDER STRID -

06 ÐA SAXMÆNNA WЄRON FROME ÆND

07 FROD BILYWEN - NЄI ÐAM FLJUCHTON

08 ALLE GODE MÆNNISKA - MIN MÆM BI

09 STVRV -ET - NW DЄD IK LIK ÐA ʘÐERA -

10 ÐI MAGY BOGADE VPPA SINRA SNʘDHЄD -

11 MEN JRÐA SKOLD IM ÐANA ÐÆT HJA NЄN

12 MAGY NER OFGODA TO LЄTA NE MACHTE

13 TO ÐЄRE HЄLGE SЄTA HWERUT HJU FRYA

14 BERADE - ЄVIN SA ÐET* WILDE HORS*

15 SINA MÆNNA SKED - NЄI ÐÆT ÐET* SINA

16 RIDDER GERS-FALLICH MAKAD HEÐ - ЄVIN

17 SA SKEDDEJRÐA HJRA WALDA ÆND

18 BERGA – RIN-STRAMA WRDON OVIRA

19 FJELDA SPRЄD - SЄ KOKADE - BERGA SPY

20 - DON NЄI ÐA WOLKUM ÆND HWAD*

21 HJA SPYÐ HЄDE - SWIKTON ÐA WOLKA

22 WIÐER VP JRÐA - BY T ANFANG ÐЄRE

23 ARNE MʘNAÐ NIGADE JRÐA NORÐWARD

24 HJU SЄG DЄL ʘL LЄGOR ÆND LЄGOR* -

25 ANNA WOLFA MʘNAÐ LЄIDON ÐA DЄNE

26 MARKA FON FRYA-SLAND VNDERNE SЄ

27 BIDOBBEN - ÐA WALDA ÐЄR BYLDA IN

28 WЄRON WRDON VPHYVAÐ ÆND* ÐЄR WIN

29 - DUM SPEL – ÐET* JЄR ÆFTER KЄM FROST

30 INNA HERDE MʘNAÐ ÆND LЄID ʘLD

31 FRYAS-LAND VNDER EN PLʘNKE SKUL -

32 IN SELLA MʘNAÐ KЄM STORNE-WIND

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 115]

kade , waerth dâd fvnden in en grupe . 9. Min tât , thêr rjuchter wêre , wilde hja wrêken hâ . Nachtis waerth er in sin hus vrmorth . Thrju jêr lêtter wêr thene Mâgy bâs svnder strid . Tha Saxmaenna wêron frome aend frod bilywen . Nêi tham fljuchton alle gode maenniska . Min maem bistvrv et . Nw dêd ik lik tha ôthera . 10. Thi Mâgy bogade vppa sinra snôdhêd . Men Irtha skold im thâna , thaet hja nên Mâgy ner afgoda to lêta ne mochte to thêre hêlge skêta , hwêrut hju Frya bêrade . Êvin sa thet wilde hors sina maenna sked , nêi thaet thet sina ridder gersfallich mâkad heth , êvin sâ skodde Irtha hjra walda aend berga . Rinstrâma wrdon ovira fjelda sprêd . Sê kokade . Berga spydon nêi tha wolkum , aend hwad hja spyth hêde , swikton tha wolka wither vp jrtha . 11. By t anfang there Arnemônath nigade jrtha northward , hju sêg del , ôl lêgor aend lêgor . Anna Wolfamônath lêidon tha Dênemarka fon Fryas lând vnder ne sê bidobben . Tha walda thêr bylda in wêron , wrdon vphyvath aend thêr windum spel . 12. Thet jêr aefter kêm frost inna Herdemônath aend lêid ôld Fryas lând vnder en plônke skul . In Sellamônath kêm stornewind

werd dood gevonden, in een gruppel. 9. Mijn vader, die rechter was, wilde haar gewroken hebben. Bij nacht werd hij in zijn huis vermoord. Drie jaren later was de Magy meester zonder strijd. De Sapmannen waren vroom en braaf gebleven. Naar hen vluchtten alle goede menschen. Mijne moeder bestierf het. Nu deed ik als de anderen. 10. De Magy verhief zich op zijne slimheid. Maar Irtha zoude hem toonen, dat zij geen Magy noch afgoden mocht toelaten tot de heilige schoot, waaruit zjj Frya baarde. Even als het wilde ros zijne manen schudt, nadat het zijn berijder in het gras geworpen heeft, even zoo schudde Irtha hare wouden en bergen. Rivieren werden over de velden gespreid. De zee kookte. Bergen spuwden vuur naar de wolken, en wat zij gespuwd hadden, slingerden de wolken weder op aarde. 11. Bij den aan vang van Arnemaand (oogstmaand) neigde de aarde noordwaarts en zeeg neder, al lager en lager. In de Wolvenmaand (wintermaand) lagen de lage marken van Fryasland onder de zee bedolven. De wouden, daar beelden in waren, werden opgeheven en een spel der winden. 12. Het jaar daarop kwam vorst in de Hardemaand (louwmaand) en legde oud Fryasland onder een plank (ijsveld) verscholen. In Sellemaand (sprokkel maand) kwam stormwind

was found dead in a ditch. 9. My father, who was a judge, would have her avenged. He was murdered in the night in his own house. Three years after that the Magy was master without any resistance. The Saxmannar had remained religious and upright. All the good people fled to them. My mother died of it. Now I did like the others. 10. The Magy prided himself upon his cunning, but Irtha made him know that she would not tolerate any Magy or idol on the holy bosom that had borne Frya. As a wild horse tosses his mane after he has thrown his rider, so Irtha shook her forests and her mountains. Rivers flowed over the land; the sea raged; mountains spouted fire to the clouds, and what they vomited forth the clouds flung upon Irtha. 11. At the beginning of the Arne Month Irtha bowed towards the north, and sank down lower and lower. In the Wolfa Month the low lands of Denamark and Fryasland were buried under the sea. The woods in which the images were, were torn up and scattered by the wind. 12. The following year the frost came in the Herde Month, and laid Fryasland concealed under a sheet of ice. In Sella Month there were storms of wind

wurde tot in einem Graben gefunden. 9. Mein Vater, der Richter ist, wollte sie rächen. Zur Nacht wurde er in seinem Hause ermordet. Drei Jahre später war der Magy Herr ohne Kampf. Die Sachsmänner waren fromm und klug geblieben. Zu ihnen flohen alle guten Menschen. Meine Mutter ist darob gestorben. Nun tat ich wie die anderen. 10. Der Magy brüstete sich mit seiner Schlauheit. Aber Irtha sollte ihm zeigen, dass sie keinen Magy noch Götzen zulassen mochte zu ihrem heiligen Schoss, aus dem sie Frya gebar. Gleich dem wilden Rosse, das seine Mähne schüttelt, nachdem es seinen Reiter grasfällig gemacht hat, so schüttelte Irtha ihre Wälder und Berge. Flüsse ergossen sich über die Felder. Die See kochte. Die Berge spien Feuer nach den Wolken, und was sie gespien hatten, schmetterten die Wolken wieder auf die Erde. 11. Am Anfange des Arnemonates neigte sich die Erde nordwärts ; sie sank nieder, immer tiefer und tiefer. In dem Wolfenmonat lagen die niederen Marken (Dänemarken) von Fryas Land in der See versunken. Die Wälder, in denen Bildwerke waren, wurden empor gehoben von der Winde Spiel. 12. Das Jahr darauf kam Frost in dem Herdemonat und bedeckte Alt-Fryas Land gänzlich mit einem Eisbrett. Im Sellamonat kam Sturmwind

fu trovata morta in un fossato . 9. Mio padre , che era un giudice , voleva vendicarla . Ma fu assassinato nella notte in casa sua . Dopo tre anni che il Mago era padrone senza qualsiasi resistenza . I Sassoni erano rimasti religiosi e retti . Tutte le persone buone fuggirono da loro . Mia madre è morta per questo . Adesso amavo gli altri . 10. Il Mago si vantava della sua astuzia , ma Irtha gli fece sapere che non avrebbe tollerato alcun Mago o idolo sul santo seno che aveva dato alla luce Frya . Come un cavallo selvaggio agita la sua criniera dopo che ha disarcionato il cavaliere , così Irtha scosse le sue foreste e le sue montagne . I fiumi inondarono la terra ; il mare infuriava ; le montagne eruttavano il fuoco verso le nuvole , e ciò che vomitavano verso le nuvole ricadeva sulla terra . 11. All'inizio del mese del raccolto la terra si inclinò verso il nord , e affondava giù abbassandosi sempre più . Nel mese di inverno le terre basse di Friesland furono seppellite sotto il mare . I legni in cui le immagini erano scolpite , furono fatti a pezzi e dispersi dal vento . L'anno seguente il gelo venne in autunno e Friesland si trovò sotto uno strato di ghiaccio . 12. In febbraio c'erano delle tempeste di vento               

MS 116

 

01 UT - ET NORÐA WЄI MIÐ FORANDE BERGA

02 FON ISE ÆND STЄNUM - ÐA SRING* KЄM HYF

03 JRÐA HJRA SELVA VP - ISE SMOLT AWЄI -

04 EBBE KЄM ÆND ÐA WALDA MIÐA BYL.

05 DUM DRЄVON NЄI SЄ- INNER WINNA

06 JEFÐA MINNA MʘNAÐ GVNG AIDER

07 ÐURVAR WIÐER HЄM FARA - IK KЄM

08 MIÐ EN FAM TO ÐЄRE BURCH LJUDGARDA -

09 HO DROVE SACH ET UT - ÐA WALDA ÐЄRA

10 LINDA WRDA WЄRON MЄST WЄI - ÐЄR

11 ÐA LJUDGARDA WЄST HЄDE WAS SЄ -

12 SIN HEF FЄTERE ÐENE HRING-DIK - ISE

13 HЄDE ÐA TORE WЄI BROCHT ÆND ÐA HUSA

14 LЄIDE IN ÐRVCH EKKʘRUM - ANNA HELDE

15 FONNA DIK FAND IK EN STЄN  - [p. 160]  VSA SKRIV

16 - ER HЄD ER SIN NOM IN-WRYTEN - ÐÆT

17 WЄRE MY EN BAKEN - SA -T MIÐ VSA

18 BURCH GVNGEN WAS - WAS -T MIÐ MIÐA*

19 ʘRA GVNGON - INNA HAGA LANDA WЄRON

20 HJA ÐRVCH JRÐA INNA DЄNA LANDA ÐRVCH

21 WЄTER VRDЄN - ALLЄNA FRYAS BURCH

22 TO TEXLAND WÆRÐ VNEDЄRAD* FVNDEN -

23 MEN AL ET LÆND ÐET* NORÐWARD LЄID

24 HЄDE WЄRE VNDER SЄ - NOCH NIS* T NAVT

25 BOPPA BROCHT - AN ÐÆS KAD FON -T FLY

26 - MARE WЄRON NЄI MELD WRDE ÐRITTICH

27 SALTA MARA KVMEN - VNSTONDEN

28 ÐRVCH ÐA WALDA ÐЄR MIÐ GRVND ÆND

29 AL VRDRЄVEN WЄRON - TO WEST FLY.

30 LAND FIFTICH - ÐI GRÆFT ÐЄR FON 'T

31 ALDERGA ÐWERES TO ÐET* LAND ÐRVCH

32 HLAPEN HЄDE - WAS VRSʘNDAÐ* ÆND

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 116]

ut et northa wêi , mith forande berga fon ise aend stênum . Tha spring kêm , hyf jrtha hjra selva vp . Ise smolt wêi . Ebbe kêm aend tha walda mith byldum drêvon nêi sê . 13. Inner Winna jeftha Minnamônath gvng aider thurvar wither hêm fâra . Ik kêm mith en fâm to thêre burch Ljudgârda . Ho drove sach et ut . Tha walda thêra Lindawrda wêron mêst wêi . Thêr tha Ljudgârde wêst hêde , was sê . Sin hef fêtere thene hringdik . Ise hêde tha tore wêi brocht aend tha husa lêide in thrvch ekkôrum . 14. Anna helde fonna dik fond ik en stên . [160] vsa skriver hêd er sin nôm inwryten , thaet wêre my en bâken . Sâ t mith vsa burch gvngen was , was t mith mitha ôra gvngon . Inna hâga lânda wêron hja thrvch jrtha , inna dêna landa thrvch wêter vrdên . Allêna Fryasburch to Texland waerth vnedêrad fvnden . Men al et laend thet northward lêid hêde , wêre vnder sê . Noch nis t navt boppa brocht . 15. An thaes kâd fon t Flymâre wêron nêi meld wrde thrichtich salta mâra kvmen , vnstonden thrvch tha walda , thêr mith grvnd aend al vrdrêven wêron . To Westflyland fiftich . Thi graeft thêr fon t Alderga thweres to het land thrvchlâpen hêde , was vrsôndath aend

uit het noorden weg, mede voerende bergen van ijs en steenen. Toen spring vloed kwam, hief de aarde zich op. Het ijs smolt weg. Ebbe kwam en de wouden met de beelden dreeven naar zee. 13. In de Winne of Minnemaand (bloeimaand) ging ieder, die durfde, weer naar huis varen. Ik kwam met eene maagd op de burgt Liudgaarde. Hoe droevig zag het er daar uit. De wouden der Lindaoorden waren meest weg. Waar de Liudgaarde geweest was, was zee. De golfslag zweepte den ringdijk. IJs had den toren vernield, en de huizen lagen door elkander. 14. Aan de helling van den dijk vond ik een steen; [161] onze schrijver had daar zijn naam in gegrift; dat was mij een baken. Gelijk het met onze burgt gegaan was, zoo was het ook met de andere gegaan. In de hooge landen waren zij door de aarde, en in de lage landen door het water vernield. Alleen Fryasburcht op Texland werd ongedeerd gevonden. Maar al het land dat noordwaarts gelegen had, was onder de zee; nog is het niet weer boven gebragt. 15. Aan dezen kant van het Flymeer waren, naar gemeld werd, dertig zoute plassen gekomen, ontstaan door de wouden, die met grond en al weg gedreven waren. Te Westflyland vijftig. De gracht, die van het Alderga dwars door het land geloopen had, was verzand en

from the north, driving mountains of ice and stones. When the spring-tides came Irtha raised herself up, the ice melted; with the ebb the forests with the images drifted out to sea. 13. In the Winne, or Minna Month, every one who dared went home. I came with a femme to the burgh Liudgarda. How sad it looked there. The forests of the Lindawrda were almost all gone. Where Liudgarda used to be was sea. The waves swept over the fortifications. Ice had destroyed the tower, and the houses lay heaped over each other. 14. On the slope of the dyke I found a stone on which the scribe had written his name. That was a sign to me. The same thing had happened to other burghs as to ours. In the upper lands they had been destroyed by Irtha, in the lower lands by the water. Fryasburch, at Texland, was the only one found uninjured, but all the land to the north was sunk under the sea, and has never been recovered. 15. At the mouth of the Flymar, as we were told, thirty salt swamps were found, consisting of the forest and the ground that had been swept away. At Westflyland there were fifty. The canal which had run across the land from Alderga was filled up with sand and

aus dem Norden her und führte Berge von Eis und Steinen mit sich. Als die Springflut kam, hob Irtha sich selber hoch. Das Eis schmolz dahin. Ebbe kam und die Wälder mit den Bildwerken trieben zur See. 13. In dem Winne- oder Minnemonat fuhr ein jeder, der es wagte, wieder heim. Ich kam mit einer Maid auf die Burg Ljudgarda. Wie traurig sah es da aus. Die Wälder der Linda-Orte waren grösstenteils fort. Da, wo der Ljudgarten gewesen war, war See. Seine Wellen peitschten den Ringdeich. Eis hatte den Turm zerstört, und die Häuser lagen durcheinander. 14. An dem Abhang des Deiches fand ich einen Stein : unser Schreiber hatte seinen Namen eingeritzt. Das war mir eine Bake . So wie es unserer Burg ergangen war, so war es auch den anderen ergangen. In den hohen Landen waren sie durch die Erde, in den niederen Landen durch das Wasser zerstört. Nur Fryasburg auf Texland ward unverletzt gefunden. Aber alles Land, das nordwärts gelegen war, lag unter See. Noch ist es nicht wieder emporgehoben. 15. An dieser Seite der Flysee hatten sich, wie berichtet wurde, dreissig salzige Seen gebildet, entst anden durch die Wälder, die mit Boden und allem weggetrieben waren. In West-Flyland fünfzig. Die Gracht, die vor dem Alderga quer durch das Land lief, war versandet und

dal nord , che portavano con sé montagne di ghiaccio e pietre . Quando venne la marea primaverile la terra si alzò su , il ghiaccio fuse ;e con il rifluire , le foreste con le immagini andarono alla deriva nel mare . 13 In maggio tutti quelli che osavano tornarono a casa . Io sono andato con un’ancella alla cittadella di Liudgaard . Come era tutto triste lì . Le foreste del Lindaoord erano quasi del tutto scomparse . Dove si trovava Liudgaard c’era il mare . Le onde hanno spazzato via le fortificazioni . Il ghiaccio aveva distrutto la torre , e le case ammucchiate una sopra l'altra . 14. Sul declivio dell'argine ho trovato una pietra sulla quale uno scriba aveva iscritto il suo nome . Questo era un segno a me . La stessa cosa della nostra era successa alle altre cittadelle . Gli altopiani erano stati distrutti dalla terra , le terre più basse , dall'acqua . Fryasburgt , a Texland , era il solo luogo rimasto intatto , ma tutta la terra al nord era affondata sotto il mare , e non è mai più stata recuperata . 15. Alla foce del Flymeer , come dicevamo , sono state trovate trenta paludi di sale , al posto della foresta e del suolo che erano stati spazzati via . A Westflyland ce n’erano cinquanta . Il canale che correva attraverso la terra da Alderga era stato riempito con la sabbia e distrutto .      160

MS 117

 

01 VRDЄN - ÐA STJURAR ÆND ʘR FARANDE FOLK

02 ÐЄR TO HONK WЄRON - HЄDE HJARA SELVA

03 MIÐ MAGA ÆND SIBBA VPPIRA SKЄPUM

04 HRET - MEN ÐÆT SWARTE FOLK FON LYDA-*

05 BURCH ÆND ALIKMARUM HЄDE ALЄN DЄN -

06 ÐAHWIL* ÐA SWARTA SŮDWARD DRYVON

07 HЄDON* HJA FЄLO MÆNGЄRTNE HRET ÆND

08 NЄIDAM NIMMAN NE KЄM TO ASKA ÐAM

09 HILDON HJA ÐAM TO HJARA WIVA -

10 ÐA MÆNNISKA ÐЄR TO BEK KЄMON GVNG

11 - ON ALLE BINNA ÐA HRING-DIKA ÐЄRA BURCH-

12 UM HЄMA - ÐRVCHDAM ET ÐЄR BUTA AL

13 SLYP* ÆND BROKLAND WЄRE - ÐA GAMLA

14 HUSA WRDE BY ЄN KLUST – FON-A BOPPA

15 LANDUM KAPADE MÆN KY ÆND SKЄP ÆND

16 INNA ÐA GRATE HUSA ÐЄR TO FARA ÐA

17 FAMNA SЄTEN HЄDE - WRDE NW LЄKEN

18 ÆND FILT MAKAD - VMBE ÐES LЄVENS WILLA -

19 ÐÆT SKЄD 1888* JЄR NЄI ÐÆT ATLAND

20 SVNKEN WAS - IN 282* JЄR NЄDON* WI

21 NЄN EREMODER NAVT HAT* ÆND NW

22 ELLA TOMET VRLЄREN SKINDE GVNG MÆN

23 ЄNE KJASA – ÐET* HLOT FALDE VP GOSA

24 TONʘMAÐ MAKONTA - HJU WЄRE BURCH

25 - FAM ET FRYA-S BURCH TO TEXLAND - HEL FON

26 HAWED ÆND KLAR FON SIN - ЄLLE GOD ÆND

27 ÐRVCHDAM HJRA BURCH ALLЄNA SPARAD

28 WAS SACH ALRIK* ÐЄR UT HJRA HROPANG* -

29 TJAN JЄR LЄTTERE* KЄMON ÐA STJURA* FON

30 FOR-ANA ÆND FON LYDA BURCH* - HJA WILDON

31 ÐA SWARTA MÆNNISKA MIÐ WIV ÆND

32 BERN TO ÐET* LAND UTDRYVA - ÐЄRWR

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 117]

vrdên . Tha stjurar aend ôr fârande folk , thêr to honk wêron , hêde hjara selva mith mâga aend sibba vppira skepum hret . 16. Men thaet swarte folk fon Lydasburch aend Alikmarum hêde alên dên . Thawil tha swarta sûdward dryvon , hêdon hja fêlo maengêrtne hret , aend nêidam nimman ne kêm to aska tham , hildon hja tham to hjara wiva . Tha maenniska thêr to bek kêmon , gvngon alle binna tha hringdika thêra burgum hêma , thrvchdam et thêr buta al slyp aend broklând wêre . Tha gamla husa wrde byên klust . Fona boppalândum kâpade maen ky aend skêp , aend inna tha grâte husa thêr to fâra tha fâmna sêten hêde , wrde nw lêken aend filt mâkad , vmbe thes lêvens willa . 17. Thaet skêd 1888 jêr nêi thaet Atlând svnken was . 18. In 282 jêr nêdon wi nên Êremoder navt hat , aend nw ella tomet vrlêren skinde , gvng maen êne kjasa . Thet hlot falde vp Gosa to nômath Makonta . Hju wêre Burchfâm et Fryasburch to Texlând . Hel fon hawed aend klâr fon sin , êlle god , aend thrvchdam hira burch allêna spârad was , sach alrik thêrut hira hropang . 19. Tjan jêr lêttere kêmon tha stjurar fon Forana aend fon Lydas burch . Hja wildon tha swarta maenniska mith wif aend bern to thet lând utdryva . Thêrwr

vernield. De zeelieden en ander varens volk, die te huis waren, hadden zich zei ven gered met magen en bloedverwanten op hunne schepen. 16. Maar het zwarte volk van Lydasburgt en Alkmarum had eveneens gedaan. Terwijl de zwarten zuidwaarts dreven, hadden zij vele meisjes gered, en naardien niemand kwam om ze op te eischen, hielden zij haar tot hunne vrouwen. De menschen die terug kwamen, gingen allen binnen de ringdijken der burgten wonen, omdat het daar buiten alles slib en broekland was. De oude huizen werden zamen geklust. Van de bovenlanden kocht men koeijen en schapen, en in de groote huizen, daar te voren de maagden gevestigd waren, werd nu laken en filt gemaakt, om des levens wille. 17. Dit geschiedde 1888 jaren nadat Atland gezonken was. 18. In 282 jaren hadden wij geene Eeremoeder gehad en nu alles bijna verloren scheen, ging men eene kiezen. Het lot viel op Gôsa toegenaamd Makonta. Zij was Burgtmaagd op Fryasburgt te Texland. Helder van hoofd en klaar van zin, heel goed, en omdat hare burgt alleen gespaard was, zag iedereen daaruit hare roeping. 19. Tien jaren later kwamen de zeelieden van Forana en van Lydasburgt. Zij wilden de zwarte mannen met vrouw en kinderen uit het land drijven. Daarover

destroyed. The navigators and other travellers who were at home had saved themselves, their goods, and their relations upon their ships. 16. But the black people at Lydasburch and Alkmarum had done the same; and as they went south they saved many girls, and as no one came to claim them, they took them for their wives. The people who came back all lived within the lines of the burgh, as outside there was nothing but mud and marsh. The old houses were all smashed together. People bought cattle and sheep from the upper lands, and in the great houses where formerly the femmes were established cloth and felt were made for a livelihood. 17. This happened in the year 1888 after the submersion of Atland. 18. For two hundred and eighty-two years we had not had a folk-mother, and now, when everything seemed lost, they set about choosing one. The lot fell upon Gosa, surnamed Makonta. She was burgh-femme of Fryasburch, in Texland. She had a clear head and strong sense, and was very good; and as her burgh was the only one that had been spared, every one saw in that her call. 19. Ten years after that the navigators came from Forana and Lydasburch. They wished to drive the black men, with their wives and children, out of the land.

zerstört. Die Seeleute und anderes fahrendes Volk, die daheim waren, hatten sich selber mit Wagen und Sippen auf die Schiffe gerettet. 16. Aber das schwarze Volk von Lydasburg und Alkmarum hatte desgleichen getan. Derweilen die Schwar zen südwärts trieben, hatten sie viele Mädchen gerettet, und da niemand kam, sie zurückzufordern, behielten sie sie als ihre Frauen. Die Menschen, die zurückkamen, liessen sich alle innerhalb der Ringdeiche der Burgen nieder, weil ausserhalb alles Schlamm und Bruch war. Die alten Häuser waren zusammengerüttelt. Aus den Oberlanden kauste man Kühe und Schafe, und in den grossen Häusern, da zuvoren die Maiden untergebracht waren, wurde nur Tuch und Filz gemacht, um des Lebens willen. 17. Dies geschah eintausendachthundertundachtundachtzig [1888] Jahre, nachdem Atland versunken war . 18. Zweihundertzweiundachtzig Jahre hatten wir keine Ehrenmutter gehabt, und nun alles verloren schien, ging man eine kiesen. Das Los fiel auf Gosa, zugenannt Makonta. Sie war Burgmaid in Fryasburg auf Texland. Hell von Haupt und klar von Sinn, sehr gut, und dieweil ihre Burg allein erhalten war, sah ein jeder daraus ihren Ruf. 19. Zehn Jahre später kamen die Seeleute von Forana und von Lydasburg. Sie wollten die schwarzen Leute mit Weib und Kind zum Lande hinaust reiben.

Le persone di mare e gli altri viaggiatori che erano a casa salvarono se stessi , le loro merci , e i loro parenti sulle navi . 16. Anche i neri a Lydasburgt ed Alkmarum avevano fatto lo stesso ; e così andarono a sud e salvarono molte ragazze , e siccome nessuno andò a reclamarle , loro le presero in moglie . Le persone che ritornarono vivevano tutte entro i confini della cittadella , perché fuori non c'era niente se non fango e palude . Le vecchie case erano tutte diroccate e accatastate insieme . Le persone comprarono il bestiame e le pecore dagli abitanti degli altopiani , e nelle grandi case dove precedentemente le ancelle si erano stabilitefurono fabbricati panni e feltri come mezzi di sussistenza . 17. Questo è successo 1 .888 anni dopo la sommersione di Atland . Capitolo 14 GOSA , L'ULTIMA MADRE TERRA. 18. Per 282 anni non avemmo una Madre Terra , ed adesso , quando tutto sembrava perduto , fu deciso di sceglierne una . La scelta cadde su Gosa ,di soprannome Makonta . Era La Madre del borgo a Fryasburgt , in Texland . Aveva una mente lucidaed una forte sensibilità , era molto buona ; e come lei , la sua cittadella era la sola ad essere stata risparmiata , e questo per ognuno fu il perché della sua elezione . 19. Dieci anni dopo che i marinai erano arrivati da Forana e da Lydasburg. Desiderarono guidare i neri , con loro mogli ed i loro bambini , fuori del paese ,              

MS 118 GЄRT-MANNA

 

01 WILDON HJA ÐЄRE MODER-IS RЄD BI-

02 WINNA - MEN GOSA [p. 162]  FRЄJE KÆNST ЄN ÆND

03 ʘR* TOBEK FORA NЄI HJRA LANDUM ÐÆN

04 ACHSTE SPOD TO MAKJANDE - OWERS NE

05 SKILUN HJA HJARA MAGA NAVT WIÐER

06 NE FINDA - NE SЄIDE HJA - ÐA SЄIDE GOSA -

07 HJA HÆVON ÐIN SALT PROVAD ÆND ÐIN

08 BRÆD ЄTEN* - HJARA LIF ÆND LЄVA HÆVON

09 HJA VNDER JOW HOD STÆLAD* - I MOSTE

10 JOW AJNE HIRTA BISЄKA - MEN IK WIL

11 ÐI EN RЄD JЄVA - HALD HJAM ALOND JOW

12 WÆLDICH BISTE VM RA WIÐER HONK

13 TO FORA - MEN HALD HJAM BI JOW BURGUM

14 ÐЄR BŮTA - WAK OVIR HJARA SЄD ÆND LЄR

15 HJAM AS JEF HJA FRYAS-SVNA WЄRE -

16 HJRA WIVA SEND HYR ÐA STERIKSTA - AS

17 RЄK SKIL HJARA BLOD VRFLJUCHTA - TIL

18 ER TO ÐA LESTA NAVT OWERS AS FRYA-S

19 BLOD IN HJARA ÆFTERKVMANDE SKIL BI-

20 - LYWA - SA SEND HJA HYR BILЄWEN - NW

21 WINST IK WEL ÐÆT MINA ÆFTERKVMANDE

22 ÐЄR VP LETTA - HO FЄR GOSA WЄRHЄD SPREK -

23 ÐA VSA LANDA WIÐER TO BIGANA WЄR* KЄM

24 - ON ÐЄR BANDA ERMA SAXMANNA ÆND

25 WIVA NЄI ÐA VVRDUM FON STAVERE ÆND

26 ÐÆT ALDERGA - VMBE GOLDEN ÆND ʘRA

27 SJARHЄDA TO SЄKANE FON UT ÐA WASIGE

28 BODEME - ÐACH ÐA STJURAR NILDO* HJA

29 NAVT TO LЄTA - ÐA GVNGON HJA ÐA LЄÐOGA

30 ÐORPA BIHЄMA TO WEST FLYLAND - VMBE

31 RA LIF TO BIHALDANE -

32 NW WIL IK SKRIVA HO ÐA GЄRT-MANNA*

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 118]

wildon hja thêre Moder is rêd biwinna . 20. Men Gosa [162] frêje , kaenst ên aend ôr to bek fora nêi hjra lândum , thaen âchste spod to mâkjande , owers ne skilun hja hjara mâga navt wither ne finda . 21. Nê sêide hja . 22. Thâ sêide Gosa : Hja haevon thin salt provad aend thin braed êten . Hjara lif aend lêva haevon hja vnder jow hod staelad . I moste jow ajne hirta bisêka . Men ik wil thi en rêd jeva . Hald hjam alond jow waeldich biste vm ra wither honk to fora . Men hald hjam bi jow burgum thêr bûta . Wâk ovir hjara sêd aend lêr hjam as jef hja Fryas svna wêre . Hjra wiva send hyr tha steriksta . As rêk skil hjara blod vrfljuchta , til er tha lesta navt owers as Fryas blod in hjara aefterkvmande skil bilywa . 23. Sâ send hja hyr bilêwen . 24. Nw winst ik wel thaet mina aefterkvmande thêr vp letta , ho fêr Gosa wêrhêd sprek . Thâ vsa lânda wither to bigana wêr , kêmon thêr banda erma Saxmanna aend wiva nêi tha vvrdum fon Stavere aend thaet Alderga , vmbe golden aend ôra sjarhêd to sêkane fon ut tha wasige bodeme . Thach tha stjurar nildon hja navt to lêta . Tha gvngon hja tha lêthoga thorpa bihêma to West Flyland , vmbe ra lif to bihaldane . Nw wil ik skriwa ho tha gêrtmanna

wilden zij de raad der Moeder inwinnen. 20. Maar Gôsa [163] vroeg: kunt gij een en ander terug voeren naar hunne landen, dan behoort gij spoed te maken, anders zullen zij hunne bloedverwanten niet weder vinden. 21. Neen, zeiden zij. 22. Toen zeide Gôsa: Zij hebben uw zout' geproefd en uw brood gegeten. Hun lijf en leven hebben zij onder uwe hoede gesteld. Gij moet uw eigen hart onderzoeken. Maar ik wil u een raad geven. Houdt hen tot dat gij in staat zijt om hen weder naar huis te voeren. Maar houdt hen bij uwe burg ten daar buiten. Waakt over hunne zeden, en onderwijst hen alsof zij Fryas zonen waren. Hunne vrouwen zijn hier de sterkste. Als rook zal hun bloed vervliegen, tot er ten laatsten niets anders dan Fryas bloed in hunne nakomelingen zal overblijven. 23. Zoo zijn zij hier gebleven. 24. Nu wenschte ik wel dat mijne nakomelingen daar op letten, in hoeverre Gôsa waarheid sprak. — Toen onze landen weder te begaan waren, kwamen er benden arme Saxmannen en vrouwen naar de oorden van Staveren en het Alderga, om gouden en andere sieraden te zoeken uit de drassige bodem. Doch de zeelieden wilden hen niet toelaten. Toen gingen zij de ledige dorpen bewonen te West Flyland, om hun lijf te behouden. Nu wil ik schrijven hoe de Geertmannen

They wished to obtain the opinion of the folk-mother upon the subject. 20. She asked them, "Can you send them all back to their country? If so, then lose no time, or they will find no relatives alive." 21. They said, "No." 22. Gosa replied, "They have eaten your bread and salt; they have placed themselves entirely under your protection. You must consult your own hearts. But I will give you one piece of advice. Keep them till you are able to send them back, but keep them outside your burghs. Watch over their morals, and educate them as if they were Frya’s sons. Their women are the strongest here. Their blood will disappear like smoke, till at last nothing but Frya’s blood will remain in their descendants." 23. So they remained here. 24. Now, I should wish that my descendants should observe in how far Gosa spoke the truth. When our land began to recover, there came troops of poor Saxmannar men and women to the neighbourhoods of Staveren and Alderga, to search for gold and other treasures in the swampy lands. But the navigators would not permit it, so they went and settled in the empty villages of the Westflyland in order to preserve their lives. Chapter II: now I will relate how the Gertmannar

Darob wollten sie den Rat der Mutter einholen. 20. Aber Gosa fragte: ‘Kannst du den einen und anderen zurückführen nach seinen Landen, dann solltet du dich beeilen, sonst werden sie ihre Magen nicht wiederfinden.’ 21 'Nein’, sagten sie. 22. Da sagte Gosa : ‘Sie haben dein Salz gekostet und dein Brot gegessen. Ihr Leib und Leben sind unter eure Hut gestellt. Ihr musst euer eigenes Herz untersuchen. Aber ich will euch einen Rat geben. Behaltet sie so lange, bis ihr imstande seid, sie wieder heimzuführen. Aber haltet sie ausserhalb eurer Burgen. Wachet über ihre Sitten und lehret sie, als ob sie Fryas Söhne waren. Ihre Frauen sind hier die starksten. Wie Rauch wird ihr Blut sich verflüchtigen, bis zuletzt nichts anderes als Fryas Blut in ihren Nachkommen bleiben wird. 23. So sind sie hier geblieben. 24. Nun wünschte ich wohl, dass meine Nachkommenschaft darauf achtete, inwiefern Gosa Wahrheit sprach. Als unsere Lande wieder begangen werden konnten, kamen da Bande armer Sachsmänner und Frauen nach den Orten von Staveren und dem Alderga, um goldene und andere Schmucksachen in dem sumpfigen Boden zu suchen. Doch die Seeleute wollten es nicht zulassen. Da gingen sie und besiedelten die leeren Dörfer von West-Flyland, um ihren Leib zu erhalten. Kapitel II. Nun will ich schreiben, wie die Geertmänner

ed ottenere l'opinione della Madre sull’azione che volevano intraprendere . 20. Ella gli chiese : "potete portarli tutti indietro al loro paese ? Se è così , non perdete tempo , o non troveranno nessun parente vivo ." 21. "No" , dissero . 22. Allora Gosa rispose : "hanno mangiato il vostro pane ed il vostro sale ;si sono posti interamente sotto la vostra protezione . Dovete ascoltare quello che vi dice il cuore . Perchè io non vi darò nessun ordine . Teneteli finchè non sarete in grado di riportarli indietro , ma non teneteli fuori della vostra cittadella . Sorvegliate sopra le loro morali , ed educateli come se fossero figli di Frya . Le loro donne qui sono le più forti . Il loro sangue scomparirà come il fumo , ed alla fine non rimarrà niente , ma il sangue di Frya rimarrà nei loro discendenti ." Cosí rimasero qui . Adesso , vorrei che i miei discendenti osservassero come le parole della lontana Gosa fossero colme diverità . Quando il nostro paese iniziò a riaversi , giunsero gruppi di poveri uomini e donne di Sassonia nei vicinati di Stavern ed Alderga , a cercare l'oro e gli altri tesori nelle terre paludose . Ma i marinai non lo permisero , così andarono a stanziarsinel villaggio vuoto del Flyland Occidentale per non soccombere . Questo Gosa ha lasciato in eredità : "Salve a tutti gli uomini ! Non ho nominato nessuna Madre Terra , perché non conosco nessuna , e perché è meglio per voi non avere nessuna Madre che averne una di cui non ci si può fidare . Un tempo cattivo è passato , ma ce n’è tuttavia un altro che sta arrivando . Irtha non gli ha dato la nascita , e Wr-Alda non lo ha deciso . Viene dall' Est , fuori dal seno dei sacerdoti . Stenderà l'oscurità sopra le menti degli uomini come le nubi tempestose sulla luce del sole . Ovunque l'arte e l'inganno lotteranno con la libertà e la giustizia . La libertà e la giustizia prevarranno , e noi con loro . "Ma questo successo sorgerà dalla sconfitta . I nostri discendenti insegneranno alle loro genti ed ai loro schiavi il significato di tre parole ; che sono la legge universale , la libertà , e la giustizia . Dapprima brilleranno , poi lotteranno con l'oscurità , finché in ogni uomo la mente ed il cuore diventeranno luminosi e chiari . Poi l'oppressione sarà allontanata dalla terra , come il temporale dal vento tempestoso , e tutto l'inganno cesserà di avere qualsiasi potere ." Gosa .

Capitolo II. Adesso Racconterò Come il Geertmen e molti          162

MS 119 GЄRT-MANNA

 

01 AND FЄLO HЄLЄNJA FOLGAR TOBEK KЄMON -

02 TWA JЄR NЄI ÐÆT GOS / A /  MODER WRDE KЄM -ER

03 EN FLATE TO ÐET* FLYMARE IN FALA – ÐET* FOLK

04 HROPTE HO -N -SЄEN* - HJA FORON TIL STA-

05 VERE ÐЄR HROPTON HJA JETA RЄIS - ÐA FʘN-

06 - A WЄRON AN TOP ÆND ÐES NACHTES SKAT-

07 - ON HJA BARN-PILA ANDA LOFT - ÐA DЄI RЄD

08 WЄRE ROJADON SVME MIÐ EN SNAKE

09 TO ÐЄRE HAVA IN - HJA HROPTON WIÐER

10 HO -N – SЄEN* - ÐA HJA LANDA* HIPTE -N JONG

11 KERDEL WAL VP - IN SINA HANDA HЄD I

12 - N SKILD ÐЄR VP WAS BRÆD ÆND SALT*

13 LЄID - AFTERDAM KЄM EN GRЄVA HI SЄIDE

14 WI KVMAÐ FONA [p. 164]  FЄRE KRЄKA-LANDUM

15 WЄI - VMB VSA SЄD TO WARJANDE - NW

16 WINSTAÐ WI I SKOLDE ALSA MILD WЄS

17 - A VS ALSA FŮL LAND TO JЄVANE ÐÆT WI

18 ÐЄRVP MŮGE HЄMA - HI TELADE -N ЄLE

19 SKЄDNESE - ÐЄR IK ÆFTER BЄTRE SKRYVA

20 WIL - ÐA GRЄVA  NISTON* NAVT HWAT TO

21 DVANDE - HJA SANDO* BODON ALLERWЄI

22 - KES - AK TO MY - IK GVNG TO ÆND SЄIDE

23 NW WI -N MODER HÆVE AGON WI HJRA

24 RЄD TO FRЄJANDE - IK SELVA GVNG MIÐA -

25 ÐJU MODER ÐЄR ELLA AL WISTE - SЄIDE -

26 LЄT HJA KVME SA MŮGON HJA VS LAND

27 HELPA BIHALDA - MEN LЄT HJAM NAVT

28 VP ЄNE STЄD NE BILYVA TIL ÐJU HJA NAVT

29 WELDICH NE WRDE OVIR VS - WI DЄDON

30 AS HJU SЄID HЄDE - ÐÆT WЄRE ЄL NЄI

31 HJRA HЄI - FRYSO RESTE MIÐ SINA

32 LJUDUM TO STAVERE ÐÆT HJA WIÐER

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 119]

and fêlo Hêlênja folgar tobek kêmon . 1. Twa jêr nêi thaet Gosa Moder wrde , kêm er en flâte to thet Flymara in fala . Thet folk hropte ho . n . sêen . Hja foron til Stavere , thêr hropton hja jeta rêis . Tha fôna wêron an top aend thes nachtes skâton hja barnpila anda loft . Thâ dêirêd wêre rojadon svme mith en snâke to thêre hava in . Hja hropton wither ho . n . sêen . 2. Thâ hja landa hipte n jong kerdel wal vp . In sina handa hêdi n skild , thêrvp was braed aend salt lêid . Afterdam kêm en grêva* , hi sêide 3. wi kvmath fona [164] fere Krêkalandum wêi , vmb vsa sêd to warjande , nw winstath wi i skolde alsa mild wêsa vs alsa fül lând to jêvane thaet wi thêrvp müge hêma . 4. Hi telade n êle skêdnese thêr ik aefter bêtre skryva wil . 5. Tha grêva* niston navt hwat to dvande , hja sandon bodon allerwêikes , âk to my . Ik gvng to aend sêide : nw wi n Moder haeve agon wi hjra rêd to frêjande . 6. Ik selva gvng mitha . Thju Moder , thêr ella wiste , sêide , 7. lêt hja kvme , sâ mügon hja vs lând helpa bihalda : men lêt hjam navt vp êne stêd ne bilyva , til thju hja navt waldich ne wrde ovir vs . 8. Wi dêdon as hju sêid hêde . That wêre êl nêi hjra hêi . Fryso reste mith sinâ ljudum to Stavere , that hja wither

en vele volgelingen van Helenia terug kwamen.1.Twee jaren nadat Gôsa moeder werd, kwam er eene vloot het Flymeer in vallen. Het volk riep ho.n.sêen. (welk een zegen!) Zij voeren naar Staveren, daar riepen zij nog eenmaal. De banieren waren in top en des nachts schoten zij brandpijlen in de lucht. Toen het dageraad was, roeiden sommigen met eene snik de haven in, zij riepen weder hoezee. 2. Toen zij landden, wipte een jong kerel op den wal. In zijne handen had hij een schild, daarop was brood en zout gelegd. Na hem kwam een grijze*; hij zeide 3. wij komen van [165] de verre Krekalanden weg, om onze zeden te bewaren. Nu wenschten wij, dat gij zoo vriendelijk zoudt wezen, om ons zoo veel land te geven, dat wij daarop mogen wonen. 4. Hij vertelde eene heele geschiedenis, die ik hierna beter beschijven wil. 5. De grijzen [*] wisten niet wat te doen, zij zonden boden allerwege, ook tot mij. Ik ging heen en zeide: nu wij eene Moeder hebben, behooren wij haar raad te vragen. 6. Ik zelf ging mede. De Moeder, die alles reeds wist, zeide: 7. laat hen komen, zoo mogen zij ons land helpen behouden: maar laat hen niet op ééne plek blijven, opdat zij niet machtig worden over ons. 8. Wij deden gelijk zij gezegd had. Dat was heel naar hun zin. Fryso bleef met zijne lieden te Staveren, dat zij weder

and many followers of Hellenia came back - 1. Two years after Gosa became the folk-mother there arrived a fleet at Flymar. The people shouted, "Huzza!" They sailed to Staveren, where they shouted again. Their flags were hoisted, and at night they shot lighted arrows into the air. At daylight some of them rowed into the harbour in a boat, shouting again, "Huzza!" 2. When they landed a young fellow jumped upon the rampart. In his hand he held a shield on which bread and salt were laid. After him came a grey-headed man*, who said: 3. "We come from the Fere Krekaland to preserve our customs. Now we wish you to be kind enough to give us as much land as will enable us to live." 4. He told a long story, which I will hereafter relate more fully. 5. The reeve [*] did not know what to do. They sent messengers all round, also to me. I went, and said, "Now that we have a folk-mother it behoves us to ask her advice." 6. I went with them myself. The folk-mother, who already knew it all, said: 7. "Let them come, they will help us to keep our lands, but do not let them remain in one place, that they may not become too powerful over us." 8. We did as she said, which was quite to their liking. Friso remained with his people at Staveren, which they

und viele Folger der Hellenia zurückkamen. 1. Zwei Jahre nachdem Gosa Mutter wurde , fiel eine Flotte in den Flysee ein. Das Volk rief ‘ho-n-seen!’ Sie führen nach Stavoren, da riefen sie noch einmal. Die Fahnen waren im Topp, und zur Nacht schossen sie Brandpfeile in die Luft. Als es tagte, ruderten welche mit einer Schnecke in den Hafen hinein ; sie riefen wieder: ‘ho-n-seen!’ 2. Als sie landeten, sprang ein junger Kerl auf den Wall. In seinen Händen hatte er ein Schild, darauf war Brot und Salz gelegt. Danach kam ein Greis. Er sagte: 3. ‘Wir kommen von den fernen Krekalanden her, um unsere Sitten zu wahren. Nun wünschen wir, ihr möchtet so mild sein und so viel Land geben, dass wir darauf wohnen können. 4. Er erzählte eine ganze Geschichte, die ich hiernach besser beschreiben will. 5. Die Greise wussten nicht, was tun ; sie sandten Boten allewege, auch zu mir. Ich ging hin und sagte: »Nun wir eine Mutter haben, sollten wir ihren Rat erfragen.’ 6. Ich selber ging mit. Die Mutter, die schon alles wusste, sagte : 7. ‘Lass sie kommen, so mögen sie unser Land erhalten helfen. Aber lasst sie nicht an einer Stelle bleiben, damit sie keine Gewalt über uns bekommen.8. Wir taten, wie sie gesagt hatte. Das war ganz in ihrem Sinn. Friso verblieb mit seinen Leuten in Stavoren, das sie wieder

discepoli di Hellenia sono ritornati : 1. Due anni dopo che Gosa era diventata la Madre era arrivata lì a Flymeer una flotta . Le genti gridarono "Ho-n-seen" (che benedizione) . Navigarono poi a Stavern , e di nuovo gridarono . Innalzarono le loro bandiere , ed a notte lanciarono nell'aria frecce infuocate . Alla luce del giorno alcuni di loro remarono con una barca nel porto , gridando ancora , "Ho-n-seen ." 2. Quando raggiunsero la riva un giovane salì sul bastione . Nella sua mano teneva uno scudo sul quale erano posti del pane e del sale . Dopo dilui venne un uomo canuto , che disse 3. "Noi siamo venuti dalla distante terra Greca per conservare le nostre usanze . Adesso desideriamo che voi siate abbastanza gentili da darci altrettanta terra che ci permetterà di vivere ." Egli narrò una lunga storia , che racconterò completamente d'ora in avanti . 5. Il vecchio non sapeva che cosa fare , inviarono dei messaggeri tutto intorno , ed anche a me . Andai , e dissi che ora che avevamo una Madre ci conveniva chiedere il suo consiglio . 6. Io stesso andai con loro . La Madre che sapeva già tutto , disse , 7. "Lasciateli venire , ci aiuteranno a tenere le nostre terre , ma non fateli rimanere in un posto solo , affinché non diventino troppo potenti per noi ." 8. Facemmo come disse , e questo fu abbastanza di loro gradimento . Friso rimase con le sue persone a Stavern ,               164

MS120 DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 TO ЄNE SЄ-STЄDE MAKADE SA GOD HJA MACHTE -

02 WICH-HIRTE GVNG MIÐ SINUM LJUDUM AST

03 - WARD NЄI ÐЄRE ЄMUDE - SVME ÐЄRA JOHN

04 - JAR ÐЄR MЄNDE ÐÆT HJA FON -T ALDERGA FOLK

05 SPROTEN WЄRE GVNGEN ÐЄR HINNE -

06 EN LYÐ* DЄL ÐЄR WANDE ÐÆT HJARA ЄÐLA

07 FON ÐA SJUGON Є-LANDA WЄI KЄMON -

08 GVNGON HINNE ÆND SETTON HJARA SELVA

09 BINNA ÐA HRING-DIK FON ÐЄRE BURCH

10 WALHALLA-GARA DEL – LJUD-GЄRT

11 ÐENE SKOLTE BI NACHTA FON WICH-HIRTE

12 WÆRÐ MIN ÆÐE ÆFTERNЄI MIN FRJUND -

13 FON UT SIN DЄIBOK HÆV IK ÐJU SKЄDNESE

14 ÐЄR HIR ÆFTER SKIL FOLGJA -

15 NЄI ÐÆT WI 12 MEL 100 ÆND TWIA 12 JЄR*

16 BI ÐA FIF WЄTRUM* SЄTEN HЄDE ÐAHWILA

17 VSA SЄKÆMPAR ALLE SЄA BIFAREN HЄDE

18 ÐЄR TO FINDANE - KЄM ALEXANDRE ÐAM

19 KЄNING MIÐ EN WELDICH HЄR FON BOPPA

20 ALLINGEN ÐЄR STRAM VSA ÐORPA BIFARA -

21 NIMMAN NE MÆCHT IM WIÐER WORDA -

22 ÐACH WI STJURAR ÐЄR BY ÐA SЄ SATON

23 WI SKЄPT VS MIÐ AL VSA TILBЄRE HAVA

24 IN ÆND BRUDA HINNA - ÐA ALEXANDRE

25 FORNOM ÐÆT IM SA N-E GRATE FLATE VNT

26 FARA WAS - WÆRÐ ER WODIN-LIK TO SWЄR

27 - ANDE HI SKOLDE ALLE ÐORPA AN LOGHA*

28 OFFERJA JEF WI NAVT TOBEK KVMA NIL

29 – DE* - WICH-HIRTE LЄIDE SIAK TO BEDDE* -

30 ÐA ALEXANDRE ÐÆT FORNOM HEÐ ER

31 WACHT ALONT ER BЄTER WЄRE - AFTERNЄI

32 KЄM ER TO HIM - SЄR KINDLYK SNAKKANDE

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 120]

to êne sêstêde mâkade , sa god hja machte . Wichhirte gvng mith sinum ljudum astward nêi there Êmude . 9. Svme thêra Johnjar , thêr mênde thaet hja font Alderga folk sproten wêre , gvngen thêr hinne . En lyth dêl thêr wânde thaet hjara êthla fon tha sjugon êlanda wei kêmon , gvngon hinne aend setton hjara selva binna tha hringdik fon thêre burch Walhallagâra del . 10. Ljudgêrt thene skolte bi nachte fon Wichhirte waerth min aethe aefternêi min frjund . Fon ut sin dêibok haev ik thju skêdnese thêr hir aefter skil folgja . 11. Nei thaet wi 12 mel 100 aend twia 12 jêr bi tha fif wêtrum sêten hêde , thahwila vsa sêkaempar alle sêa bifàren hêde thêr to findane , kêm Alexandre tham kêning mith en weldich hêr fon boppa allingen thêr strâm vsa thorpa bifâra . Nimman ne maecht im wither worda . Thach wi stjurar thêr by tha sê sâton , wi skêpt vs mith al vsa tilbêre hava in aend brûda hinna . 12. Tha Alexandre fornom thaet im sâ ne grâte flâte vntfâra was , waerth er wodinlik , to swêrande hi skolde alle thorpa an logha offerja jef wi navt to bek kvma nilde . Wichhirte lêide siak to bedde . Thâ Alexandre thaet fornom heth er wacht alont er bêter wêre . Afternêi kêm er to him sêr kindlyk snakkande ,

tot eene zeestad maakten, zoo goed zij konden. Wichhirte ging met zijne lieden oostwaarts naar de Emude. 9. Sommige der Joniers, die meenden dat zij van het Alderga volk gesproten waren, gingen daarheen. Een klein deel, die waanden, dat hunne voorvaderen van de Zeven eilanden weg kwamen, gingen heen en zetten zich neder binnen den ringdijk van de burgt Walhallagara. 10. Liudgert de schout bij nacht van Wichhirte werd mijn makker en naderhand mijn vriend. Uit zijn dagboek heb ik de geschiedenis die hier achter zal volgen. 11. Nadat wij 12 maal 100 en tweemaal 12 jaren bij de Vijf wateren gezeten waren, terwijl onze zeestrijders alle zeeën bevoeren, die er te vinden waren, kwam Alexander de koning met een geweldig heir van boven langs den stroom naar onze dorpen varen. Niemand kon hem wederstaan. Doch wij zeelieden, die bij de zee woonden, wij scheepten ons met al onze have in en vertrokken. 12. Toen Alexander vernam dat zulk eene groote vloot hem ontvaren was, werd hij als woedend, zweerende dat hij alle dorpen aan de vlam zoude offeren, zoo wij niet wilden terug komen. Wichhirte lag ziek te bed. Toen Alexander dat vernam, heeft hij gewacht, tot dat hij beter was. Daarna kwam hij tot hem, zeer minzaam sprekende;

made again into a port as well as they could. Wichhirte went with his people eastwards to the Emude. 9. Some of the descendants of Jon who imagined that they sprang from the Alderga people went there. A small number, who fancied that their forefathers had come from the Siugon Elanda, went there and set themselves down within the enclosure of the burgh of Walhallagara. 10. Liudgert, the admiral of Wichhirte, was my comrade, and afterwards my friend. Out of his diary I have taken the following history. 11. After we had been settled twelve times a hundred and twice twelve years in the five waters, whilst our sea warriors were navigating all the seas they could find, came Alexandre the king, with a powerful army descending the river towards our villages. No one could withstand him; but we navigators, who lived by the sea, put all our possessions on board ships and took our departure. 12. When Alexandre heard that such a large fleet had escaped him, he became furious, and swore that he would burn all the villages if we did not come back. Wichhirte was ill in bed. When Alexandre heard that, he waited till he was better. After that he came to him, speaking very kindly -

zu einer Seestadt machten, so gut sie konnten. Wichhirte ging mit seinen Leuten ostwärts nach der Eemude. 9. Einige der Jonier, die meinten, dass sie dem Alderga-Volk entsprossen waren, gingen dahin. Ein kleiner Teil, der wähnte, dass seine Vorfahren von den sieben Inseln hergekommen waren , ging dorthin und liess sich innerhalb des Ringdeiches der Burg Wallhallagara nieder. 10.

e ne fecero di nuovo un porto così come meglio poterono . Wichhirt andò con la sua gente verso est all'Emude . 9. Alcuni dei discendenti di Jon che credevano di provenire dalla gente di Alderga andarono là . Un numero piccolo , sicuri che i loro antenati erano venuti dalle sette isole , andarono là e si stabilirono entro il perimetro della cittadella di Walhallagara . 10. Liudgert , l'ammiraglio di Wichhirt , era il mio compagno , e successivamente mio amico . Del suo diario ho estratto la storia seguente . Tutto questo è stato preso dal diario di Liudgert , l'ammiraglio di Wichhirt . 11. Dopo che ci eravamo stabiliti già da 1224 anni nella terra delle Cinque Acque (Punjab) , ed i nostri marinai navigavano tutti i mari che si potevano trovare , venne Re Alessandro , con un potente esercito discese il fiume verso i nostri villaggi . Nessuno gli poteva resistere ; ma noi , genti del mare , che vivevamo vicino ad esso , mettemmo tutti i nostri averi a bordo delle navi e approntammo la nostra partenza . Quando Alessandro venne a conoscenza che una flotta così grande era fuggita da lui , divenne furioso , e giurò che avrebbe bruciato tutti i villaggi se non fossimo ritornati . Wichhirt era malato a letto . 12. Quando Alessandro lo seppe , attese finché non migliorò di salute . Dopo di che andò da lui , parlando molto gentilmente

MS 121 DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 ÐACH HI ÐRJVCHDE LIK [p- 166]  HI ЄR DЄN HЄDE -

02 WICH-HIRTE ANDERE ÐЄR ÆFTER O ALDER-

03 GRATESTE ÐЄRA KЄNINGAR - WI STJURAR

04 KVMAÐ ALLERWЄIKES - WI HÆVEN FON JOW

05 GRATE DЄDUN HERED - ÐЄRVMBE SEND WI

06 FVL ЄRBIDENESE TO FARA JOWA WЄPNE

07 ÐA JET MAR VR ÐINA WITSKIP - MEN WI

08 ʘÐERA - WY SEND FRYBERN FRYA-S BERN -

09 WY NE MŮGON NЄNE SLAFONA NAVT NE

10 WRDE - JEF IK WILDE - ÐA ʘRA SKOLDE RЄDER

11 STERVA WILLA - HWAND ALSA IST ÐRVCH

12 VSA ЄWA BIFʘLEN - ALEXANDRE SЄIDE

13 IK NIL* ÐIN LAND NAVT NE MAKJA TO MIN

14 BUT NER ÐIN FOLK TO MINA SLAVONA -

15 IK WIL BLAT ÐÆT STV MY ÐJANJA SKOLSTE

16 VMB LAN - ÐЄRVR WIL IK SWЄRA BY VS

17 BЄDAR GODUM - ÐÆT MIMMAN* VR MY

18 WROGJA NE SKIL - ÐA ALEXANDRE ÆFTERNЄI

19 BRÆD ÆND SALT* MIÐ IM DЄLADE - HEÐ

20 WICH-HIRTE ÐÆT WISTE DЄL KASEN - HI LЄT

21 ÐA SKЄPA HALA ÐRVCH SIN SVNE - ÐA ÐI ALLE

22 TOBEK WЄRON - HEÐ ALEXANDRE ÐI ALLE

23 HЄRED - ÐЄRMIÐA WILDE HI SIN FOLK

24 NЄI ÐA HЄLGE GONGA FARA - ÐЄR HI TO

25 LAND NAVT HЄDE MŮGE NAKA - NW GVNG -ER

26 TO ÆND KAS ALÐAM UT SIN FOLK ÆND

27 UT SINA SALT-AÐA ÐЄR WENAÐ* WЄRON

28 VVR -NE SЄ TO FARANE – WICH-HIRTE WAS

29 WIÐER SIAK WRDEN ÐЄRVMBE GVNG

30 IK ALLЄNA MIÐA ÆND NЄARCHUS FON

31 ÐES KЄNINGIS WЄGA - ÐI TOCHT HLIP SVN

32 - DER FARDЄL TO -N-ENDE UT HAVEDE ÐA -

[BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 121]

thach hi thrjvchde lik [166] hi êr dên hêde . 13. Wichhirte andere thêr aefter , o aldergrâteste thêra kêningar . Wi stjurar kvmath allerwêikes , wi hâven fon jow grâte dêdun hêred . Thêrvmbe send wi fvl êrbidenese to fara jowa wêpne , tha jet mar vr thina witskip . Men wi ôthera wy send frybern Fryas bern . Wy ne mügon nêne slâfona navt ne wrde . Jef ik wilde , tha ôra skolde rêder sterva willa , hwand alsa ist thrvch vsa êwa bifôlen . 14. Alexandre sêide : ik wil thin lând navt ne mâkja to min bût , ner thin folk to mina slâfona . Ik wil blât thaet ste my thjanja skolste vmb lân . Thêrvr wil ik swêra by vs bêdar godum , thaet nimman vr my wrogja skil . 15. Tha Alexandre aefternei braed aend salt mith im dêlade , heth Wichhirte that wiste dêl kâsen . Hi lêt tha skêpa hala thrvch sin svne . Tha thi alle tobek wêron , heth Alexandre thi alle hêred . Thêr mitha wilde hi sin folk nêi tha helge Gônga fâra , thêr hi to land navt hêde müge nâka . Nw gvng er to aend kâs altham ut sin folk aend ut sina salt atha thêr wenath wêron vvr ne sê to fârane . 16. Wichhirte was wither siak wrden , thêrvmbe gvng ik allêna mitha aend Nearchus fon thes keningis wêga . Thi tocht hlip svnder fardêl to n ende , uthâvede tha

doch hij bedroog gelijk [167] hij vroeger gedaan had. 13. Wichhirte antwoordde: o allergrootste der koningen. Wij zeelieden komen allerwege, wij hebben van uwe groote daden gehoord. Daarom zijn wij vol eerbied jegens uwe wapenen, maar nog meer voor uwe wetenschap. Maar wij anderen, wij zijn vrijgeboren Fryas kinderen, wij mogen uwe slaven niet worden. En al wilde ik het, de anderen zouden liever willen sterven, want zoo is het door onze wetten bevolen. 14. Alexander zeide: ik wil uw land niet maken tot mijne buit, noch uw volk tot mjjne slaven. Ik wil alleen dat gij mij zult dienen voor loon. Daarop wil ik zweeren bij ons beider goden, dat niemand over mij ontevreden zal zijn. 15. Toen Alexander naderhand brood en zout met hem deelde, heeft Wichhirte het wijste deel gekozen. Hij liet de schepen halen door zijn zoon. Toen zij alle terug waren, heeft Alexander die alle gehuurd. Daarmede wilde hij zijn volk naar den heiligen (ranges voeren, dien hij te land niet had kunnen genaken. Nu ging hij toe en koos al degene uit zijn volk en zijne soldaten, die gewoon waren over zee te varen. 16. Wichhirte was weder ziek geworden, daarom ging ik alleen mede en Nearchus van des konings wege. De tocht liep zonder voordeel ten einde, uithoofde de

but he deceived, as he had done before. 13. Wichhirte answered, "O greatest of kings, we navigators go everywhere; we have heard of your great deeds, therefore we are full of respect for your arms, and still more for your wisdom; but we who are free-born Frya’s Children, we may not become your slaves; and even if I would, the others would sooner die, for so it is commanded in our laws." 14. Alexandre said, "I do not desire to take your land or make slaves of your people, I only wish to hire your services. That I will swear by both our gods, so that no one may be dissatisfied." 15. When Alexandre shared bread and salt with him, Wichhirte had chosen the wisest part. He lest his son fetch the ships. When they were all come back Alexandre hired them all. By means of them he wished to transport his people to the Helige Gongga, which he had not been able to reach. Then he chose among all his people and soldiers those who were accustomed to the sea. 16. Wichhirte had fallen sick again, therefore I went alone with Nearchus, sent by the king. 17. The voyage came to an end without any advantage, because the

ma mentendo , come aveva fatto prima . 13. Wichhirt rispose :"Oh più grande dei re , noi marinai navighiamo ovunque ; abbiamo sentito delle tue grandi azioni , e quindi siamo pieni di rispetto per i tuoi eserciti , e ancor di più per la tua saggezza ; ma noi che siamo i figli nati liberi di Frya , non possiamo diventare i tuoi schiavi ; ed anche se lo volessi , gli altri morirebbero in breve tempo , perché così è comandato dalle nostre leggi ." 14. Alessandro rispose , "non desidero prendere la vostra terra , o fare schiave le vostre genti , desidero soltanto assumere i vostri servizi . Lo giurerò su entrambi gli Dei , in modo che nessuno possa essere scontento ." 15. Quando Alessandro divise il pane ed il sale con lui , Wichhirt scelse la parte la più saggia . E lasciò che suo figlio andasse a prendere le navi . Quando furono tuttiritornati Alessandro li assunse nella totalità . Per mezzo di loro desiderava trasportare la sua gente al santo Gange , che non era stato in grado di raggiungere . Poi scelse fra tutte le persone e fra i soldati quelli che si erano abituati al mare . 16. Wichhirt si era ammalato di nuovo , quindi andò solo con Nearchus , inviato dal re . 17. Il viaggio terminò senza nessun vantaggio , perché gli     166

MS 122 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 JOHNJAR IMMERÐE AN VNMIN WЄRON -

02 WIÐ ÐA PHONISJAR - ALSA NЄARCHUS

03 ÐЄR SELVA NЄN BAS OVIR BILYWE NE KV -

04 INTWISKA HЄDE ÐAM KЄNING NAV / T /  STILE

05 NЄST* - HI HЄDE SINA SALT-AÐA BAMA

06 KAPJA LЄTA ÆND TO PLANKA MAKJA -

07 ÐRVCH HELP VSAR TIMBER-LJUD HЄD ER

08 ÐЄR OF SKЄPA MAKAD - NW WILD ER

09 SELVA SЄKЄNING WERÐA ÆND MIÐ ЄL

10 SIN HЄR ÐJU GONGA VPFARA - ÐACH

11 ÐA SALT-AÐA ÐЄR FON ÐET* BERG-LAND*

12 KЄMON WЄRON ANG TO FARA SЄ - AS HJA

13 HЄRADON ÐÆT HJA MIÐ MOSTE STATON*

14 HJA ÐA TIMBER HLOÐA ANE BRʘND -

15 ÐЄR ÐRVCH WRDE VS ЄLE ÐORP ANDA

16 ASKA LЄID – ÐET* FORMA WANDE WY ÐÆT

17 ALEXANDRE ÐÆT BIFALEN HЄDE ÆND JAH-

18 - WЄDER STAND RЄD VMB SЄ TO KJASANE -

19 MEN ALEXANDER* WЄRE WODIN HI WILDE

20 ÐA SALT-AÐA ÐRVCH SIN AJN FOLK OM-

21 BRENSA LЄTA - MEN NЄAR- [p. 168] -CHUS ÐAM

22 NAVT ALLЄNA SIN ЄROSTE FORST MEN

23 AK SIN FRJUND WЄRE RЄDE HIM OWERS

24 TO DVANDE - NW BЄRAD ER AS WEN DER

25 LAVADE ÐET* VNLUK ET DЄN HЄDE - ÐA HI

26 NE ÐVRADE SIN TOCHT NAVT VRFATA -

27 NW WILD ER TOBEK KЄRA ÐACH ЄR HI ÐÆT

28 DЄDE - LЄT HI ÐET* FORMA BISЄKA HWA -R

29 SKELDICH WЄRON – DRY* -R ÐÆT WISTE - LЄT

30 - ER ALÐAM SVNDER WЄPNE BILYWA - VMB

31 - EN NY ÐORP TO MAKJANDE - FON SIN AJN

32 FOLK LЄT -ER WЄPNED VMBE ÐA ʘRA TO

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 122]

Johnjar immerthe an vnmin wêron with tha Phonisjar , alsa Nêarchus thêr selva nên bâs ovir bilywe ne kv . 18. Intwiska hêde tham kêning navt stile nêst . Hi hêde sina salt atha bâma kapja lêta aend to planka mâkja . Thrvch help vsar timberljud hêder thêr of skêpa mâkad . 19. Nw wilder selva sêkêning wertha , aend mith êl sin hêr thju Gonga vpfâra . Thach tha salt atha thêr fon thet bergland kêmon , wêron ang to fara sê . As hja hêradon thaet hja mith moste , stakon hja tha timberhlotha ane brônd . Thêr thrvch wrde vs êle thorp anda aska lêid . Thet forma wânde wy thaet Alexandre thaet bifalen hêde aend jahw êder stand rêd vmb sê to kjasane . Men Alexander wêre wodin , hi wilde tha salt atha thrvch sin ajn folk ombrensa lêta . 20. Men Nêarchus [168] tham navt allêna sin êroste forst men ak sin frjund wêre , rêde him owers to dvande . Nw bêrad er as wen der lavade thet vnluk et dên hêde . Tha hi ne thvrade sin tocht navt vrfata . Nw wild er to bek kêra , thach êr hi thaet dêde , lêt hi thet forma bisêka hwa r skeldich wêron . Dry r thaet wiste lêt er altham svnder wêpne bilywa , vmb en ny thorp to mâkjande . Fon sin ajn folk lêt er wepned vmbe tha ôra to

Joniers altijd in onmin waren met de Pheniciers, zoodat Nearchus zelf er geen meester over blijven kon. 18. Intusschen had de koning niet stil gezeten. Hij had zijne soldaten boomen laten kappen en tot planken maken. Met hulp van onze timmerlieden had hij daar schepen van gemaakt. 19. Nu wilde hij zelf zeekoning worden, en met zijn geheele heir den Ganges op varen. Doch de soldaten die uit het bergland kwamen, waren bang voor de zee. Toen zij hoorden, dat zij mede moesten, staken zij de timmerschuren in den brand. Daardoor werd ons geheele dorp in asch gelegd. In het eerst waanden wij dat Alexander het bevolen had, en ieder stond gereed om zee te kiezen. Maar Alexander was woedend; hij wilde de soldaten door zijn eigen volk laten ombrengen. 20. Maar Nearchus, [169] die niet alleen zijn eerste vorst, maar ook zijn vriend was, raadde hem. anders te doen. Nu hield hij zich als of hij geloofde, dat het bij ongeluk geschied was. Doch hij durfde zijn tocht niet hervatten. Nu wilde hij terugkeeren; doch eer hij dat deed, liet hij eerst onderzoeken wie er schuldig waren. Zoodra hij dat wist, liet hij die allen zonder wapenen blijven, om een nieuw dorp te maken. Van zijn eigen volk liet hij gewapenden, om de anderen te

Joniar and the Phonisiar were always quarrelling, so that Nearchus himself could not keep them in order. 18. In the meantime, the king had not sat still. He had let his soldiers cut down trees and make planks, with which, with the help of our carpenters, he had built ships. 19. Now he would himself become a sea-king, and sail with his whole army up the Gongga; but the soldiers who came from the mountainous countries were afraid of the sea. When they heard that they must sail, they set fire to the timber yards, and so our whole village was laid in ashes. At first we thought that this had been done by Alexandre’s orders, and we were all ready to cast ourselves into the sea: but Alexandre was furious, and wished his own people to kill the soldiers. 20. However, Nearchus, who was not only his chief officer, but also his friend, advised him not to do so. So he pretended to believe that it had happened by accident, and said no more about it. He wished now to return, but before going he made an inquiry who really were the guilty ones. As soon as he ascertained it, he had them all disarmed, and made them build a new village. His own people he kept under arms to

Ioni ed i Fenici litigavano sempre , così che Nearchus stesso non li tenne più in considerazione . 18. Nel frattempo , il re non era rimasto inerme . Aveva comandato ai i suoi soldati che tagliassero alberi per ricavarne delle assi , con le quali , e con l'aiuto dei nostri carpentieri , aveva costruito delle navi . 19. Ora voleva egli stesso diventare un re del mare , e navigare con il suo esercito intero sul Gange ; ma i soldati che venivano dai paesi montuosi avevano paura del mare . Quando udirono che dovevano navigare , dettero fuoco alle assi di legname , e tutto il nostro villaggio furidotto in cenere . Dapprima pensammo che ciò fosse stato fatto per ordine di Alessandro , ed eravamo tutti pronti a gettarci in mare ; ma Alessandro era furioso , e voleva come la sua gente uccidere i soldati . 20. Comunque , Nearchus , che non era solo il suo ufficiale principale , ma anche suo amico , lo consigliò di non di agire in quel modo . Finse dunque di credere che tutto era successo per un deprecabile incidente , e non ne parlò più . Adesso desiderava ritornare , ma prima aveva intenzione di fare un’inchiestasu come e chi fossero realmente i colpevoli . Non appena lo constatò , li disarmò tutti , e gli fece costruire un nuovo villaggio . Arruolò le proprie persone sotto le armi ed intimò agli altri      168

MS 123 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 TÆMMA - ÆND VMBE ЄNE BURCH TO BVWAN

02 - DE - WY MOSTON WIV ÆND BERN MIÐ NIMMA -

03 KЄMON WI ANDA MUDA ÐЄRE ЄUPHRAT SA

04 MACHTON WI ÐЄR EN STЄD KIASA JEFÐA

05 OMKЄRA - VS LAN* SKOLD VS ЄVIN BLYD TO

06 DЄLAÐ WRDE - AN ÐA NYA SKЄPA ÐЄR ÐA

07 BRʘND VNTKVMA* WЄRON LЄT -ER JOHNIAR

08 ÆND KRЄKALANDAR GA* - HI SELVA GVNG MIÐ

09 SIN ʘRA FOLK ALLINGEN ÐЄRE KAD - ÐRVCH

10 ÐA DORRA WOSTЄNA - ÐÆT IS ÐRVCH ET

11 LAND ÐÆT JRÐA VPHЄID HЄDE UTA SЄ - ÐA

12 HJU ÐJU STRЄTE AFTER VSA ЄÐELA VPHЄIDE

13 AS HJA INNA RADE SЄ KЄMON - ÐA WY

14 TO NY-GERTMANJA KЄMON – NY-GERT-

15 MANJA IS EN HAVA ÐЄR WI SELVA MAK

16 - AD HЄDE - VMBE ÐЄR TO WЄTERJA- MЄT

17 -ON WI ALEXANDRE MIÐ SIN HЄR -

18 NEARCHUS GVNG WAL VP ÆND BЄIDE*

19 ÐRJA DЄGA - ÐA GVNG ET WIÐER FORÐ -

20 ÐA WI BI ÐЄRE ЄUPHRAT KЄMON GVNG NE-

21 ARCHUS MIÐ ÐA SALT-AÐA ÆND FЄLO FON

22 SIN FOLK WAL VP - ÐA HI KЄM HRING WIÐER -

23 HI SЄIDE ÐI KENING LЄT JOW BIDDA - I

24 SKILE JET - EN LIÐGE* TOCHT TO SINRA WILLE

25 DVAN - ALONT ET ENDE FONA RADE SЄ -

26 ÐЄRNЄI SKIL JAWEHDER SA FŮL GOLD

27 KRЄJA AS ER BЄRA MЄI - ÐA WI ÐЄR

28 KЄMON LЄT -ER VS WYSA  / H / WER ÐJU STRЄTE

29 ЄR WЄST HЄDE - ÐЄR NЄI WYLAD -ER ЄN

30 ÆND ÐRITICH DЄGA ALAN UT SJANDE

31 VVRA WOSTЄNE – ÐO* ÐA LESTA KЄM-ER

32 EN HLOÐ MÆNNISKA - MIÐ FORANDE

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 123]

taemma , aend vmbe êne burch to bvwande . Wy moston wiv aend bern mith nimma . Kêmon wi anda muda thêre Êuphrat , sa machton wi thêr en stêd kiasa jeftha omkêra , vs lân skold vs êvin blyd to dêlath wrde . 22. An tha nya skêpa , thêr tha brônd vntkvma wêron , let er Johniar aend Krêkalandar gâ . Hi selva gvng mith sin ôra folk allingen thêre kâd thrvch tha dorra wostêna , thaet is thrvch et land thaet Irtha vphêid hêde uta sê , tha hju thju strête after vsa êthela vphêide as hja inna Râde sê kêmon . 23. Tha wy to ny Gêrtmanja kêmon (ny Gêrtmanja is en hâva thêr wi selva makad hede , vmbe thêr to wêterja) mêton wi Alexandre mith sin hêr . Nêarchus gvng wal vp aend bêide thrja dêga . Tha gvng et wither forth . 24. Tha wi bi thêre Êuphrat kêmon , gvng Nêarchus mith sina salt atha aend fêlo fon sin folk wal vp . Tha hi kêm hring wither . 25. Hi sêide , thi kêning lêt jow bidda , i skille jet en lithge tocht to sinra wille dvan , alont et ende fona Râde sê . Thêrnêi skil jawehder sâ fül gold krêja as er bêra mêi . 26. Tha wi thêr kêmon , lêt er vs wysa hwêr thju strête êr wêst hêde . Thêr nêi wylader ên aend thritich dêga , alan ut sjande vvra wostêne . 27. Tho tha lesta kêm er en hloth maenniska mith forande

temmen en om eene burgt te bouwen. Wij moesten vrouwen en kinderen mede nemen. Als wij aan den mond van den Euphraat kwamen, dan mochten wij daar eene plaats kiezen, of terug keeren, ons loon zoude ons even gaarne toegedeeld worden. 22. Op de nieuwe schepen, die den brand ontkomen waren, liet hij Joniers en Krekalanders gaan. Hij zelf ging met zijn ander volk langs de kust door de dorre woestijn, dat is door het land, dat Irtha opgeheven had, uit de zee, toen zij de straat achter onze voorvaderen had opgehoogd, zoodra zij in de roode zee kwamen. 23. Toen wij te Nieuw Geertmania kwamen (Nieuw Geertmania is eene haven, die wij zelve gemaakt hadden om daar water in te nemen), ontmoetten wij Alexander met zijn leger. Nearchus ging aan wal en vertoefde drie dagen. Toen ging het weder verder. 24. Toen wij bij den Euphraat kwamen, ging Nearchus met de soldaten en vele van zijn volk den wal op. Doch hij kwam spoedig weder. 25. Hij zeide, de koning laat u verzoeken, gij zoudt nog eene kleine tocht om zijnentwil doen, tot aan het einde van de Roode zee. Daarna zal ieder zooveel goud krijgen, als hij tillen kan. 26. Toen wij daar kwamen, liet hij ons aanwijzen, waar de straat vroeger geweest was. Daarna vertoefde hij eenendertig dagen steeds uitziende naar de woestijn. 27. Ten laatste kwam er een troep menschen, medevoerende

overawe the others, and to build a burgh. 21. We were to take the women and children with us. When we arrived at the mouth of the Euphrat, we might either choose a place to settle there or come back. Our pay would be guaranteed to us the same in either case. 22. Upon the new ships which had been saved from the fire he embarked the Joniar and the Krekalandar. He himself went with the rest of his people along the coast, through the barren wilderness; that is, through the land that Irtha had heaved up out of the sea when she had raised up the strait as soon as our forefathers had passed into the Rade Sea. 23. When we arrived at Ny Gertmannia - Ny Gertmannia is the port that we had made in order to take in water - we met Alexandre with his army. Nearchus went ashore, and stayed three days. Then we proceeded further on. 24. When we came to the Euphrat, Nearchus went ashore with the soldiers and a large body of people; but he soon returned, and said: 25. "The king requests you, for his sake, to go a voyage up the Rade Sea; after that each shall receive as much gold as he can carry." 26. When we arrived there, he showed us where the strait had formerly been. There he spent thirty-one days, always looking steadily towards the desert. 27. At last there arrived a great troop of people, bringing with them

di costruire una cittadella . 21. Portammo le donne ed i bambini con noi . Quando arrivammo alla foce dell' Eufrate , potemmo scegliere sia un luogo per stabilirci oppure tornare indietro . La nostra paga ci sarebbe stata garantita in qualunque caso . 22. Sulle navi nuove che erano state risparmiate dal fuoco imbarcò sia gli Joni che i Greci . Egli stesso andò con il resto della sua gente lungo la costa , attraverso l’arido deserto ; cioè attraverso la terra che Irtha aveva sollevato fuori del mare , quando aveva innalzato lo stretto non appena i nostri antenati erano passati nel Mar Rosso . 23. Quando arrivammo a Nuova Geertmania (Nuova Geertmania è il porto che avevamo costruito per prendere il mare) , incontrammo Alessandro con il suo esercito . Nearchus andò a terra , e ci rimase per tre giorni . Poi procedemmo ulteriormente . 24. Quando arrivammo all' Eufrate , Nearchus andò a terra con i soldati ed un grosso gruppo di persone ; ma ritornò presto , e disse , 25. "Il Re ti richiede , per il suo beneficio , invitandoti ad intraprendere un viaggio sulMar Rosso ; dopo di che ciascuno riceverà tanto oro quanto ne può portare ." 26. Quando arrivammo , ci mostrò dove era situato precedentemente lo stretto . Trascorse là trenta giorni , sempre guardando costantemente verso il deserto . 27. Alla fine arrivarono una grande carovana di persone , che portavano con loro

MS 124 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 TWA HONDRED ЄLEPHANTA - ÐVSEND KЄM

02 - LUN TOLЄDEN MIÐ WODEN BALKUM – RAP-

03 UM ÆND ALLERLЄJA ARK VMBE VSA FLATE

04 NЄI ÐA MIDDEL-SЄ TO TYANDE - ÐÆT BI-

05 SAWD* -VS ÆND LIKT [p. 170]  VS BAL TO - MEN

06 NЄARCHUS TELD - VS - SIN KЄNING WILDE

07 ÐA ʘÐERA KЄNINGGAR TANA ÐÆT I WELDIG

08 - ER WЄRE SA ÐA KENINGGAR FON ÐYRIS ЄR

09 WЄSEN HЄDE - WI SKOLDON MEN MIÐ

10 HELPA - SEKUR SKOLDE VS ÐÆT NЄN

11 SKADA NAVT DVA* - WI MO / S / TON WEL

12 SWIKA - ÆND NЄARCHUS WISTE ELLA

13 SA PRONT TO BIRJUCHTE ÐÆT WI INNA

14 MIDDEL-SЄ LЄIDE ЄR ÐRJA MʘNAÐA

15 FORBY WЄRON - ÐA ALEXANDRE FORNOM

16 HO -T MIÐ SINRA ONWERP OFKVMEN

17 WAS - WÆRÐ -ER SA VRMЄTEN ÐÆT -ER ÐA

18 DRAGE STRЄTE UT-DIAPA WILDE - JRÐA TO

19 - N SPOT – MEM* WR-ALDA LЄT SINE SЄLE

20 LAS - ÐЄRVMBE VRDRONK -ER INNA WIN

21 ÆND IN SINA OVIRMODICHHЄD - ЄR

22 ÐÆT-ER BIJINA KVSTE - AFTER SIN DAD

23 WRDE ÐЄT* RIK DЄLAD* ÐRVCH SINA FORSTA -

24 - HJA SKOLDE ALREK EN DЄL TO FARA SINA

25 SVNUM WARJA - ÐACH HJA WЄRON VN-

26 MЄNIS – ELK* WILDE SIN DЄL BIHALDA

27 ÆND SELVA FOR MARA - ÐA KЄM ORLOCH

28 ÆND WI NE KVSTE NAVT OMME KЄRA -

29 NЄARCHUS WILDE NW - WI SKOLDE VS

30 DEL SETTA AN PHONISIHIS KAD - MEN

31 ÐÆT NILDE* NIMMAN NAVT NE DVA* - WI

32 SЄIDE - RЄDER WILLAÐ WI WAGA NЄI

[BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 124]

twa hondred êlephanta thvsend kêmlun tolêden mith woden balkum , râpum aend allerlêja ark vmbe vsa flâte nêi tha Middelsê to tyande . Thaet bisâwd vs , aend likt [170] vs bal to , men Nêarchus teld vs , sin kêning wilde tha ôthera kêninggar tâna that i weldiger wêre , sâ tha kêninggar fon Thyris êr wêsen hêde . Wi skoldon men mith helpa , sêkur skolde vs thaet nên skâda navt dva . 28. Wi moston wel swika , aend Nearchus wiste ella sâ pront to birjuchte thaet wi inna Middelsê lêide êr thrja mônatha forby wêron . Tha Alexandre fornom ho t mith sinra onwerp ofkvmen was , waerth er sa vrmêten thaet er tha drage strête utdiapa wilde Irtha to n spot . Men Wralda lêt sine sêle lâs , thêrvmbe vrdronk er inna win aend in sina ovirmodichhêd , êr thaet er bijinna kvste . 29. After sin dâd wrde thet rik dêlad thrvch sina forsta . Hja skolde alrek en dêl to fara sina svnum wârja , thach hja wêron vnmênis . Elk wilde sin dêl bihalda aend selva formâra . Tha kêm orloch aend wi ne kvste navt omme kêra . Nêarchus wilde nw , wi skolde vs del setta an Phonisi his kâd , men thaet nilde nimman navt ne dva . Wi sêide , rêder willath [wi] wâga nêi

200 olifanten, 1000 kameelen, met houten balken, roopen (touwen) en allerlei gereedschap om onze vloot naar de Middellandsche zee te slepen. Dat verbaasde ons, en leek [171] ons raar toe; maar Nearchus verhaalde ons, dat zijn koning aan de andere koningen toonen wilde, dat hij machtiger was, als de koningen van Tyrus vroeger geweest waren. Wij zouden maar medehelpen, dat zoude ons voorzeker geen schade doen. 28. Wij moesten wel zwichten, en Nearchus wist alles zoo juist te regelen, dat wij in de Middellandsche zee lagen, eer drie maanden verloopen waren. Toen Alexander vernam hoe het met sijn ontwerp afgeloopen was, werd hij zoo vermetel, dat hij de drooge straat wilde uitdiepen, Irtha ten spot. Maar Wralda liet zijne ziel los, daarom verdronk hij in den wijn en in zijn overmoed, eer hij daarmede beginnen konde. 29. Na zijn dood, werd het rijk gedeeld door zijne vorsten. Zij zou den elk een deel voor zijne zonen bewaren, doch het was hun geen meenen. Elk wilde zijn deel behouden en zelfs vermeerderen. Toen kwam er oorlog en wij konden niet terug keeren. Nearchus wilde nu, dat wij ons zouden nederzetten aan de kust van Phenicie, maar dat wilde niemand doen. Wij zeiden het liever te willen wagen om naar

two hundred elephants, a thousand camels, a quantity of timber, ropes, and all kinds of implements necessary to drag our fleet to the Middel Sea. This astounded us, and seemed most extraordinary, but Nearchus told us that his king wished to show to the other kings that he was more powerful than any kings of Thyr had ever been. We were only to assist, and that surely could do us no harm. 28. We were obliged to yield, and Nearchus knew so well how to regulate everything, that before three months had elapsed our ships lay in the Middel Sea. When Alexandre ascertained how his project had succeeded, he became so audacious that he wished to dig out the dried-up strait in defiance of Irtha; but Wr-alda deserted his soul, so that he destroyed himself by wine and rashness before he could begin it. 29. After his death his kingdom was divided among his princes. They were each to have preserved a share for his sons, but that was not their intention. Each wished to keep his own share, and to get more. Then war arose, and we could not return. Nearchus wished us to settle on the coast of Phonisia, but that no one would do. We said we would rather risk the attempt to

200 elefanti , 1 .000 cammelli , una quantità di legname , di corde , e tutti i tipi di utensili necessari per trascinare la nostra flotta fino al Mare Mediterraneo . Questo ci stupì , ci sembrava infatti la cosa più straordinaria mai vista ; ma Nearchus ci disse che il suo re desiderava mostrare agli altri re che era più potente di qualunque altro re di Tiro ci fosse mai stato . Eravamo soltanto ad assistere , e ciò non ci potevarecare sicuramente nessun danno . 28. Fummo allora obbligati a lavorare , e Nearchus sapeva come gestite tutto così bene , che prima del trascorrere di tre mesi le nostre navi galleggiavano nel Mare Mediterraneo . Quando Alessandro constatò che il suo progetto era riuscito , divenne così audace che desiderò scavare la terra che aveva messo in secca lo stretto , in aperta sfida di Irtha ; ma Wr-Alda abbandonò la sua anima , cosicché sì distrusse con il vino e l'avventatezza prima di poter iniziare l’opera . 29. Dopo la sua morte , il regno fu diviso fra i suoi principi , e ciascuno doveva conservare una parte per suoi figli , ma questo non era nelle loro intenzioni . Ciascuno infatti desiderava conservare la propria parte , o a prenderne di più . Poi scoppiò una guerra , e non potemmo ritornare indietro . Nearchus voleva che ci stabilissimo sulla costa della Fenicia , ma nessuno volle farlo . Dicemmo che piuttosto avremmo rischiato tentando di ritornare a              170

MS 125 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 FRYAS-LAND TO GANA* - ÐA BROCHT -ER VS NЄI

02 ÐЄRE NYA HAVA FON AÐENIA - HWЄR ALLE ÆFTE

03 FRYA-S BERN FORMELS* HIN TЄIN* WЄRON - FORÐ

04 GVNGON WI SALT-AÐA LIFTOCHTA ÆND WЄPNE

05 FARA - AMONG ÐA FЄLO FORSTA HЄDE NЄARCHUS

06 EN FRJUND MIÐ NʘME ANTIGONUS* - ÐISSE

07 STRЄDON BЄDE VMB EN DOL - SA HJA SЄIDON

08 AS FOLLISTAR TO FARA -T KЄNINGLIKE SLACHTE

09 ÆND FORÐ VMBE ALLE KRЄKA-LANDA HJARA AL-

10 DE FRYDOM WIÐER TO JEVANE – ANTIGONUS*

11 HЄDE AMONG FЄLO OÐERUM ЄNNEN SVN - ÐI

12 HЄTE DEMЄTRIUS* ÆFTER TONʘMAD ÐENE

13 STЄDA WINNER - ÐISSE GVNG ENIS VPPER

14 STЄDE SALAMES* OF - NЄI ÐÆT -ER ÐЄR EN

15 EN* ЄLE STŮT MЄI STRЄDEN HЄDE MOST-ER

16 MIÐ ÐЄRE FLATE STRIDA FON PTHOLEMЄUS* -

17 PTHOLEMЄUS* ALSA HЄTE ÐENE FORST ÐЄR

18 WELDA OVIR ЄGIPTALANDDЄMЄTRIUS*

19 WN ÐЄRE KЄSE - ÐA NAVT ÐRVCH SINA SALT

20 - AÐA - MEN ÐRVCH DAM WY HIM HELPEN

21 HЄDE - ÐIT HЄDE WI DЄN ÐRVCH AÐ-SKIP

22 TO FARA NЄARCHUS - HWAND WI HIM FAR

23 BASTERD* BLOD BIKÆNDE* ÐRVCH SIN

24 FRYSKA HUD ÆND BLAWA AGON MIÐ [p. 172]  WIT

25 - HЄR - AFTER NЄI GVNG DЄMTRIUS* LAS

26 VP HRODUS (74) - ÐЄR HINNE BROCHTON WI

27 SINA SALT-AÐA AND LIFTOCHTA WR -

28 ÐA WI ÐA LESTE RЄIS TO HRODUS KЄMON

29 WAS ORLOCH VRTYAN – DЄMЄTRIUS*

30 WAS NЄI AÐENIA FAREN - ÐA VS KЄNING

31 ÐÆT VNDERSTANDE LЄD -ER VS TO BEK -

32 ÐA WI ANDA HAVE KЄMON* WЄRE*

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 125]

Fryasland to gâna . Tha brocht er vs nei thêre nya hâva fon Athenia , hwêr alle aefte Fryas bern formels hin têin wêron . Forth gvngon wi salt âtha liftochta aend wêpne fâra . Among tha fêlo forsta hêde Nêarchus en frjund mith nôme Antigonus . Thisse strêdon bêde vmb ên dol , sâ hja sêidon as follistar to fâra t kêninglike slachte aend forth vmbe alle Krêkalanda hjara alda frydom wither to jêvane . Antigonus hêde among fêlo ôtherum ênnen svn , thi hête Demêtrius , aefter tonômad thene stêda winner . Thisse gvng ênis vpper stêde Salâmis of . Nêi thaet er thêr en stût mêi strêden hêde most er mith thêre flâte strida fon Ptholemeus . Ptholemêus , alsa hête thene forst thêr welda ovir Êgiptaland . Dêmêtrius wn thêre kêse , tha navt thrvch sina saltâtha , men thrvch dam wy him helpen hêde . Thit hêde wi dên thrvch athskip to fâra Nêarchus , hwand wi him far basterd blod bikaende thrvch sin friska hûd aend blâwa âgon mith [172] wit hêr . After nêi gvng Dêmêtrius lâs vp Hrodus thêr hinne brochton wi sina salt âtha ând liftochta wr . Thâ wi tha leste rêis to Hrodus kêmon , was orloch vrtyan . Dêmêtrius was nêi Athenia fâren . Tha vs kêning thaet vnderstande , lêd er vs tobek . Tha wi anda hâve kêmon , wêre

Fryasland te gaan. Toen bracht hij ons naar de nieuwe haven van Athene, waar alle echte Fryaskinderen voormaals heen getogen waren. Voorts gingen wij soldaten, leeftocht en wapenen voeren. Onder de vele vorsten had Nearchus een vriend met name Antigonus. Deze streden beiden om één doel, gelijk zij zeiden, als helpers, voor het koninklijk geslacht, en voorts om alle Grieksche landen hunne oude vrijheid terug te geven. Antigonus had onder vele anderen een zoon, die heette Demetrius, later bijgenaamd de stedewinner. Deze ging eens op de stad Salamis af; nadat hij daar een geheele poos mede gestreden had, moest hij strijden met de vloot van Ptolemeus. Ptolemeus zoo heette de vorst die heerschte over Egyptenland. Demetrius won den strijd, doch niet door zijne soldaten, maar door dat wij hem geholpen hadden. Dit hadden wij gedaan uit vriendschap voor Nearchus, want wij kenden hem voor een basterd bloed, door zijne blanke huid met blauwe oogen en [173] wit haar. Naderhand ging Demetrius los op Rhodus, daarheen brachten wij zijne soldaten in leeftocht over. Toen wij de laatste reis te Rhodus kwamen, was de oorlog voorbijgegaan. Demetrius was naar Athene gevaren. Toen wij in de haven kwamen, was

return to Fryasland. 30. Then he brought us to the new port of Athenia, where all the true Children of Frya had formerly gone. We went, soldiers with our goods and weapons. Among the many princes Nearchus had a friend named Antigonus. These two had only one object in view, as they told us - to help the royal race, and to restore freedom to all Krekaland. Antigonus had, among many others, one son named Demetrius, afterwards called the State Winner. 31. He went once to the state of Salamis, and after he had been some time fighting there, he had an engagement with the fleet of Ptholemeus. Ptholemeus was the name of the prince who ruled over Egiptaland. Demetrius won the battle, not by his own soldiers, but because we helped him. We had done this out of friendship for Nearchus, because we knew that he was of bastard birth by his white skin, blue eyes, and fair hair. 32. Afterwards, Demetrius attacked Hrodus, and we transported thither his soldiers and provisions. When we made our last voyage to Hrodus, the war was finished. Demetrius had sailed to Athenia. When we came into the harbour,

Friesland . 30. Allora ci portò al nuovo porto di Atene , dove tutti i veri figli di Frya erano precedentemente giunti . Andammo , soldati con le nostre merci e le nostre armi . Fra i numerosi principi Nearchus aveva un amico di nome Antigonus . Questi due avevano soltanto un obiettivo in vista , come ci dicevano - aiutare la razza reale , e restaurare la libertà in tutto il territorio Greco . Antigonus aveva , fra molti altri , un figlio chiamato Demetrius , successivamente chiamato " Vincitore della Città" . 31. Andò una volta alla città di Salamina , e dopo essere stato qualche tempo a combattere là , ebbe un ingaggio sulla flotta di Ptolemy(Tolomeo) . Tolomeo era il nome del principe che regnava sull’Egitto . Demetrius vinse la battaglia , non con i propri soldati , ma perché l’aiutammo noi . Avevamo fatto questo non per amicizia di Nearchus , ma perché sapevamo che era un bastardo di nascita con la sua pelle bianca , gli occhi blu , ed i capelli biondi . 32. Successivamente , Demetrius attaccò Rodi , e trasportammo là i suoi soldati e le sue provvigioni . Quando facemmo il nostro ultimo viaggio a Rodi , la guerra era finita . Demetrius navigò verso Atene , e quando arrivammo nel porto ,       172

MS 126 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 ЄL -ET ÐORP IN ROW BIDOBBEN - FRYSO ÐЄR

02 KЄNING WЄR OVIR-A FLATE HЄDE EN SVN ÆND

03 EN TOGHATER TUS* SA BJUSTRE* FRES AS

04 JEF HJA PAS UT FRYA-SLAND WЄI KVMEN

05 WЄREN ÆND SA WONDERSKЄN AS NIM

06 - MAN MOCHT HŮGJA - ÐJV HROP ÐЄRVR

07 GVNG VVR ALLE KRЄKA-LANDA ÆND KЄM

08 AN ÐA ARA* FON DEMЄTRIUS* - DEMЄTRIUS*

09 WЄRE VVL ÆND VNSЄDLIK ÆND HI ÐOGTE

10 ÐÆT -IM ELLA FRY STVNDE* - HI LЄT ÐJU

11 TOGHATER AVBER SKAKJA - ÐJU MODER

12 NE ÐVRADE HJRA JOI (75) NAVT WACHTJA

13 JOI NOMAÐ ÐA STJURAR WIVA HJRA

14 MANA - ÐÆT IS BLIDESKIP - AK SEGSAÐ HJA

15 SWЄT-HIRTE - ÐA STJURAR HЄTON HJRA

16 WIVA TRAST - ÆND FRO JEFTA FROW

17 ÐÆT IS FRU AK FROLIK ÐÆT IS ЄLIK

18 AN FRU - ÐRVCHDAM HJU HJRA MAN

19 NAVT WACHTJA ÐURADE - GVNG HJU

20 MIÐ HJRA SVNE NЄI DЄMЄTRIUS

21 ÆND BAD HI SKOLDE HJA HJRA TOGHA

22 - TER WIÐER JЄVA - MEN AS DEMETRIUS*

23 HIRA* SVN SA* - LЄT -ER ÐAM NЄI SINRA

24 HOVE FORA - ÆND DЄDE ALЄN MIÐ HIM

25 AS -ER MIÐ ÐAM-HIS SUSTER DЄN HЄDE -

26 ANDA MODER SAND HI EN BUDA* GOLD - ÐACH

27 HJU STIRT -ET IN SЄ - AS HJU T-US* KЄM

28 WARÐ HJU WAN-SINNICH - ALLERWЄIKES

29 RUN HJU VVRA STRЄTE NÆST* MIN* KINDAR*

30 NAVT SJAN - O WACH* - LЄT MI TO JOW SKUL

31 SЄKA* - WAND MIN JOI* WIL MI DЄJA

32 FOR ÐA -K SINA* KINDAR* WЄI BROCHT HÆV –

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 126]

êl et thorp in row bidobben . Friso thêr kêning wêr ovir a flâte , hêde en svn aend en toghater tûs , sâ bjustre fres , as jef hja pâs ut Fryasland wêi kvmen wêren , aend sâ wonderskên as nimman mocht hügja . 33. Thjv hrop thêrvr gvng vvr alle Krêkalanda aend kêm in tha âra fon Dêmêtrius . Dêmêtrius wêre vvl aend vnsêdlik , aend hi thogte thaet im ella fry stvnde . Hi lêt thju toghater avbêr skâkja . Thju moder ne thvrade hjra joi navt wachtja , joi nomath tha stjurar wiva hira mâna , thaet is blideskip , ak segsath hja swêthirte . Tha stjurar hêton hjra wiva trâst , aend fro jefta frow thaet is frü âk frolik , thaet is êlik an frü . 34. Thrvchdam hju hjra man navt wachtja thurade , gvng hju mith hjra svne nêi Dêmêtrius aend bad , hi skolde hja hjra toghater wither jêva . Men as Dêmêtrius hira svn sa , lêt er tham nêi sinra hove fora , aend dêde alên mith him , as er mith tham his suster dên hêde . Anda moder sand hi en buda gold , thach hju stirt et in sê . As hju thûs kêm , warth hju wansinnich , allerwêikes run hju vvra strête : 35. naest min kindar navt sjan , o wach , lêt mi to jow skul sêka , wand min joi wil mi dêja for tha k sina kindar wêi brocht haev .

het geheele dorp in rouw gedompeld. Friso, die koning was over de vloot, had een zoon en eene dochter thuis, zoo bijster frisch alsof zij pas uit Fryasland gekomen waren, en zoo wonderschoon als niemand heugen mogt. 33. De roep daarvan ging over alle Krekalanden en kwam in de ooren van Demetrius. Demetrius was vuil en onzedelijk, en hij dacht dat hem alles vrij stond. Hij liet de dochter openlijk schaken. De moeder durfde haar joi niet wachten, joi noemen de schippers vrouwen hare mannen, dat is blijdschap, ook zeggen zij zoethart. De schippers noemen hunne wijven, troost en fro of frow, dat is vreugde, en frolik dat is aan vreugde gelijk. 34. Omdat zij haren man niet durfde opwachten, ging zij met haar zoon naar Demetrius, en smeekte, dat hij haar hare dochter weder zoude geven. Maar als Demetrius haren zoon zag, liet hij hem naar zijn hof voeren, en deed met hem eveneens, als hij met zijne zuster gedaan had. Aan de moeder zond hij een zak vol goud, doch zij smeet het in zee. Toen zij thuis kwam werd zij waanzinnig, allerwege liep zij over straat: (roepende) 35. hebt gij mijne kinderen niet gezien, o wee! laat mij bij u eene schuilplaats zoeken, want mijn man wil mij dooden, omdat ik zijne kinderen verloren heb.

the whole village was in deep mourning. Friso, who was king over the fleet, had a son and a daughter so remarkably fair, as if they had just come out of Fryasland, and more beautiful than any one could picture to himself. 33. The fame of this went all over Krekaland, and came to the ears of Demetrius. Demetrius was vile and immoral, and thought he could do as he pleased. He carried off the daughter. The mother did not dare await the return of her Joi - the navigators’ wives call their husbands Joi or Swethirte. The men call their wives Trast and Fro or Frow, that is, "Delight" and "Frolic". That is on account of the pleasure they bring. 34. As she dared no wait for her husband’s return, she went with her son to Demetrius, and implored him to send back her daughter; but when Demetrius saw the son he had him taken to his palace, and did to him as he had done to his sister. He sent a bag of gold to the mother, which she flung into the sea. When she came home she was out of her mind, and ran about the streets calling out: 35. "Have you seen my children? Woe is me! Let me find a place to hide in, for my husband will kill me because I have lost his children."

l’intero villaggio era in un pianto profondo . Friso , che era il re della flotta , aveva un figlio ed una figlia cosí eccezionalmente fieri , che sembravano appena usciti da Friesland , e più belli di chiunque dipingesse se stesso . 33. La fama di questo si sparse ovunque in Grecia , e arrivò agli orecchi di Demetrius . Demetrius era vile ed immorale , e pensava di poter fare come gli pareva . Portò via la figlia . La Madre non osò attendere il ritorno della sua gioia ( le mogli dei marinai chiamano gioia i loro mariti . Gli uomini chiamano le loro mogli comodità ed allegria) .E come non osò aspettare il ritorno di suo marito , andò con suo figlio da Demetrius , e lo implorò di ridarle indietro sua figlia ; ma quando Demetrius vide il figlio lo portò nel suo palazzo e fece di lui quello che aveva fatto a sua sorella . Inviò una borsa di oro alla Madre , che la gettò nel mare . Quando arrivò a casa era fuori di testa , e corse per le strade urlando : 35. "Avete visto i miei bambini ? Il dolore è con me ! Lasciatemi trovare un posto in cui nascondermi , mio marito mi ucciderà perché ho perso i suoi figli ."

MS 127 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 ÐA DEMЄTRIUS* FORNOM ÐÆT FRYSO TO HONK

02 WЄRE - SAND-I EN BODJA* TO HIM SEGSANDE

03 ÐÆT HI SINA BERN TO HIM NOMEN HЄDE

04 WMBE* RA TO FORA TO -N HAGE STAT - VMBE

05 TO LANJA HIM TO FARA SINA* ÐJANESTA -

06 MEN FRYSO ÐЄR STOLTE ÆND HЄRD-FOCHTICH

07 WЄRE SAND EN BODJA* MIÐ -EN BRЄVE NЄI

08 SINUM BERN ÐA - ÐЄRIN MANDE / R / HI HJAM

09 HJA SKOLDE DEMЄTRIUS* TO WILLA WЄSA* VR

10 – MIÐIS* ÐAM HJARA LUK JЄRDE - ÐACH ÐENE

11 BODJA* HЄDE JETA -N ʘRA BRЄVE MIÐ FENIN .

12 ÐЄRMEI BIFAL -ER HJA SKOLDE ÐÆT INNIMMA

13 HWAND [p. 174]  SЄID -ER – VNWILLING-LIK IS ÐIN LIF

14 BIVVLLAD - ÐÆT NE SKIL JOW NAVT TO RЄK

15 - NED NI WRDE - ÐACH SAHWERSA JOW

16- JOWE SЄLE BIVVLAÐ SA NE SKIL JOW

17 NIMMERÐE TO WALHALLA NE KVMA - JOW

18 SЄLE SKIL ÐÆN OVIR JRÐA OMMEWARA*

19 SVNDER Æ ÐET* LJUCHT SJA* TO MUGANDE

20 LIK ÐA F / L / ARA-MUSA ÆND NACHT-ULA

21 SKILSTV ALRA DYSTIK* IN ÐINA HOLA

22 SKULA - ÐES NACHT-IS UTKVMA - ÐEN

23 VP VSA GRÆVA GRAJA ÆND HULA - ÐAH

24 - WILA FRYA HJRA HAVED FON JOW OFWEN

25 - DA MOT - ÐA BERN DЄDE LIK-RA BIFALEN

26 WARÐ – DEMЄTRIUS* LЄT RA LIKKA* IN SЄ

27 WERPA ÆND TO ÐA MÆNNISKA WRDE SЄID

28 ÐÆT HJA FLJUCHT WЄRON - NW WILDE

29 FRYSO MIÐ ALLE MAN NЄI FRYASLAND

30 FARA – ÐЄR -I ЄR WЄST HЄDE - MEN ÐA

31 MЄST* NILDE* ÐÆT NAVT NE DVA* - NW

32 GVNG FRYSO TO ÆND SKAT ÐET ÐORP MIÐ

[BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 127]

36. Tha Dêmêtrius fornom , thaet Friso to honk wêre , sand i en bodja to him segsande , thaet hi sina bern to him nomen hêde wmbe ra to fora to n hâge stât vmbe to lânja him to fâra sina thjanesta . Men Friso thêr stolte aend herdfochtich wêre , sand en bodja mith en brêve nêi sinum bern tha , thêrin mânde hi hjam , hja skolde Dêmêtrius to willa wêsa , vrmithis tham hjara luk jêrde . Thach thene bodja hêde jeta n ora brêve mith fenin , thêrmêi bifâl er hja skolde thaet innimma , hwand [174] 37. sêid er vnwillinglik is thin lif bivvllad , thaet ne skil jow navt to rêkned ni wrde , thach sâhwersa jow jowe sêle bivvlath sa ne skil jow nimmerthe to Walhâlla ne kvma , jow sêle skil thaen ovir irtha ommewâra , svnder ae thet ljucht sja to mugande , lik tha flâramusa aend nachtula skilstv alra dystik in thina hola skula , thes nachtis utkvma , then vp vsa graeva grâja aend hûla , thah wila Frya hjra haved fon jow ofwenda mot . 38. Tha bern dêde lik ra bifâlen warth . Dêmêtrius lêt ra likka in sê werpa aend to tha maenniska wrde sêid , thaet hja fljucht wêron . Nw wilde Friso mith alleman nêi Fryasland fâra , thêr i êr wêst hêde , men tha mêst nilde thaet navt ne dva . Nw gvng Friso to aend skât thet thorp mith

36. Toen Demetrius vernam, dat Friso weer thuis was, zond hij een bode tot hem zeggende, dat hij zijne kinderen tot zich genomen had om hen te voeren tot eene hoogen staat, en om hem te beloonen voor zijne diensten. Maar Friso, die trotsch en hardvochtig was, zond een bode met een brief naar zijne kinderen, daarin vermaande hij hen, zij zouden Demetrius te wille zijn, vermits deze hun geluk begeerde. Doch de bode had nog een anderen brief, met vergif, daarbij beval hij hen dit in te nemen; want, [175] 37. zeide hij, togen uwen wil is uw ligchaam verontreinigd, dat zal u niet toegerekend worden, doch indien gij uwe ziel verontreinigt, zult gij nimmer in Walhalla komen; uwe zielen zullen dan over de aarde omwaren, zonder ooit het licht te mogen zien; gelijk de vleermuizen en nachtuilen zult gij steeds bij dag in uwe holen schuilen en des nachts uitkomen, en dan op onze graven schreijen en huilen, dewijl Frya haar hoofd van u moet afwenden. 38. De kinderen deden gelijk hun vader hun bevolen had. Demetrius liet hunne lijken in de zee werpen, en aan de menschen werd gezegd, dat zij gevlucht waren. Nu wilde Friso met alle mannen naar Fryasland varen, waar hij vroeger geweest was; maar de meesten wilden dat niet doen. Nu ging Friso heen en schoot het dorp met

36. When Demetrius heard that Friso had come home, he sent messengers to him to say that he had taken his children to raise them to high rank, and to reward him for his services. But Friso was proud and passionate, and sent a messenger with a letter to his children, in which he recommended them to accept the will of Demetrius, as he wished to promote their happiness; but the messenger had another letter with poison, which he ordered them to take. 37. It said, "Your bodies have been defiled against your will. That you are not to blame for; but if your souls are not pure, you will never come into Walhalla. Your spirits will haunt Irtha in darkness. Like the bats and owls, you will hide yourselves in the daytime in holes, and in the night will come and shriek and cry about our graves, while Frya must turn her head away from you." 38. The children did as their father had commanded. The messenger had their bodies thrown into the sea, and it was reported that they had fled. 39. Now Friso wished to go with all his people to Fryasland, where he had been formerly, but most of them would not go. So Friso set fire to the village

36. Quando Demetrius sentì che Friso era tornato a casa , gli inviò dei messaggeri per dirgli che aveva preso i suoi figli per aumentarli di grado , e per ricompensarlo per i suoi servizi . Ma Friso era orgoglioso e appassionato , e mandò un messaggero con una lettera ai suoi bambini , nella quale gli raccomandava di accettare la volontà di Demetrius , che desiderava promuovere la loro felicità ; ma il messaggero aveva un'altra lettera con il veleno , che ordinò a loro di prendere : 37. "Ma" , disse , "i vostri corpi sono stati contaminati contro la vostra volontà . Non dovete biasimare questo ; ma se le vostre anime non sono pure , non andrete mai nel Walhalla . I vostri spiriti girovagheranno sulla terra nell'oscurità . Come i pipistrelli e i gufi , di giorno vi nasconderete nei fori , e nella notte verrete a strillare e piangere presso le nostre tombe , mentre Frya dovrà girare la testa lontano da voi ." 38. I bambini fecero come loro padre aveva comandato , e il messaggero avuto i loro corpi li gettò nel mare , e riferì che erano fuggiti . 39. Ora Friso desiderava andare con tutta la sua gente nella terra di Frya , dove precedentemente era stato , ma la maggior parte di loro non voleva andare . Così Friso dette fuoco al villaggio               174

MS 128 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 - A KЄNINGLIKA FAR-RЄD-SKŮRUM ANDA BRʘND -

02 - HJUD NE KV NI ÐVRADE NINMAN* NE BI

03 - LYWA - ÆND ALLE WЄRON BLYDE ÐÆT HJA

04 BUTA WЄRE - BIHALVA WIF ÆND BERN

05 HЄDON WI ELLA ABEFTA* LЄTEN - ÐACH

06 WI WЄRON TO LЄDEN MIÐ LIFTOCHTUM

07 ÆND ORLOCH-TUCH - FRYSO NЄDE NACH

08 NЄN FR / Є / ÐE - ÐA WI BY ÐЄRE ALDA HAVE

09 KЄMON GVNG -ER MIÐ SINA DRISTA

10 LJUDUM TO ÆND SKAT VNWARLINGA

11 ÐA BRʘND INNA SKЄPA ÐЄR -I MIÐ

12 SINA PILUM BIGANA KV - AFTER

13 SEX DЄGUM SAGON WI ÐA ORLOCH

14 - FLATE FON DEMЄTRIUS* - VP VS TO KVMA -

15 FRYSO BIFAL VS - WI MOSTON ÐA LIÐSTE*

16 SKЄPA ÆFTER HADE - IN ЄNE BRЄDE LINE -

17 ÐA STORA MIÐ WIF ÆND BERN FARUT -

18 FORÐ BAD -ER WI SKOLDON ÐA KRAN-BOGA*

19 FON FOR NIMMA ÆND ANDA ÆFTESTЄWEN

20 FÆSTIGJA - HWAND SЄID -ER WI ACHON

21 AL FJUCHTANDE TO FJUCHTANE* - NIM

22 MAN NE MЄI HIM FORMЄTA VMB -EN

23 ENKELDERA FYAND TO FO / R / FOLGJANDE

24 ALSA SЄID -ER IS MIN BISLUT - ÐAHWILA

25 WI ÐЄRMIÐA AL DVANDE WЄRON KЄM

26 WIND VS VPPA KOP / TO / ÐЄRA LÆFA ÆND

27 ÐЄRA WIVA SKRIK – ÐRVCHDAN* WI NЄNE

28 SLAVONA NAVT NЄDE* AS ÐЄRA ÐЄR VS

29 BI AJN WILLA* FOLGAN* WЄRE - WI NE

30 MACHTON HJA ÐUS NAVT ÐRUCH ROJA

31 NI VNTKVMA - MEN V /V / RALDA WISTE WEL

32 WЄRVMB -ER [p. 176] SA DЄDE - ÆND FRYSO

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 128]

a kêninglika fârrêdskûrum anda brônd . Hjud ne kv ni thvrade ninman ne bilywa , aend alle wêron blyde , that hja bûta wêre , bihalva wif aend bern hêdon wi ella abefta lêten , thach wi wêron to lêden mith liftochtum aend orlochtuch . 40. Friso nêde nach nên fretho . Tha wi by tha alda hâve kêmon gvnger mith sina drista ljudum to aend skât vnwarlinga tha brônd inna skêpa , thêr i mith sina pilum bigâna kv . After sex dêgum sâgon wi tha orlochflâte fon Dêmêtrius vp vs to kvma . Friso bifâl vs , wi moston tha lithste skêpa aefterhâde in êne brêde line , tha stora mith wif aend bern fârut . 41. Forth bâd er wi skoldon tha krânboga fon for nimma aend anda aeftestêwen faestigja , hwand sêid er , 42. wi achon al ffjuchtande to fjuchtane . Nimman ne mêi him formêta vmb en enkeldera fyand to forfolgjande , alsa sêid er is min bislut . 43. Thahwila wi thêrmitha al dvande wêron , kêm wind vs vppa kop , to thêra laefa aend thêra wiva skrik , thrvchdam wi nêne slâvona navt nêde as thêra thêr vs bi ajn willa folgan wêre . Wi ne machton hja thus navt thruch roja ni vntkvma . Men Wralda wiste wel , hwêrvmb er [176] sâ dêde , aend Friso

de koninklijke voorraadschuren in brand, Nu kon en durfde niemand blijven, en allen waren blijde, dat zij buiten waren. Behalve vrouwen en kinderen hadden wij alles achtergelaten, doch wij waren geladen met leeftocht en oorlogsgereedschap. 40. Friso had nog geen vrede. Toen wij bij de oude haven kwamen, ging hij met zijne stoutmoedige manschappen heen en schoot onveehoeds brand in de schepen, die hij met zijne pijlen bereiken konde. Na zes dagen zagen wij de oorlogsvloot van Demetrius op ons toekomen. Friso beval ons dat wij de kleinste schepen moesten achteruit houden in eene breede linie; de groote met vrouwen en kinderen vooruit. 41. Voorts gebood hij, dat wij de kraanbogen van voren moesten wegnemen en aan den achtersteven bevestigen, want zeide hij, 42. wij behooren al vluchtende te vechten. Niemand mag zich vermeten, om een enkelden vijand te vervolgen, alzoo, zeide hij, is mijn besluit. 43. Terwijl wij daarmede reeds bezig waren, kwam de wind ons voor de boeg tot schrik van de lafaards en der vrouwen, omdat wij geene slaven hadden, dan die ons vrijwillig gevolgd waren. Wij konden den vijand dus niet door roeijen ontkomen. Maar Wralda wist wel, waarom hij [177] zoo deed. En Friso,

and all the royal storehouses; then no one could remain there, and all were glad to be out of it. We left everything behind us except wives and children, but we had an ample stock of provisions and warlike implements. 40. Friso was not yet satisfied. When we came to the old harbour, he went off with his stout soldiers and threw fire into all the ships that he could reach with his arrows. Six days later we saw the war-fleet of Demetrius coming down upon us. Friso ordered us to keep back the small ships in a broad line, and to put the large ships with the women and children in front. 41. Further, he ordered us to take the crossbows that were in the fore part and fix them on the sterns of the ships, because, said he: 42. "We must fight a retreating battle. No man must presume to pursue a single enemy - that is my order." 43. While we were busy about this, all at once the wind came ahead, to the great alarm of the cowards and the women, because we had no slaves except those who had voluntarily followed us. Therefore we could not escape the enemy by rowing. 44. But Wr-alda knew well why he did this; and Friso,

e tutti i magazzini reali ; così nessuno poteva rimanere lì , e tutti furono contenti di non essere bruciati vivi . Ci lasciammo tutto indietro tranne le mogli ed i bambini , avevamo anche una grande quantità di provvigioni e di utensili da guerra , ma 40. Friso non era ancora soddisfato . Quando arrivammo al vecchio porto , uscì con i suoi soldati piùrobusti e dette fuoco a tutte le navi che poteva raggiungere con le sue frecce . Sei giorni dopo vedemmo che la flotta da guerra di Demetrius si dirigeva verso di noi . Friso ci ordinò di posizionare le navi piccole in una linea larga , e mettere le navi grandi con le donne ed i bambini davanti . 41. Ci ordinò poi di portare le balestre che erano tenute nascoste e fissarle a poppa delle navi , perché , diceva , 42. "dobbiamo combattere mentre ci ritiriamo . Nessun uomo deve permettersi di inseguire un solo nemico , questo è il mio ordine ." 43. Mentre eravamo occupati a fare questo , all’improvviso il vento ci spirò contro , con grande allarme dei vigliacchi e delle donne , perché non avevamo schiavi eccetto quelli che ci avevano seguito volontariamente . Quindi non potevamo fuggire dal nemico remando . 44. Ma Wr-Alda sapeva bene perché aveva fatto questo ; e Friso ,                 176

MS 129 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 ÐЄR - ET FATA - LЄT ÐA BÆRN-PILA RING INNA

02 KRAN-BOGA LEDSA - TOLIK BAD  -ER ÐÆT NIM

03 MAN SKIATA NE MACHTE ЄR HY SKATEN

04 HЄDE - FORÐ SЄID  -ER ÐÆT WI ALLE NЄI ÐÆT

05 MIDLOSTE SKIP SKIATA MOSTE - IS ÐÆT

06 DOL GOD BIRACHT* SЄID  -ER SA SKILUN ÐA

07 ʘRA HIM TO HELPANE KVMA ÆND ÐÆN MOT

08 ALRIK* SKIATA SA -R ALDERBESTA MЄI -

09 AS WI NW ARHALF KETTENG* FON -RA OF WЄRE

10 BIGOSTON ÐA PHONISIAR TO SKIATA -

11 MEN FRYSO N -ANDERE NAVT BIFARA ÐA

12 EROSTE PIL DЄL FALDE A SEX FADEMA* FON

13 SIN SKIP - NW SKAT -ER - ÐA ORA FOLGADE

14 ÐET LIKTE EN FJUR-REIN ÆND ÐRVCH

15 - DAM VSA PILA MIÐ WIND MЄI GVNG.

16 - ON BILЄVON HJA ALLA AN BRʘND ÆND

17 NAKADA SELVA ÐA ÐRIDDE LAGE - ALLE

18 RA MÆNNELIK GYRADON ÆND JŮWGADE -

19 MEN ÐA KRЄTA VSAR WIÐERLAGUM

20 WЄRON SA HERDE ÐET*  -ET VS ÐET* HIRTE

21 BINЄPEN WARÐ - AS FRYSO MЄNDE ÐÆT

22 ET TO KOSTE - LЄT  -ER OFHALDA ÆND WI

23 SPODE HINNE - ÐACH NЄIÐAT WI TWA

24 DЄGA FORÐ PILAÐ HЄDE KЄM ÐЄR EN ORE

25 FLATE ANT SJOCHT* FON ÐRITTICH SKЄPUN*

26 ÐЄR VS STЄDIS IN WNNE - FRYSO LЄT VS

27 WIÐER RЄD MAKJA - MEN ÐA ʘÐERA

28 SANDON EN LICHTE SNAKA* FVL ROJAR

29 FORUT - ÐA BODON ÐЄRA BADON UT ALE

30 RA NʘMA JEF HJA MIÐ FARA MACHTE -

31 HJA WЄRON JOHNIAR ÐRVCH DEMЄTRIUS*

32 WЄRON HJA WÆLDANTLIK* NЄI ÐЄRE

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 129]

thêr et fata , lêt tha baernpila ring inna krânboga lidsa . To lik bâd er thaet nimman skiata ne machte , êr hy skâten hêde . Forth sêid er thaet wi alle nêi thaet midloste skip skiata moste , is thaet dol god biracht 45. sêid er , sâ skilun tha ôra him to helpane kvma aend thaen mot alrik skiata sa r alderbesta mêi . 46. As wi nw arhalf ketting fon ra of wêre , bigoston tha Phonisiar to skiata . Men Friso n andere navt bi fâra tha êroste pil del falde a sex fadema fon sin skip . Nw skât er . Tha ôra folgade , thet likte en fjurrêin aend thrvchdam vsa pila mith wind mêi gvngon , bilêvon hja alle an brônd , aend nâkade selva tha thridde lâge . Allera maennelik gyradon aend jûwgade . Men tha krêta vsar witherlâgum wêron sa herde , thet et vs thet hirte binêpen warth . 47. As Friso mênde thaet et to koste , lêt er ofhalde aend wi spode hinne . Thach nêi that wi twa dêga forth pilath hêde , kêm thêr en ôre flâte ant sjocht , fon thrittich skêpun , thêr vs stêdis in wnne . Friso lêt vs wither rêd makja . Men tha ôthera sandon en lichte snâka fvl rojar forut , tha bodon thêra bâdon ut alera nôma jef hja mith fâra machte . 48. Hja wêron Johniar , thrvch Dêmêtrius wêron hja waeldantlik nêi there

die het vatte, liet spoedig de brand pijlen op de kraanbogen leggen. Tevens gebood hij dat niemand schieten mogt, voor dat hij geschoten had. Daarop zeide hij, dat wij alle naar het middelste schip moesten schieten. Is dat doel goed bereikt, 45. zeide hij, dan zullen de andere hem te hulp komen, dan moet ieder schieten, zoo hij best kan. 46. Toen wij nu ander half ketting (kabelslengte) van hen af waren, begonnen de Pheniciers te schieten, maar Friso beantwoordde dat niet voor dat de eerste pijl op zes vademen van zijn schip neer viel. Nu schoot hij, de anderen volgden, het geleek wel een vuurregen, en omdat onze pijlen met den wind medegingen, bleven zij alle aan den brand en raakten zelfs de derde laag. Alle mannen gierden en juichten, maar de kreten onzer tegenstanders waren zoo luide, dat ons het hart benepen werd. 47. Toen Friso meende, dat het wel toe konde, liet hij afhouden en wij spoedden ons weg. Doch na dat wij twee dagen voortgesukkeld hadden, kwam er eene andere vloot in 't gezicht van dertig schepen, die ons steeds inwon. Friso liet ons weer klaar maken; maar de anderen zouden eene lichte snik met roeijers bemand vooruit. Hunne boden baden uit aller naam, of zij met ons mede varen mogten. 48. Zij waren Joniers. Door Demetrius waren zij gewelddadig naar de

who understood it, immediately had the fire-arrows placed on the crossbows. At the same time he gave the order that no one should shoot before he did, and that we should all aim at the centre ship. 45. He said, "If we succeeded in this, the others would all go to its assistance, and then everybody might shoot as he best was able." 46. When we were at a cable and a half distance from them the Phonisiar began to shoot, but Friso did not reply till the first arrow fell six fathoms from his ship. Then he fired, and the rest followed. It was like a shower of fire; and as our arrows went with the wind, they all remained alight and reached the third line. Everybody shouted and cheered, but the screams of our opponents were so loud that our hearts shrank. 47. When Friso thought that it was sufficient he called us off, and we sped away; but after two days of slow sailing another fleet of thirty ships came in sight and gained upon us. Friso cleared for action again, but the others sent forward a small rowing-boat with messengers, who asked permission to sail with us. 48. They were Joniar, and had been compelled by Demetrius

che lo capì , collocò immediatamente le frecce infuocate sulle balestre , e allo stesso tempo dette l'ordine che nessuno doveva sparare prima che ciò fosse fatto , e che dovevamo tutti colpire la nave di centro . 45. Se riuscivamo in questo , disse , gli altri sarebbero andati tutti in suo aiuto , ed a quel punto ognuno poteva sparare nel miglior modo che era in grado di fare . 46. Quando eravamo ad una fune e mezza di distanza da loro i Fenici iniziarono a sparare , ma Friso non rispose finché la prima freccia non cadde a sei scandagli dalla sua nave . Poi sparò , ed il resto lo seguì . Era come una doccia di fuoco ; e siccome le nostre frecce andavano con il vento rimasero tutte accese e raggiunsero la terza linea . Tutti gridavano e si rallegravano , ma le grida dei nostri avversari erano così forti che i nostri cuori si sono stretti . 47. Quando Friso pensò che era sufficiente ci chiamò alla ritirata , e fuggimmo lontano ; ma dopo due giorni di lento navigare un'altra flotta di trenta navi entrò in vista e guadagnava su di noi . Friso dispose ancora per l'azione , ma gli altri inviarono una piccola barca a remi con dei messaggeri , che chiesero il permesso di navigare con noi , come fossero Joni . Erano stati obbligati da Demetrius

MS 130 - SKRIFT OWER NORÐ-LAND.

 

01 ALDA HAVE SKIKAD* - ÐЄR HЄDON HJA FON

02 ÐЄRE KЄSE HЄRAD* ÆND NW HЄDON HJ A

03 ÐET STOLTA SWЄRD ANTJAN ÆND WЄR

04 - ON VS FOLGJAD - FRYSO ÐЄR FŮL MIÐA

05 JOHNJAR FAREN HЄDE SЄIDE JÆ* - MEN

06 WICH-HIRTE VSA KЄNING SЄIDE NЄ* .

07 ÐA JOHNJAR SEND AFGODA-ÐJANJAR

08 SЄID ER - IK SELVA HÆV HЄRAD - HO HJA

09 ÐI ANHROPTE - FRYSO SЄIDE ÐET* KVM

10 - AÐ ÐRVCH ÐA WANDEL MIÐ ÐA ÆFTA

11 KREKA-LANDAR - ÐÆT HÆV IK VAKEN SEL

12 VA DЄN - ÐACH BEN IK ALSA HERDE FRYA-S

13 AS ÐA FINSTE FON JOW - FRYSO WЄRE

14 ÐENE MÆN ÐЄR VS TO FRYAS LAND

15 WISA MOSTE - ÐUS GVNGON ÐA JOHNJAR

16 MIÐ - AK LIKT -ET NЄI WRALDAS HЄI .

17 HWAND ЄR ÐRJA MʘNAÐA OMHLAPEN

18 WЄRON - GVNGON WI ALLINGEN BRITANJA

19 ÆND ÐRJA DЄGA LЄTER MACHTON WI

20 HO-N-SЄEN* HROPA - [p. 178]

21 ÐIT SKRIFT IS MI OWER NORHT-LAND* JEFTA

22 SKЄNLAND JЄVEN -

23 VNDERA TIDA ÐÆT VS LAND DЄL SЄG

24 WЄRE IK TO SKЄNLAND - ÐЄR GVNG-ET

25 ALSA TO - ÐЄR WЄRON GRATE MARA

26 ÐЄR FON ÐA BODEME LIK -EN BLЄS

27 VT-SETTA - ÐEN SPLITON HJA VT -ЄN -

28 UT-A RЄTA KЄM STOF AS -T GLIANDE YSER

29 WЄRE - ÐЄR WЄRON BERGA ÐЄR ÐA

30 KRUNNA OF SWIKTE* - ÐESSE TRULDON

31 NЄÐER ÆND BROCHTON WALDA ÆND

32 ÐORPA WЄI - IK SELF SA ÐÆT EN BЄRCH

[BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 130]

alda hâve skikad . Thêr hêdon hja fon thêre kêse hêrad aend nw hêdon hja thet stolta swêrd antjan , aend wêron vs folgad . Friso thêr fül mitha Johnjar faren hêde sêide jae , 50. men Wichhirte vsa kêning sêide nê , Tha Johnjar send afgoda thjanjar sêid er , ik selva haev hêrad , ho hja thi an hropte . 51. Friso sêide thet kvmath thrvch tha wandel mith tha aefta Krêkalandar . Thaet haev ik vâken selva dên . Thach ben ik alsa herde Fryas as tha finste fon jow . 52.Friso wêre thene maen thêr vs to Fryasland wisa moste . Thus gvngon tha Johnjar mith . Ak likt et nei Wraldas hêi , hwand êr thrja mônathe om hlâpen wêron , gvngon wi allingen Britannja , aend thrja dêga lêter machton wi ho . n sêen hropa . Caput III. [178] Thit skrift is mij ower Nortland jeftha Skênland jêven . 1. Vndera tida thaet vs land del sêg , wêre ik to Skênland . Thêr gvng et alsa to . Thêr wêron grâte mâra , thêr fon tha bodeme lik en blêse vt setta , then spliton hja vt ên . Uta rêta kêm stof as t gliande yser wêre . Thêr wêron berga thêr tha krunna of swikte . Thesse truldon nêther aend brochton walda aend thorpa wêi . Ik self sâ thaet en berch

oude haven gestuurd; daar hadden zij van dit gevecht gehoord; nu hadden zij het stoute zwaard aangegord, en waren ons gevolgd. Friso, die veel met Joniers gevaren had, zeide ja; 50. maar Wichirte onze koning zeide neen. De Joniers zijn afgodendienaren, zeide hij, ik zelf heb gehoord hoe zij die aanriepen. 51. Friso zeide, dat komt door den omgang met de echte Krekalanders. Dat heb ik vaak zelf gedaan, en toch ben is zoo Fryas als de vroomste van u. 52. Friso was de man, die ons naar Friesland moest wijzen, dus gingen de Joniers mede. Ook scheen het naar Wraldas genoegen, want eer drie maanden verloopen waren, gingen wij langs Brittania, en drie dagen later mochten wij hoezee roepen. Hoofdstuk III. [179] Dit geschrift is mij over Noordland of Schoonland gegegeven. 1. Ten tijde dat ons land neder zonk, was ik in Schoenland. Daar ging het zoo toe. Er waren groote meeren, die van den bodem als een blaas uitzetten, dan spleten zij vaneen, uit de scheuren kwam eene stof, alsof het gloeijend ijzer was. Er waren bergen, wier kruinen aftuimelden, deze stortten neder en vernielden wouden en dorpen. Ik zelf zag, dat een berg

to go to the old harbour; there they had heard of the battle, and girding on their stout swords, had followed us. 49. Friso, who had sailed a good deal with the Joniar, said, "Yes." 50. But Wichhirte, our king, said, "No. The Joniar are worshippers of false gods; I myself have heard them call upon them." 51. Friso said, "That comes from their intercourse with the real Krekalandar. I have often done it myself, and yet I am as pious a Child of Frya man as any of you." 52. Friso was the man to take us to Fryasland, therefore the Joniar went with us. It seems that this was pleasing to Wr-alda, for before three months were past we coasted along Brittania, and three days later we could shout, "Huzza!" Chapter III: This writing has been given to me about Northland or Skenland - 1. When our land was submerged I was in Skenland. It was very bad there. There were great lakes which rose from Irtha like bubbles, then burst asunder, and from the rents flowed a stuff like red-hot iron. The tops of high mountains fell and destroyed whole forests and villages. I myself saw one mountain

Kapitel III. Diese Schrift ist mir über Nordland oder Schonland gegeben. 1. Zur Zeit , da unser Land niedersank, war ich in Schonland. Da ging es also her. Es gab grosse Seen, die von dem Grunde auf sich wie eine Blase ausdehnten ; dann spalteten sie sich, aus den Rissen kam ein Stoff, als ob es glühendes Eisen wäre. Da waren Berge, deren Gipfel abbrachen. Sie taumelten herab und fegten Wälder und Dörfer hinweg. Ich selber sah, dass ein Berg

ad andare al vecchio rifugio ; lì avevano sentito della battaglia , e cingendo le loro spade robuste , ci avevano seguiti . Friso , che aveva navigato bene con gli Joni , disse "Sì ," 50. ma Wichhirt , il nostro re , disse "No agli Joni" , "sono degli adoratori di dei pagani ; io stesso ho udito invocarli ." "Questo è dovuto alla loro relazione con i Greci reali ," 51. disse Friso . "L' ho fatto spesso anch’io , ed ancora sono un pio Frisone come chiunque di voi ." 52. Friso era l'uomo adatto per portarci a Friesland , quindi gli Joni vennero con noi . Sembra che questo soddisfacesse Wr-Alda , e prima che tre mesi fossero trascorsi costeggiavamo lungo la Gran Bretagna , e tre giorni dopo potemmo gridare "Huzza ." Salve !   178

MS 131 - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 FON ÐA ʘRA OF TORENT WRDE - LIN-RJUCHT SЄG -ER

02 DЄL - AS IK AFTERNЄI SJAN GVNG - WAS ÐЄR EN

03 MARE KVMEN - ÐA IRÐA BЄTERAD WAS - KЄM

04 ER EN HЄRTOGA* FON LINDAS BURCH WЄI - MIÐ

05 SIN FOLK ÆND EN FAM - ÐJU FAM KЄÐE AL.

06 OMME - ÐENE MAGY IS SKELDICH AN AL -EÐ*

07 LЄT ÐÆT WI LЄDEN HÆVE - HJA TAGON IMMER

08 FORÐ EN ÐET* HЄR WÆRÐ AL GRATER - ÐENE

09 MAGY FLUCHTE HINNE - MÆN FAND SIN LIK .

10 HI HЄDE SIN SELF VRDЄN - ÐA WRDON ÐA

11 FINNA VRDRЄVEN - NЄI ЄNRE STЄD - ÐЄR MACHT

12 - ON HJA LЄVA - ÐЄR WЄRON FON BASTERDE

13 BLODE - ÐISSA MACHTON BILIWA - ÐACH FЄLO

14 GVNGON MIÐ ÐA FINNA MЄI* - ÐI HЄRTOGA*

15 WARÐ TO KЄNING KЄREN - ÐA KÆRKA ÐЄR ЄL

16 BILЄVEN WЄRON WRDE VRDЄN – SONT* KOM

17 - AÐ ÐA GODE NORÐ-LJUD VAKEN TO TEXLAND

18 VMB ÐЄRE MODERIS RЄD - ÐA WI NE MŮG

19 - AÐ HJAM FOR NЄNE RJUCHTA FRYA-S MAR

20 NE HALDA - INNA DЄNA MARKA IS T

21 SЄKUR AS BI VS GVNGON - ÐA STJURAR

22 ÐAM HJARA SELF ÐЄR STOLTELIKA

23 SЄKÆMPAR HЄTON - SEND VPPIRA SKЄP

24 A - GVNGON ÆND ÆFTERNЄI SEN[D] HJA TO

25 BЄK GVNGON - HELD!

26 HWERSA ÐENE KRODER EN TID FORÐ

27 KRODEN HEÐ ÐÆN SKILUN ÐA ÆFTERKOM-

28 - ANDA WANA ÐÆT ÐA LЄKA AND BRЄKA

29 ÐЄR ÐA BROK-MANNA MIÐBROCHT HÆVE

30 ÆJEN WЄRE AN HJARA ЄÐLA - ÐЄR VR

31 WIL IK WAKA ÆND ÐUS SA FŮL VR

32 HJARA PLЄGA SKRIVA AS IK SJAN HA .

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 131]

fon tha ôra of torent wrde . Linrjucht sêg er del . As ik afternêi sjan gvng , was thêr en mâre kvmen . 2. Tha irtha bêterad was , kêm er en hêrtoga fon Lindasburch wêi , mit sin folk aend en fâm , thju fâm kêthe allomme : 3. Thene Mâgy is skeldich an al eth lêt thaet wi lêden haeve . 4. Hja tâgon immer forth en thet hêr waerth al grâter . Thene Mâgy fluchte hinne , maen fand sin lik , hi hêde sin self vrdên . 5. Tha wrdon tha Finna vrdrêven nêi ênre stêd , thêr machton hja lêva . Thêr wêron fon basterde blode . Thissa machton biliwa , thach fêlo gvngon mith tha Finna mêi . 6. Thi hêrtoga warth to kêning kêren . Tha kaerka thêr êl bilêven wêron wrde vrdên . Sont komath tha gode Northljud vâken to Texland vmb there Moder is rêd . Thâ wi ne mügath hjam for nêne rjuchta Fryas mar ne halde . 7. Inna Dênamarka ist sêkur as bi vs gvngon . Tha stjurar , tham hjara self thêr stoltelika sêkaempar hêton , send vppira skêpa gvngon , aend aefternêi sind hja to bek gvngon . Caput IV. Held! 1. Hwersa thene Kroder en tid forth kroden heth , thaen skilun tha aefterkomanda wâna thaet tha lêka and brêka , thêr tha Brokmanna mith brocht haeve , aejen were an hjara êthla . Thêr vr wil ik wâka aend thus sâ fül vr hjaera plêga skriva as ik sjan hae .

van een ander werd afgerukt. Lijnrecht zeeg hij neder. Toen ik naderhand ging zien, was er een meer ontstaan. 2. Toen de aarde hersteld was, kwam er een hertog van Lindasburgt met zijn volk en eene maagd, die alom uitriep: 3. de Magy is schuldig aan al het leed, dat wij geleden hebben. 4. Zij trokken steeds voort en het heer werd al grooter. De Magy vluchtte weg, men vond zijn lijk, hij had zich zelf omgebracht. 5. Toen werden de Finnen verdreven naar ééne plaats, daar mochten zij leven. Er waren ook van gemengd bloed, deze mochten blijven, doch velen gingen met de Finnen mede. 6. De hertog werd tot koning gekozen. De kerken, die heel gebleven waren, werden vernield. Sedert dien tijd komen de goede Noormannen dikwijls op Texland om raad van de Moeder. Doch wij kunnen hen niet voor rechte Friezen meer houden. 7. In de Denemarken is het zeker gegaan, als bij ons. De zeelieden, die zich zelven stoutelijk zeekampers noemen,zijn op hunne schepen gegaan, en naderhand zijn zij terug getrokken. Hoofdstuk IV. Heil! 1. Wanneer de Kroder een tijd heeft voortgekruid, dan zullen de nakomelingen wanen, dat de leken en gebreken, die de Brokmannen medegebracht hebben, eigen waren aan hunne voorvaderen. Daarvoor wil ik waken en dus zoo veel over hunne gewoonten schrijven, als ik gezien heb.

torn from another and fall straight down. When I afterwards went to see the place there was a lake there. 2. When Irtha was composed there came a duke of Lindasburch with his people, and one femme who cried everywhere: 3. "Magy is the cause of all the misery that we have suffered." 4. They continued their progress, and their hosts increased. The Magy fled, and his corpse was found where he had killed himself. 5. Then the Finnar were driven to one place where they might live. There were some of mixed blood who were allowed to stay, but most of them went with the Finnar. 6. The duke was chosen as king. The temples which had remained whole were destroyed. Since that time the good Northlandar come often to Texland for the advice of the folk-mother; still we cannot consider them real Children of Frya. 7. In Denamark it has certainly happened as with us. The navigators, who call themselves famous sea-warriors, went on board their ships, and afterwards went back again. Chapter IV: Hail! 1. Whenever the carrier has completed a period, then posterity shall understand that the faults and misdeeds that the Brokmannar have brought with them belonged to their forefathers; therefore I will watch, and will describe as much of their manners as I have seen.

von einem anderen losgerissen wurde. Senkrecht sank er nieder. Als ich nachher ging, um zu sehen, war dort eine Mar entstanden. 2. Als die Erde sich erholte, kam ein Herzog von Lindasburg her, mit seinem Volk und einer Maid. Die Maid rief alleweg : 3. ‘Der Magy ist schuldig an allem Leid, das wir gelitten haben.’ 4. Sie zogen immer weiter und das Heer wurde stetig grosser. Der Magy floh von dannen. Man fand seine Leiche : er hatte sich selber umgebracht. 5. Da wurden die Finnen vertrieben nach einer Statte, wo sie leben durften. Es waren da welche von gemischtem Blute : diese durften bleiben. Doch viele gingen mit den Finnen mit. 5. Der Herzog ward zum König gekoren. Die Kirchen , die heil geblieben waren, wurden zerstört. Seitdem kommen die guten Nordleute öfter um Rat zu der Mutter nach Texland. Doch wir können sie nicht als rechte Fryas anerkennen. 7. In den Niederen Marken (Dänemarken) wird es gewiss wie bei uns vor sich gegangen sein. Die Seeleute, die sich selber kühn Seekämpen nennen, sind auf die Schiffe und nachher wieder zurück gegangen. Kapitel IV. Heil! 1. Wenn der Kroder eine Zeit weitergedreht hat , werden die Nachfahren wähnen, dass jene Mängel und Gebrechen, welche die Bruchmänner mitgebracht haben, ihren Vorfahren eigen wären. Dawider werde ich wachen und darum so viel uber ihre Bräuche schreiben, als ich gesehen habe.

MS 132 - - DЄIBOK FON LJUD-GЄRT

 

01 VR ÐA [p. 180]  GERT-MANNA* KÆN IK RЄD HINNE

02 STAPPA - IK NÆV* NAVT FŮL MIÐ RA OMME

03 GVNGEN - ÐA SA FЄR IK SJAN HÆ* SEND HJA

04 ÐÆT MAST BI TAL ÆND SЄD BILEWEN -

05 ÐÆT NE MЄI IK NAVT SEGSA FON ÐA ʘÐERA -

06 ÐЄR FON-A KRЄKA-LANDA WЄI KVME

07 SEND KWAD ÐЄR TAL ÆND VPPIRA SЄD

08 NE MЄI MÆN ЄL NAVT BOGA - FЄLO

09 HÆVAÐ BRUNA AGON* ÆND HЄR - HJA SEND

10 NIDICH ÆND DRIST ÆND ÆNG ÐRVCH

11 OVERBILAWICHHЄD - HWERSA HJA SPRЄKA

12 SA NOMAÐ HJA ÐE WORDA FAR VPPA ÐЄR

13 LERST KVMA MOSTA* - AJEN* ALD SEGAÐ

14 HJA AD ÆJEN SALT SAD MA FORI MÆN

15 SEL FORI SKIL SODE FORI SKOLDE TO

16 FUL VMB TO NOMANDE* - AK FORAÐ HJA

17 MЄST VRDVALISKE ÆND BIKIRTE NʘMA

18 HWERAN MÆN NЄN SIN AN HEFTA NE

19 MЄI - ÐA JOHNIAR SPREKAÐ BЄTRE ÐACH

20 HJA SWYGAÐ ÐI H* ÆND HWER I* NAVT

21 NЄSA* MOT WÆRÐ ER ŮTEKЄÐ - HWERSA

22 IMMAN EN BYLD MAKAÐ ÆFTER ЄNNEN

23 VRSTVRVEN ÆND ÐET* LIKT SA LAWAÐ

24 HJA ÐÆT ÐENE GAST ÐES VRSTURVENE

25 ÐЄR INNE FARAÐ* - ÐЄRVR HÆVAÐ HJA

26 ALLE BYLDA VRBURGEN FON FRYAFÆSTA*

27 MEDEAÐJANJA*HELLENJA ÆND FЄLO

28 ʘÐERA - HWERÐ ÐЄR EN BERN EBERN

29 SA KVMAÐ ÐA SIBBA ET SЄMNE* ÆND

30 BIDDAÐ AN FRYA ÐÆT HJU HJARA FAM

31 - KES MЄI KVMA LЄTA ÐÆT BERN TO

32 SЄENANDE* - HÆVON HJA BЄDEN - SA

[BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 132]

2. Vr tha [180] Gêrtmanna kaen ik rêd hinne stappa . Ik naev navt fül mithra omme gvngen . Tha sâ fêr ik sjan hae send hja thaet mast bi tâl aend sêd bilêwen . 3. Thaet ne mêi ik navt segsa fon tha ôthera . Thêr fon . a Krêkalânda wêi kvme , send kwâd ther tâl aend vppira sêd ne mêi maen êl navt boga . Fêlo haevath brûna âgon aend hêr . Hja send nidich aend drist aend aeng thrvch overbilâwichhêd . Hwêrsa hja sprêka , sâ nômath hja the worda fâr vppa thêr lerst kvma mosta . Ajen ald segath hja âd , aejen salt sâd , mâ fori maen , sel fori skil , sode fori skolde , to fül vmb to nomande . Ak forath hja mêst vrdvaliske aend bikirte nôma , hwêran maen nên sin an hefta ne mêi . 4. Tha Johniar sprêkath bêtre , thach hja swygath thi h aend hwêri navt nêsa mot , waerth er ûtekêth . Hwersa imman en byld mâkath aefter ênnen vrstvrven aend thet likt , sâ lâwath hja , thaet thene gâst thes vrsturvene thêr inne fârath . Thêrvr haevath hja alle bylda vrburgen fon Frya , Faesta , Mêdêa , Thjanja , Hellênja aend fêlo ôthera . Hwerth thêr en bern ebern , sâ kvmath tha sibba et sêmne aend biddath an Frya thaet hju hjara fâmkes mêi kvma lêta thaet bern to sêenande . Haevon hja bêden

2. Over de [181] Geertmannen kan ik gereedelijk heenstappen. Ik heb niet veel met hen omgegaan. Doch zoo veel ik gezien heb, zijn zij het meest bij hunne taal en zeden gebleven. 3. Dat kan ik niet zeggen van de anderen. Die van de Krekalanden wegkomen, zijn kwaad ter taal, en op hunne zeden valt niet te roemen. Velen hebben bruine oogen en haar. Zij zijn nijdig en vrijpostig en bang door bijgeloovigheid. Wanneer zij spreken, noemen zij de woorden voorop, die het laatst komen moesten. Tegen âld zeggen zij âd, tegen sâlt, sâd, mâ voor mân, sel voor skil, sode voor skolde, te veel om te noemen. Ook voeren zij meest zonderlinge en verkorte namen, waaraan men geene beteekenis hechten kan. 4. De Joniers spreken beter, doch zij verzwijgen de h, en waar die niet wezen moet, wordt zij uitgesproken. Wanneer iemand een beeld maakt naar een afgestorvene en het gelijkt, dan gelooven zij, dat de geest des overledene daarin vaart. Daarom hebben zij alle beelden verborgen van Frya, Fasta, Medea, Thiania, Hellênia en. vele andere. Wordt er een kind geboren, dan komen de nabestaanden te zamen, en bidden tot Frya, dat zij hare dienaressen mag laten komen, om het kind te zegenen. Als zij gebeden hebben,

2. The Gertmannar I can readily pass by. I have not had much to do with them, but as far as I have seen they have mostly retained their language and customs. 3. I cannot say that of the others. Those who descend from the Krekalandar speak a bad language, and have not much to boast of in their manners. Many have brown eyes and hair. They are envious and impudent, and cowardly from superstition. When they speak, they put the words first that ought to come last. For old they say "at", for salt, "sat", and for man, "ma" - too many to mention. They also use abbreviations of names, which have no meaning. 4. The Joniar speak better, but they drop the "H", and put it where it ought not to be. When they make a statue of a dead person they believe that the spirit of the departed enters into it; therefore they have hidden their statues of Frya, Fasta, Medea, Thiania, Hellenia, and many others. When a child is born, all the relatives come together and pray to Frya to send her femmes to bless the child. When they have prayed,

2. Über die Geertmänner kann ich leicht hinweggehen. Ich habe mit ihnen nicht viel verkehrt. Doch soviel ich gesehen habe, sind sie am meisten Sprache und Sitten treu geblieben. 3. Das kann ich nicht von den anderen sagen. Die aus den Krekalanden herkamen, sind von übler Sprache und ihrer Sitte wegen kann man sie nicht rühmen. Viele haben braune Augen und braunes Haar. Sie sind bösartig und dreist und ängstlich durch Aberglauben. Wenn sie sprechen, nennen sie die Worte zuerst, die zuletzt kommen sollen. Zu ‘ald’ sagen sie ‘ad’, zu ‘salt’ ‘sad’’, ‘ma’ für ‘man’, ‘sel’ für ‘skil’, ‘sode’ für ‘skolde’, zuviel, um alles aufzuzählen. Auch führen sie meistens sonderbare und verkürzte Namen, denen man keine Bedeutung zulegen kann. 4. Die Ionier sprechen besser, aber sie verschweigen das h, und wo es nicht sein soll, wird es ausgesprochen, Wenn jemand ein Bildwerk macht nach einem Verstorbenen und es gleicht, so glauben sie, dass der Geist des Verstorbenen hineinfährt. Darum halten sie alle Bildwerke von Frya, Festa, Medea, Thjanja, Hellenja und vielen anderen verborgen. Wird ein Kind geboren, so kommen die Sippen zusammen und beten zu Frya, dass sie ihre Mädchen (Dienerinnen) kommen lassen möge, um das Kind zu segnen. Haben sie gebetet,        180

MS 133 WILJOW

 

01 NE MЄI NIMMAN HIM RORA NI HЄRA

02 LЄTA - KVMT ET BERN TO GRÆJANDE ÆND

03 HALT ÐIT EN STVNDE AN ALSA IS ÐÆT EN

04 KWAD TЄKEN ÆND MAN IS AN FORMODA

05 ÐÆT ÐJU MÆM HORDOM DЄN HEÐ - ÐЄRVR

06 HÆV IK AL ÆRGE ÐINGA SJAN - KVMT ET

07 BERN TO SLЄPANDE SA IS ÐÆT EN TЄKEN

08 ÐÆT ÐA FAMKES VR -ET KVMEN SEND -

09 LAKT ET INNE SLЄP SA HÆVON ÐA FAM

10 - KES ÐÆT BERN LUK TO SЄIT* - ʘLON

11 LAWAÐ HJA AN BOSA GASTA - HEXNA  -

12 KOLLA - ULDERMANKES - ÆND ELFA [?]

13 AS JEF HJA FON ÐA FINNA WЄI KЄMEN -

14 HYR MIÐA WIL IK ENDA ÆND NW MЄN IK

15 ÐA-K MÆR SKRЄVEN HÆ* AS ЄN MINRA

16 ЄÐLA - FRЄÐORIK -

 

17 FRЄÐO-RIK MIN GAD IS 63 JЄR

18 WRDEN – SONT* 100 AND 8 JЄR IS HI

19- ÐENE ЄROSTE FON SIN FOLK ÐЄR FRЄD

20 - SUM [p. 182]  STURVEN IS - ALLE ʘÐERA SEND

21 VNDERA SLЄGA SWIKT - ÐЄRVR ÐÆT

22 ALLE KÆMPADE WIÐ AJN ÆND FЄR-

23 - HЄMANDE VMB RJUCHT ÆND PLICHT -

24 MIN NOM IS WIL-JO IK BIN ÐA

25 FAM ÐЄR MIÐ HIM FONA SAXANA

26 MARKA TO HONK FOR - ÐRVCH TAL

27 ÆND OMMEGANG KЄM -ET ŮT ÐÆT WI

28 ALLE BЄDE FON A-DELA HIS FOLK WЄR

29 - ON ÐA KЄM LJAFDE ÆND ÆFTERNЄI

30 SEND WI MAN ÆND WIF WRDEN - HI

31 HEÐ MI FYF BERN LЄTEN 2 SUNA ÆND

32 ÐRJU TOGHATERA – KONE-RЄD ALSA HЄT

 [BOEK VAN FRETHORIK MS PAG. 133]

sa ne mêi nimman him rora ni hêra lêta . 5. Kvmt et bern to graejande aend halt thit en stvnde an , alsa is thaet en kwâd têken aend man is an formoda , thaet thju maem hordom dên heth . Thêrvr haev ik al aerge thinga sjan . Kvmt et bern to slêpande , sâ is thaet en têken , thaet tha fâmkes vr et kvmen send . Lakt et inna slêp , sâ haevon tha fâ mkes thaet bern luk to sêit . 6. Olon lâwath hja an bosa gâsta , hexna , kolla , aldermankes aend elfun , as jef hja fon tha Finna wei kêmen . 7. Hyrmitha wil ik enda aend nw mên ik tha k maer skrêven hae , as ên minra êthla . Frêthorik .

mag niemand zich verroeren noch laten hooren. 5. Begint het kind te schreijen en houdt dat eene poos aan, dan is dat een kwaad teeken, en men is in vermoeden, dat de moeder overspel bedreven heeft. Daarvan heb ik al erge dingen gezien. Begint het kind te slapen, dan is dat een teeken, dat de dienaressen gekomen zijn. Lacht het in den slaap, dan hebben de dienaressen het kind geluk toegezegd. 6. Vervolgens gelooven zij aan booze geesten, heksen, kollen, aardmannetjes en elfen, alsof zij van de Finnen afstammen. 7. Hiermede wil ik eindigen en nu meen ik, dat ik meer geschreven heb, als een mijner voorvaderen. Frêthorik.

they must neither move nor speak. 5. If the child begins to cry, and continues some time, it is a bad sign, and they suspect that the mother has committed adultery. I have seen very bad things come from that. If the child sleeps, that is a good sign - Frya’s femmes are come. If it laughs in its sleep, the femmes have promised it happiness. 6. Moreover they falsely believe that spirits, witches, sorcerers, dwarfs, and elves, are descended from the Finnar. 7. Herewith I will finish, and I think I have written more than any of my forefathers - Frethorik.

so darf sich niemand rühren noch hören lassen. 5. Fängt ein Kind an zu greinen und hält dies eine Weile an, so ist das ein übles Zeichen, und man vermutet, dass die Mutter Hurerei begangen hat. Davon habe ich arge Dinge gesehen. Fängt das Kind an zu schlafen, so ist das ein Zeichen, dass die Dienerinnen gekommen sind. Lacht es im Schlafe, dann haben sie dem Kinde Glück zugesagt. 6. Überdies glauben sie an böse Geister, Hexen, Unholde, Kobolde und Elfen, als ob sie von den Finnen herstammten. Hiermit will ich enden, und nun meine ich, dass ich mehr geschrieben habe als einer meiner Vorfahren. Frethorik.

 

 [BOEK VAN WILJOW MS PAG. 133]

8. Frêthorik min gâd is 63 jêr wrden . Sont 100 ând 8 jêr is hi thene êroste fon sin folk , thêr frêdsum [182] sturven is , alle ôthera send vndera slêga swikt , thêrvr thaet alle kaempade with ajn aend fêrhêmande vmb rjucht aend plicht . 9. Min nôm is Wil jo , ik bin tha fâm thêr mith him fona Saxanamarka to honk for . Thrvch tâl aend ommegang kêm et ut , thaet wi alle bêde fon Adela his folk wêron , thâ kêm ljafde aend aefternêi send wi man aend wif wrden . Hi heth mi fyf bern lêten , 2 suna aend thrju toghatera . Konerêd alsa hêt

8. Frêthorik mijn echtgenoot is drieenzestig jaren oud geworden. Sints honderd en acht jaren is hij de eerste van zijn geslacht, [183] die vreedzaam gestorven is; alle anderen zijn onder de slagen bezweken, daarom dat allen kampten tegen eigen volk en vreemden om recht en plicht. 9. Mijn naam is Wiljo, ik ben de maagd, die met hem uit de Saksenmarken naar huis voer. Door taal en omgang kwam het uit, dat wij alle beide van Adelas geslacht waren; toen ontstond liefde en daarna zijn wij man en vrouw geworden. Hij heeft mij vijf kinderen nagelaten, twee zonen en drie doch ters. Konereed, zoo heet

8. Frethorik, my husband, lived to the age of sixty-three. Since one hundred and eight years he is the first of his family who died a peaceable death; all the others died by violence, because they all fought with their own people, and with foreigners for right and duty. 9. My name is Wiliow. I am the femme who came home with him from Saxanamark. In the course of conversation it came out that we were both of Adela’s family - thus our affection commenced, and we became man and wife. He left me with five children, two sons and three daughters. Konered was

8. Frethorik, mein Gatte, ist dreiundsechzig Jahre alt geworden. Seit hundertundacht Jahren ist er der erste seines Geschlechtes, der friedlich gestorben ist. Alle anderen sind den Hieben erlegen, dadurch dass sie kämpften wider eigene und Fremde um Recht und Pflicht. 9. Mein Name ist Wiljo, ich bin die Maid, die mit ihm aus den Sachsenmarken heimfuhr. Durch Rede und Umgang kam es heraus, dass wir alle beide von Adelas Geschlecht waren : da entstand Liebe, und nachdem sind wir Mann und Weib geworden. Er hat mir fünf Kinder nachgelassen, zwei Söhne und drei Töchter. Konered, so heisst

8. Frethorik, mio marito, visse fino all'età di 63anni. Visto che a 108 anni morì il primo della sua razza di una morte pacifica; tutti gli altri sono deceduti di morte violenta, perché tutti loro combatterono sia con le proprie genti, sia con gli stranieri per il diritto e il dovere. 9. Mi chiamo Wiljo. Sono la fanciulla che venne insieme a lui in casa sua dalla Sassonia. Nel corso della conversazione venne fuori che entrambi eravamo della razza di Adela, così iniziò il nostro amore, e diventammo marito e moglie. Mi lascia con cinque bambini, due figli e tre figlie. Konrad era   182

 

 

MS 134 - DEL-A TONʘMAÐ HEL-LЄNJA

 

01 MIN FORMA – HACH-GANA MIN ʘÐERA

02 MINE ALDESTE TOGHATER HЄT A-DEL-A

03 ÐJU ʘÐERE FRU-LIK - ÆND ÐA JONGESTE

04 NOCHT – ÐA -K NЄI ÐA SAXANA MARKA

05 FOR - HÆV IK ÐRJU BOKA HRET – ÐET*

06 BOK ÐЄRA SANGA - ÐЄRA TELLINGA ÆND

07 ÐET* HЄLЄNJA BOK - IK SKRIF ÐIT TIL

08 - ÐJU MÆN NAVT ÐÆNKA NE MЄI ÐÆT

09 HJA FON A-POL-LANJA SEND IK HÆV

10 ÐЄR FŮL LЄT VR HAD AND WIL ÐUS

11 AK ÐJU ЄRE HÆ* - AK HÆV IK MAR DЄN

12 ÐA GOSA-MAKONTA FALLEN IS -

13 HWAM / E / S GOD-HЄD ÆND KLARSJANHЄD

14 TO EN SPRЄKWORD IS WRDEN - ÐA

15 BEN IK ALLЄNA NЄI TEX-LAND GVNGEN

16 VMBE ÐA SKRIFTA VR TO SKRIVANE

17 ÐЄR HJU ÆFTER LЄTEN HEÐ - ÆND

18 ÐA ÐA LERSTE WILLE FONDEN IS

19 FON FRANA ÆND ÐA NЄILETNE SKRI/F/TA

20 FON DEL-A JEFTA HEL-LЄNJA HÆV IK

21 ÐÆT JETTA RЄIS DЄN .

 

22 ÐIT SEND ÐA SKRIFTA HEL-LЄNJA-S -

23 IK SET HJAM FAR VPPA* VMBE ÐÆT HJA

24 ÐA ALDESTE SEND - ALLE AFTA FRYAS

25 HELD - IN ЄRA TIDA NISTON* ÐA

26 SLAVONA FOLKAR NAWET* FON FRYHЄD -

27 LIK OXA WRDON HJA VNDER ET JUK BROCHT -

28 IN JRÐAS WAND WRDON HJA JAGAÐ

29 VMBE MЄT-AL TO DELVANE ÆND UT-A

30 HERDE BERGUM MOSTON HJA HUSA

31 HAWA* TO FORST ÆND PRETERUM-S*

32 HЄM - BI AL HWAT HJA DЄDON - ÐЄR

 [BOEK VAN WILJOW MS PAG. 134]

min forma , Hâchgâna min ôthera , mine aldeste toghater hêth Adela , thju ôthera Frulik aend tha jongeste Nocht . Thâ k nêi tha Saxanamarka for , haev ik thrju boka hret . Thet bok thêra sanga , thêra tellinga , aend thet Hêlênja bok . 10. Ik skrif thit til thju maen navt thaenka ne mêi thaet hja fon Apollânja send ; ik haev thêr fül lêt vr had ând wil thus âk thju êre hae . Ak haev ik mâr dên , tha Gosa Makonta fallen is , hwames godhêd aend klârsjanhêd to en sprêkword is wrden , thâ ben ik allêna nêi Texland gvngen vmbe tha skrifta vr to skrivane , thêr hju aefter lêten heth , aend thâ tha lerste wille fonden is fon Frâna aend tha nêilêtne skrifta fon Adela jefta Hellênja , haev ik thaet jetta rêis dên . 11. Thit send tha skrifta Hellênjas . Ik set hjam fâr vppa vmbe thaet hja tha aldesta send .

mijn oudste, Hachgana mijn tweede, mijne oudste dochter heet Adela, de tweede Frulik en de jongste Nocht. Toen ik naar de Saksenmarken voer, heb ik drie boeken gered, het boek der zangen, het boek der verhalen en het Helenia boek. 10. Ik schrijf dit, opdat men niet moge denken, dat zij van Apollonia zijn; ik heb daar Veel verdriet over gehad, nu wil ik dus de eere ook hebben. Ook heb ik meer gedaan; toen Gôsa-Makonta gestorven is, wier goedheid en helderziendheid tot een spreekwoord geworden is, toen ben ik alleen naar Texland gegaan, om de schriften over te schrijven, die zij nagelaten had, en toen de laatste wil gevonden is van Frana, en de nagelaten schriften van Dela of Hellenia heb ik dat nog eens gedaan.11.Dit zijn de schriften van Hellenia. Ik heb ze voorop geplaatst, omdat zij de alleroudsten zijn.

my eldest son, Hachgana my second. My eldest daughter is called Adela, my second Frulik, and my youngest Nocht. When I went to Saxanamark I preserved three books - The Book of Songs, The Book of Narratives, and The Hellenia Book. 10. I write this in order that people may not think they were by Apollonia. I have a good deal of annoyance about this, and therefore now wish to have the honour of it. I also did more. When Gosa Makonta died, whose goodness and clear-sightedness have become a proverb, I went alone to Texland to copy the writings that she had left; and when the last will of Frana was found, and the writings left by Adela or Hellenia, I did that again. 11. These are the writings of Hellenia. I have put them first because they are the oldest.

mein Ältester, Hachgana mein Zweiter ; meine älteste Tochter heisst Adela, die zweite Frulik und die jüngste Nocht. Als ich nach den Sachsenmarken fuhr, habe ich drei Bücher gerettet : das Buch der Gesange, das Buch der Erzahlungen und das Helenja-Buch. 10. Ich schreibe dies, damit man nicht denken soll, dass sie von Apollanja sind : ich habe darob viel Leid gehabt und will deshalb auch die Ehre haben. Auch habe ich mehr getan : als Gosa-Makonta gestorben ist, deren Güte und Klarsichtigkeit zu einem Sprichwort geworden war, da bin ich allein nach Texland gegangen, um die Schriften abzuschreiben, die sie nachgelassen hat. Und als der letzteWille Franas gefunden wurde und die nachgelassenen Schriften der Dela oder Hellenia, habe ich es noch einmal getan. 11. Dies sind die Schriften von Hellenia. ‘‘Ich habe sie zuvorderst gestellt, weil sie die allerältesten sind.

mio figlio più grande, Hachgana il secondo. Mia figlia maggiore si chiama Adela, la seconda Frulik, e la più giovane Nocht. Quando andai in Sassonia conservai tre libri "Il Libro di Canzoni", "Il Libro di Narrazioni", e "Il Libro di Hellenia". 10. Scrivo questo affinché le persone non pensino che discendo da Apollonia. Ho avuto un notevole fastidio per questo, e quindi adesso il mio desiderio è di averne l'onore. Ho fatto anche di più. Quando Gosa Makonta morì, la cui bontà e chiarezza di vedute erano diventate proverbiali, andai da sola a Texland per copiare le scritture che aveva lasciato; e quando l'ultima volontà di Frana fu trovata, con le scritture lasciate da Adela o Hellenia, lo feci di nuovo. 11. Queste sono le scritture di Hellenia. Le ho messe per prime perché sono le più vecchie.

 

 

[BOEK VAN HELLENIA MS PAG. 134]

Caput V. Alle afta Fryas held . 1. In êra tida niston tha Slâvona folkar nawet fon fryhêd . Lik oxa wrdon hja vnder et juk brocht . In irthas wand wrdon hja jâgath vmbe mêtal to delvane aend ut a herde bergum moston hja hûsa hâwa to forst aend presterums hêm . Bi al hwat hja dêdon , thêr

Hoofdstuk V. Alle echte Friesen heil! 1. In oude tijden wisten de Slavonische volken niet van vrijheid. Gelijk ossen werden zij onder het juk gebracht. Zij werden in de ingewanden der aarde gejaagd om metaal te delven, en uit de harde bergen moesten zij huizen bouwen, tot woningen voor vorsten en priesters. Bij alles wat zij deden, [daar]

Chapter V: Hail to all true Children of Frya! 1. In olden times, the slave people knew nothing of liberty. They were brought under the yoke like oxen. They were driven into the bowels of Irtha to dig metals, and had to build houses of stone as dwelling places for princes and priests. Of all that they did

Kapitel V. Allen echten Fryas Heil! 1. In früheren Zeiten wussten die slawonischen Völker nichts von Freiheit. Gleich Ochsen wurden sie unter das Joch gebracht. Sie wurden in der Erde Eingeweide gejagt, um Metall zu schürfen, und aus den harten Bergen mussten sie Häuser bauen zum Heim der Fürsten und Priester. Bei allem, was sie taten,

Capitulo V. Salve a tutti i veri Frisoni: 1. nei vecchi tempi, la razza di Slavonic(Slava) non conosceva niente della libertà. Erano tenuti sotto il giogo come dei buoi e condotti negli intestini della terra per scavare i metalli, dovevano anche costruire case di pietra e dimore per i principi ed i sacerdoti. Di tutto quello che facevano

MS 135 - DEL-A TONʘMAÐ HEL-LЄNJA

 

01 NAS NAWET TO FARA HJARA SELVA MEN

02 ELLA MOSTE ÐJANJA VMBE ÐA FORSTA

03 ÆND PRESTERA JETA RIKER ÆND WEL.

04 - DIGER TO MAKJANE HJARA SELVA TO

05 SÆDENE - VNDER ÐESSE ARBЄD WRDON

06 HJA [p. 184]  GRЄV ÆND STRÆM ЄR HJA JЄRICH

07 WЄRON ÆND STURVON SVNDER NOCHT

08 - A AFSKЄN JRÐA ÐAM OVERFLODLIK FVL

09 / JЄVAÐ / TO BATA AL HJARA BERN - MEN VSA

10 BRITNA KЄMON ÆND VSA BANNALINGA

11 ÐRVCH ÐA TWISK-LANDA VR IN HJARA

12 MARKA - FARA - ÆND VSA STJURAR

13 KЄMON IN HJARA HAVNA - FON HJAM

14 HЄRADON HJA KÆLTA VR Є-LIKA FRYDOM

15 ÆND RJUCHT ÆND OVERA ЄWA HWЄR

16 BŮTA NIMMAN OMME NE MЄI - ALÐAM

17 WRDE VPSUGON ÐRVCH ÐA DROVA MÆN

18 - NISKA LIK DAWA ÐRVCH ÐA DORRA

19 FJELDA - AS HJA FVL WЄRON BIJONON*

20 ÐA ALDER-DRISTA MÆNNISKA TO

21 KLIPRANE MIÐ HJARA KЄDNE ALSA -T

22 ÐA FORSTA WЄ DЄDE - ÐA FORSTA SEND

23 STOLTE ÆND WICHAND-LIK ÐЄRVMBE

24 IS ÐЄR AK NACH DUGED IN HJARA HIRTA

25 HJA BIRЄDON ET -SЄMINE - AND JЄVON

26 AWET FON HJARA OVERFLODALIKHЄD -

27 MEN ÐA LÆFA SKIN-FRANA PRESTARA

28 NE MACHTON ÐÆT NAVT NE LYDA EMONG

29 HJARA FORSINDE GODUM HЄDON HJA

30 AK WRANG-WRÆDA DROCHTNE E-SKЄP

31 - EN - PEST KЄM INOVERA LANDA -

32 NW SЄIDON HJA - ÐA DROCHTNA SEND

 [BOEK VAN HELLENIA MS PAG. 135]

nas nawet to fâra hjara selva , men ella moste thjanja vmbe tha forsta aend prestera jeta riker aend weldiger to mâkjane hjara selva to saedene . 2. Vnder thesse arbêd wrdon hja [184] grêv aend straem êr hja jêrich wêron , aend sturvon svnder n ochta afskên irtha tham overflodlik fvl jêf to bâta al hjara bern . Men vsa britna kêmon aend vsa bânnalinga thrvch tha Twisklânda vr in hjara marka fâra aend vsa stjurar kêmon in hjara hâvna . Fon hjam hêradon hja kaelta vr êlika frydom aend rjucht aend overa êwa , hwêr bûta nimman omme ne mêi . Altham wrde vpsugon thrvch tha drova maenniska lik dâwa thrvch tha dorra fjelde . 3. As hju fvl wêron bijonnon tha alderdrista maenniska to klippane mith hjara kêdne , alsa t tha forsta wê dêde . Tha forste send stolte aend wichandlik , thêrvmbe is thêr âk noch düged in hjara hirta , hja birêdon et sêmine ând javon awet fon hjara overflodalikhêd . Men tha laefa skin frâna prestara ne machton thaet navt ne lyda , 4. emong hjara forsinde godum hêdon hja âk wrangwraeda drochtne eskêpen . Pest kêm inovera lânda . Nw sêidon hja , tha drochtna send

was niets om hun zelven te verzadigen, maar alles moest dienen, om de vorsten en priesteren nog rijker en geweldiger te maken. 2. Onder dezen arbeid werden zij [185] grijs en stram eer zij oud waren en stierven zonder genot, ofschoon de aarde dat overvloedig veel geeft ter bate van al hare kinderen. Maar onze weggeloopenen en ballingen kwamen door Twiskland over in hunne marken trekken, en onze zeelie den kwamen in hunne havens. Van deze hoorden zij spreken over gelijke vrijheid en recht en over wetten, waar niemand buiten kan. Dit alles werd door de droeve menschen ingezogen als dauw door de dorre velden. 3. Toen zij vol daar van waren, begonnen de stoutmoedigsten te klippen met hunne ketenen, zoodat het den vorsten wee deed. De vorsten zijn trotsch en krijgshaftig, daarom is er ook nog deugd in hunne harten, zij raadpleegden te zamen, en deelden iets mede van hunnen overvloed. Maar de laffe schijnvrome priesters konden dat niet dulden, 4. onder hunne verdichte goden hadden zij ook booze wreede gedrochten geschapen. De pest kwam over het land, toen zeiden zij dat de goden

nothing came to themselves, everything must serve to enrich and make more powerful the priests and the princes, and to satisfy them. 2. Under this treatment they grew grey and old before their time, and died without any enjoyment; although Irtha produces abundantly for the good of all her children. But our runaways and exiles came through Twiskland to their boundaries, and our navigators came to the harbours. From them they heard of liberty, of justice, and laws, without which men cannot exist. This was all absorbed by the unhappy people like dew into an arid soil. 3. When they fully understood this, the most courageous among them began to clank their chains, which grieved the princes. The princes are proud and warlike; there is therefore some virtue in their hearts. They consulted together and bestowed some of their superfluity; but the cowardly hypocritical priests could not suffer this. 4. Among their false gods they had created also wicked cruel monsters. Pestilence broke out in the country; and they said that the gods

war nichts für sie zum Sättigen, sondern alles musste dienen, um die Fürsten und Priester noch reicher und gewaltiger zu machen. 2. Unter dieser Arbeit wurden sie grau und stramm, ehe sie bejahrt geworden waren, und star ben ohne Genuss, obgleich die Erde dessen in Überfluss zum Nutzen aller ihrer Kinder gibt. Aber unsere Briten und unsere Verbannten überzogen Twiskland bis in ihre Marken und unsere Steuerer (Seeleute) kamen in ihre Hafen. Von diesen hörten sie reden über die gleiche Freiheit und Recht und Gesetze, ohne die niemand sein kann. Alles dies wurde von diesen betrübten Menschen aufgesogen wie der Tau von den dürren Feldern. 3. Als sie dessen voll waren, begannen die Dreistesten mit ihren Ketten zu klippern, also dass es den Fürsten weh tat. Die Fürsten sind stolz und kriegerisch, darum ist auch keine Tugend in ihren Herzen : sie berieten sich zusammen und gaben von ihrem Überfluss etwas ab. Aber die feigen, scheinfrommen Priester mochten das nicht leiden ; 4. unter ihren ersonnenen Göttern hatten sie auch bösartig- grausame Herren geschaffen. Die Pest kam über das Land. Nun sagten sie, dass die Herren

niente era destinato a loro stessi, tutto doveva servire per arricchire e fare più potenti i sacerdoti ed i principi, e a soddisfarli. 2. Grazie a questo trattamento invecchiavano incanutendosi precocemente, e morivano senza aver provato nessun piacere; sebbene la terra producesse in abbondanza per il bene di tutti i suoi figli. Ma i nostri fuggitivi ed esiliati andarono attraverso la Germania ai loro confini, ed i nostri marinai andarono nei loro porti. Da loro sentirono parlare della libertà, della giustizia, e delle leggi, senza le quali gli uomini non possono esistere. Questi discorsi erano tutti assorbiti dalle persone infelici come la rugiada da un suolo arido. 3. Quando lo capirono completamente, il più coraggioso fra loro iniziò a scuotere le sue catene, cosa che affliggeva i principi. I principi sono orgogliosi e guerrieri; c’è quindi qualche virtù nei loro cuori. Si consultarono insieme ed accordarono alcune delle loro superfluità; ma i sacerdoti vigliacchi ed ipocriti non poterono sopportarlo. Tra i loro falsi dei avevano inventato anche dei mostri malvagi e crudeli. La pestilenza irruppe nel paese; e dissero allora che gli dei            184

 

MS 136 - DEL-A TONʘMAÐ HEL-LЄNJA

 

01 TORNICH OVERA OVERHЄRICHHЄD ÐЄRA

02 BOSA - ÐA WRDON ÐA ALDER-DRISTA

03 MÆNNISKA MIÐ HJARA KЄDNE WIRGAD* -

04 JRÐA HEÐ HJARA BLOD DRONKEN - MIÐ

05 ÐÆT BLOD FODE HJU FRŮCHDA ÆND

06 NOCHTA ÆND ALLE ÐAM ÐЄR OF ЄTON

07 WRDON WIS -

08 16 WARA 100 JЄR LEDEN* IS ATLAND

09 SVNKEN - ÆND TO ÐЄRA TIDUM BЄRADE

10 ÐЄR AWAT* HWЄR VPPA NIMMAN RЄK

11 - NED NЄDE - IN -T HIRTE FON FINDA-S

12 LAND VPPET BERCHTA LЄID EN DЄL ÐЄR

13 IS KЄÐEN KASAMYR ÐET IS SJELDSUM* -

14 ÐЄR WERÐ EN BERN EBERN - SIN MÆM

15 WЄRE ÐJU TOGHATER ENIS KЄNING ÆND

16 SIN TAT WЄR EN HAVED-PRESTER - VMB

17 SKʘM* TO VNKVMA MOSTEN HJA HJARA

18 ÆJEN BLOD VNKVMA - ÐЄRVMBE WÆRÐ ER

19 BŮTA ÐЄRE STЄDE BROCHT BI ÆRMA

20 MÆNNISKA - INTWISKA WAS -T IM NAVT

21 FO / R / HЄLAD* NE WRDEN - ÐЄRVMBE DЄD ER

22 ELLA VMBE WISDOM TO GETANA* ÆND TO

23 GARANE - SIN FORSTAN* WЄRE SA GRAT

24 ÐÆT ER ELLA FORSTANDE HWAT ER SA ÆND

25 HЄRADE - ÐÆT FOLK SKOWDE HIM MIT

26 ЄRBEDENESE AND ÐA PRESTERA WRDON

27 ANG VR SINA FRЄGA – ÐA -R JЄRICH WRDE

28 GVNG-ER NЄI SINUM [p. 186]  ALDRUM - HJA MOST

29 - ON HERDA ÐINGA HЄRA VMB IM KWIT

30 TO WERÐANE* JAVON HJA HIM VRFLOD

31 FON KESTLIKA STЄN UM - MEN HJA NE

32 ÐVRADON HIM NAVT AVBER* BIKANA

 [BOEK VAN HELLENIA MS PAG. 136]

tornich overa overhêrichhêd thêra bosa . Tha wrdon tha alderdrista maenniska mith hjara kêdne wirgad . Irtha heth hjara blod dronken , mith thaet blod fode hju früchda aend nochta , aend alle tham thêr of êton wrdon wis . 5. 16 wâra 100 jêr lêden is Atland svnken , aend to thêra tidum bêrade thêr awat hwêr vppa nimman rêkned nêde . In t hirte fon Findas lând vppet berchta lêid en del , thêr is kêthen Kasamyr , thet is sjeldsum . Thêr werth en bern ebern , sin maem wêre thju toghater enis kêning aend sin tât wêre n hâvedprester . Vmb skôm to vnkvma mosten hja hjara aejen blod vnkvma . Thêrvmbe waerth er bûta thêre stêde brocht bi aerma maenniska . 6. In twiska was t im navt forhêlad ne wrden , thêr vmbe dêd er ella vmbe wisdom to gêtane aend gârane . Sin forstân wêre sâ grât thaet er ella forstânde hwat er sâ aend hêrade . Thaet folk skowde him mit êrbêdenese and tha prestera wr don ang vr sina frêga . Thae r jêrich wrde gvnger nêi sinum [186] aldrum . Hja moston herda thinga hêra , vmb im kwit to werthane javon hja him vrflod fon kestlika stênum ; men hja ne thvradon him navt avbêr bikân[n]â

toornig waren over de ongehoorzaamheid der boozen. Toen werden de stoutmoedigste menschen met hunne ketenen gewurgd. De aarde heeft hun bloed gedronken, met dat bloed voedde zij vruchten en koorn en al die daarvan aten werden wijs. 5. Zestien honderd jaren geleden is Atland gezonken, en te dier tijde gebeurde er iets, waar niemand op gerekend had. In het hart van Findasland op het gebergte ligt eene vlakte die geheeten is Kasamyr, dat is, zeldzaam. Aldaar werd een kind geboren, zijne moeder was de dochter eens konings en zijn vader was een opperpriester. Om de schaamte te ontkomen moesten zij hun eigen bloed verzaken. Daarom werd het buiten de stad gebracht bij arme menschen. 6. Intusschen was den knaap (toen hij grooter werd) niets verheeld geworden; daarom deed hij alles om wijsheid te verzamelen en te vergaderen. Zijn verstand was zoo groot, dat hij alles begreep, wat hij zag en hoorde. Het volk beschouwde hem met eerbied, en de priesters werden bang voor zijne vragen. Toen bij meerderjarig werd, ging hij naar zijne [187] ouders. Zij moesten harde dingen hooren; om hem kwijt te worden, gaven zij hem een overvloed van edelgesteenten; maar zij durfden hem niet openlijk erkennen

were angry with the domineering of the wicked. Then the boldest of the people were strangled in their chains. Irtha drank their blood, and that blood produced corn and fruits that inspired with wisdom those who ate them. 5. In the year 1600 after Atland was submerged, something happened which nobody had reckoned upon. In the heart of Finda’s land, upon a mountain, lies a plain called Kasamyr, that is, "Extraordinary". There was a child born whose mother was the daughter of a king, and whose father was a high-priest. In order to hide the shame they were obliged to renounce their own blood. Therefore it was taken out of the state to poor people. 6. As the boy grew up, nothing was concealed from him, so he did all in his power to acquire wisdom. His intellect was so great that he understood everything that he saw or heard. The people regarded him with respect, and the priests were afraid of his questions. When he was of full age he went to his parents. They had to listen to some hard language; and to get rid of him they gave him a quantity of jewels, but they dared not openly acknowledge him.

über die Unbotmässigkeit der Bösen zornig seien. Da wurden die dreistesten Menschen mit ihren Ketten erwürgt. Die Erde hat ihr Blut getrunken ; mit diesem Blut nährte sie ihre Früchte und Gewächs, und alle, die davon assen, wurden weise. 5. Sechszehnhundert Jahre waren vergangen seit Atland versunken war, und zu diesen Zeiten ereignete sich etwas, womit niemand gerechnet hatte. In dem Herzen des Findaslandes auf den Bergen liegt eine Fläche, welche Kasamyr geheissen ist (das ist ‘seltsam’). Da ward ein Kind geboren, seine Mutter war die Tochter eines Königs und sein Vater ein Hauptpriester. Um der Scham zu entkommen, mussten sie ihr eigenes Blut verleugnen. Darum wurde es ausserhalb der Stadt zu armen Leuten gebracht. Inzwischen war ihm nichts verhehlt worden ; darum tat er alles, um Weisheit zu erlangen und zu sammeln. Sein Verstand war so gross, dass er alles verstand, was er sah und hörte. Das Volk schaute mit Ehrerbietung auf ihn, und die Priester wurden von seinen Fragen in die Enge getrieben. 6. Als er (voll)jährig wurde, ging er zu seinen Eltern. Diese mussten harte Dinge hören. Um seiner Guitt zu werden, gaben sie ihm Überfluss von köstlichen Steinen ; aber sie trauten sich nicht, ihn offenbar

erano arrabbiati per lo spadroneggiare del malvagio. Poi il più audace tra le persone fu strangolato con le sue catene. La terra bevve il loro sangue, e quel sangue produsse il granoturco e le frutta che ispirava con la saggezza quelli che ne mangiavano. 5. Mille e seicento anni fa, Atland fu sommersa e a quel tempo qualcosa successe che nessuno aveva considerato. Nel cuore della terra di Finda, su una montagna, si stendeva una pianura chiamata Kasamyr (Kashmir) che era "straordinaria." C'era nato un bambino la cui madre era la figlia di un re, ed il padre era un gran sacerdote. Per nascondere la vergogna furono obbligati a rinunciare al loro proprio sangue. Perciò fu tolto dalla città e alle persone povere. Come il ragazzo crebbe, non nascondeva niente, e fece tutto ciò che era in suo potere per acquisire la saggezza. La sua intelligenza era così grande che capiva ogni cosa che vedeva o sentiva. Le persone lo consideravano con rispetto, ed i sacerdoti avevano paura delle sue domande. 6. Quando raggiunse la piena maturità andò dai suoi genitori e questi dovettero ascoltare il suo duro linguaggio; e per sbarazzarsi di lui gli dettero molti gioielli, ma non osarono riconoscerlo apertamente.     186

 

MS 137 - DEL-A TONʘMAÐ HEL-LЄNJA

 

01 AS HJARA ÆJNE BLOD - MIÐ DROVENESE IN

02 VRDELVEN OVERA FALXE SKʘM SINRA

03 ALDRUM GVNG ER OMME DWALA - AL

04 FORÐ FARANDE MЄTE* HI EN FRYA-S STJURAR

05 ÐЄR AS SLAV ÐJANADE - FON ÐAM LЄRD I

06 VSA SЄD ÆND PLЄGUM - HI KAPADE HIM

07 FRY ÆND TO ÐЄR DAD SEND HJA FRJUNDA

08 BILЄWEN - ALOMME HWЄR ER FORÐ HIN

09 - NE TACH LЄRD I AN ÐA LJUDA ÐÆT HJA

10 NЄNE RIKA NER PRESTERA TOLЄTA MOS

11 - TON - ÐÆT HJA HJARA SELVA HODA MOST-

12 ON ÆJEN FALXE SKʘM ÐЄR ALLERWЄI

13 - KES KVAD DVAT AN ÐA LJAVDE - JRÐA

14 SЄID ER SKÆNKAÐ HJARA JЄVA NЄI

15 MЄTA MÆN HJARA HŮD KLAWAT - ÐÆT

16 MÆN ÐЄR IN ACH TO DELVANE TO ERA

17 - NE ÆND TO SEJANE SA MÆN ÐЄR OF

18 SKЄRA WIL - ÐACH SЄID ER - NIMMAN

19 HOVAT HIT* TO DVANDE FORI ENNEN

20 ʘÐERA – HIT* NE SY ÐÆT ET BI MЄNA

21 WILLA JEF UT LJAVADE* SKЄD - HI

22 LЄRDE ÐÆT NIMMAN IN HJARA WAND

23 MACHTE FROTA VMBE GOLD HER* SILVER

24 NER KESTLIKA STЄNA HWЄR NID AN

25 KLYWAÐ ÆND LJAVDE FON FLJUCHÐ -

26 VMBE JOW MANGHЄRTA* ÆND WIVA

27 TO SJARANE - SЄID ER JEVAÐ HJARA

28 RIN-STRAMA ЄNOCH - NIMMAN

29 SЄID ER - IS WELDICH ALLE MÆNNISKA

30 MЄT-RIK ÆND Є-LIKA LUK TO JAN* - ÐA

31 ÐÆT IS ALRA MÆNNISKA PLICHT - VMBE

32 ÐA MÆNNISKA ALSA MET-RIK TO MAKJANE

 [BOEK VAN HELLENIA MS PAG. 137]

as hjara aejne blod . 7. Mith drovenese in vrdelven overa falxe skôm sinra aldrum gvnger ommedwâla . Al forth fârande mête hi en Fryas stjurar thêr as slâv thjanade , fon tham lêrd i vsa sêd aend plêgum . Hi kâpade him fry , aend to ther dâd send hja frjunda bilêwen . Alomme hwêr er forth hinne tâch , lêrd i an tha ljuda thaet hja nêne rika ner prestera tolêta moston , thaet hja hjara selva hode moston aejen falxe skôm , ther allerwêikes kvad dvat an tha ljavde . 8. Irtha sêid er skaenkath hjara jêva nêi mêta men hjara hûd klâwat , thaet maen thêrin âch to delvane to êrane aend to sêjane , sâ maen thêrof skêra wil . Thach sêid er nimman hovat thit to dvande fori ennen ôthera hit ne sy , thaet et bi mêne wille jef ut ljavade skêd . 9. Hi lêrde thaet nimman in hjara wand machte frota vmbe gold her silver ner kestlika stêna , hwêr nid an klywath aend ljavde fon fljuchth . Vmbe jow manghêrta aend wiva to sjarane , sêid er , jêvath hjara rin strâma ênoch . 10. Nimman sêid er is weldich alle maenniska mêtrik aend êlika luk to jân . Tha thaet it alra maenniska plicht vmbe tha maenniska alsa mêtrik to maekjane

als hun eigen bloed. 7. Met droefenis overstelpt over de valsche schaamte zijner ouders ging hij omdwalen. Al voort reizende ontmoette hij een Fryas zeevaarder, die als slaaf diende, van dezen leerde hij onze zeden en gewoonten. Hij kocht hem vrij, en tot den dood toe zijn zij vrienden gebleven. Alom waar hij voorts henen trok, leerde hij aan de menschen dat zij noch rijken noch priesters moesten toelaten; dat zij zich moesten hoeden tegen de valsche schaamte, die allerwegen kwaad doet aan de liefde. 8. De aarde, zeide hij, schenkt hare gaven naarmate men hare huid krabt, dat men daarin behoort te delven, te ploegen en te zaaijen, zoo men daarvan maaijen wil. Doch, zeide hij, niemand behoeft iets te doen voor een ander, zoo het niet met gemeene wil of uit liefde geschiedt. 9. Hij leerde dat niemand in hare ingewanden mocht wroeten om goud of zilver of edelgesteenten, waar nijd aan kleeft en liefde van vliedt. Om uwe meisjes en vrouwen te sieren, zeide hij, geeft haar de rivier (goud) genoeg. 10. Niemand, zeide hij, is machtig alle menschen tevreden te maken en gelijk geluk te geven; doch het is aller menschen plicht om de menschen alzoo tevreden te maken

7. Overcome with sorrow at the false shame of his parents, he wandered about. While travelling he fell in with a navigator from Fryasland who was serving as a slave, and who taught him our manners and customs. He bought the freedom of the slave, and they remained friends till death. Wherever he went he taught the people not to tolerate rich men or priests, and that they must guard themselves against false shame, which everywhere did harm to love and charity. 8. He said, "Irtha bestows her treasures on those who scratch her skin; so all are obliged to dig, and plough, and sow if they wish to reap, but no one is obliged to do anything for another unless it be out of goodwill." 9. He taught that men should not seek in her bowels for gold, or silver, or precious stones, which occasion envy and destroy love. 10. He said, "To embellish your wives and daughters, the river offers her pure stream. No man is able to make everybody equally rich and happy, but it is the duty of all men to make each other as equally rich and as happy

als ihr Blut zu bekennen. 7. Von Betrübnis überwältigt über die falsche Scham seiner Eltern, begann er herumzuirren. Immerfort fahrend begegnete er einem Fryas-Steurer (Seefahrer), der als Sklave diente ; von diesem lernte er unsere Sitten und Gepflogenheiten. Er kaufte ihn frei, und bis zu ihrem Tode sind sie Freunde geblieben. Allerwärts, wo er fürderhin zog, lehrte er die Leute, dass sie weder Reiche noch Priester zulassen sollten ; dass sie sich hüten sollten vor der falschen Scham, die allerwege Übel der Liebe tut. 8. Die Erde, sagte er, schenkt ihre Gaben nach dem Masse, in der man ihre Haut klaubt ; dass man darin soll schürfen, ackern und säen, so man derob mähen wolle. Doch, sagte er, niemand braucht etwas für einen anderen zu tun, es sei denn, dass es bei gemeinem Willen oder aus Liebe geschehe. 9. Er lehrte, dass niemand in ihren Eingeweiden um Gold oder Silber oder kostbare Steine wühlen sollte, denen Neid anklebt und Liebe fliehet. Um eure Maiden und Weiber zu zieren, gibt der Fluss (Gold) genug. 10. Niemand, sagte er, hat dessen Gewalt, alle Menschen massreich zu machen und (allen) gleiches Glück zu geben. Denn es ist aller Menschen Pflicht, die Menschen so massreich zu machen

7. Sopraffatto dal dolore per la falsa vergogna dei suoi genitori, andò errando. Mentre viaggiava incontrò un marinaio Frisone che serviva come schiavo, che gli insegnò i nostri modi e le nostre usanze. Comprò allora la libertà dello schiavo, e rimasero amici fino alla morte. Dovunque andasse insegnava alle persone di non tollerare gli uomini ricchi e i sacerdoti, e a guardarsi dalla falsa vergogna, che ha nociuto ovunque all’amore e alla carità. 8. La terra, diceva, ha accordato i suoi tesori a quelli che graffiano la sua pelle; così tutti sono obbligati a scavare, ad arare, e seminare se desiderano mietere, ma nessuno è obbligato a fare niente per un altro a meno che non sia per benevolenza. 9. Insegnava che gli uomini non dovevano scavare nei suoi intestini per l'oro, l'argento, o le pietre preziose, che sono occasione d’invidia e distruggono l'amore. Per abbellire le vostre mogli e figlie, diceva, il fiume offre il suo ruscello più puro. 10. Nessun uomo è in grado di fare ciascuno ugualmente ricco e felice, ma è dovere di tutti gli uomini fare se possibile ugualmente l'uno e l'altro ricco e felice.       

MS 138 - DEL-A TONʘMAÐ HEL-LЄNJA

 

01 ÆND SA FЄLO NOCHT TO JAN* - AS TO BI

02 NAKA IS - NЄNE WITSKIP SЄID ER

03 NE MЄI MÆN MINACHTJA - ÐACH Є-LIKA

04 DЄLA IS ÐA GRATESTE WITSKIP ÐЄR

05 TID VS LЄRA MЄI - ÐЄRVMBE ÐÆT HJU

06 ARGENESE FON JRÐA WЄRAÐ ÆND

07 LJAVDE FEÐ - SIN FORME NʘM WЄRE

08 JES-US ÐACH ÐA PRESTERA ÐЄR-IM SЄRA

09 - LIK HÆTON - HЄTON HIM Fʘ* - ÐÆT IS FALX -

10 ÐÆT FOLK HЄTE HIM KRIS-EN - ÐÆT IS

11 HERDER ÆND SIN FRYASKE FRJUND

12 HЄTE HIM BŮDA VMBE ÐÆT HI IN SIN

13 HAVED EN SKÆT FON WISDOM

14 HЄDE ÆND IN SIN HIRT EN SKÆT FON

15 LJAVDE - TO ÐA LERSTA MOST -ER FLUCHTA

16 VR ÐA WRЄKE ÐЄRA PRESTERA - MEN

17 VRAL HWЄR ER KЄM WAS SINE LЄRE

18 HIM FARUT GVNGEN [p. 188]  ÆND VRAL HWЄR ER

19 GVNG FOLGADON HIM SINA LЄÐA LIK

20 SINE SKADE NЄI* - ÐA JES-US ALSA

21 TWILIF JЄR OMFAREN HЄDE STURV ER -

22 MEN SINA FRJUNDA WARADON SINE

23 LЄRE ÆND KЄÐON HWЄR ET ARON FVNDE -

24 - HWAT MЄNST NW ÐÆT ÐA PRESTERA

25 DЄDON - ÐÆT MOT IK JO MELDE* AK MOT -I

26 ÐЄR SЄRALIK ACHT VP JAN* - FORÐ MOT -I

27 OVER HJARA BID / R / YV ÆND RENKA WAKA -

28 MIÐ ALLE KRÆFTUM ÐЄR WR-ALDA

29 IN JO LEIÐ HEÐ - ÐAHWILA JES-US LЄRE

30 VR JRÐA FOR - GVNGON ÐA FALXA PRESTE

31 RA NЄI -T LAND SINRA BERTA SIN DAD

32 AVBERA* - HJA SЄIDON ÐÆT HJA

[BOEK VAN HELLENIA MS PAG. 138]

aend sa fêlo nocht to jân , as to binâka is . Nêne witskip seid er ne mêi maen minachtja , thach êlika dêla is tha grâteste witskip , thêr tid vs lêra mêi . Thêrvmbe thaet hjv argenese fon irtha wêrath aend ljavde feth . 11. Sin forme nôm wêre Jes us , thach tha prestera thêr im sêralik haeton hêton him Fo thaet is falx , thaet folk hête him Kris en thaet is herder , aend sin Fryaske frjund hêta him Bûda , vmbe that hi in sin hâvad en skaet fon wisdom hêde aend in sin hirt en skaet fon ljavde . 12. To tha lersta most er fluchta vr tha wrêka thêra prestera , men vral hwêr er kêm was sine lêre him fârut gvngen [188] aend vral hwêr er gvng folgadon him sina lêtha lik sine skâde nêi . Thâ Jes vs alsa twilif jêr om fâren hêde , sturv er , men sina frjunda wâradon sine lêre aend kêthon hwêr et âron fvnde . 13. Hwat mênst nw thaet tha prestera dêdon , thaet mot ik jo melde , âk mot i thêr sêralik acht vp jân , forth mot i over hjara bidryv aend renka wâka mith alle kraeftum , thêr Wralda in jo lêid heth . Thahwila Jes us lêre vr irtha for , gvngon tha falxe prestera nêi t lând sinra berta sin dâd avbêra , 14. hja sêidon thaet hja

en zooveel genoegen te geven als te bereiken is. Geene wetenschap, zeide hij, mag men minachten, doch rechtvaardigheid, is de grootste wetenschap, die de tijd ons leeren mag. Daarom dat zij ergernis van de aarde weert, en de liefde voedt. 11. Zijn eerste naam was Jessos, doch de priesters, die hem zeer haatten, heetten hem Fo (foei), dat is valsch, het volk heette hem Krishna, dat is herder, en zijn Friesche vriend noemde hem Buddha (buidel), omdat hij in zijn hoofd een schat van wijsheid had en in zijn hart een schat van liefde. 12. Ten laatste moest hij vluchten om de wraak der priesteren, maar overal waar hij kwam was zijne leer hem vooruitgegaan, en overal waar hij ging volgden hem zijne vijanden [189] als zijne schaduw. Toen Jessos zoo twaalf jaren rondgereisd had, stierf hij, maar zijne vrienden bewaarden zijne leer en verkondigden die, waar zij ooren vond. 13. Wat meent gij nu dat de priesters deden? dat moet ik u melden; ook moet gij er zeer acht op geven, voorts moet gij waken voor hun bedrijf en ranken met alle krachten, die Wralda in u gelegd heeft. Terwijl de leer van Jessos over de aarde zich uitbreidde, gingen de valsche priesters naar het land zijner geboorte, om zijn dood bekend te maken; 14. zij zeiden dat zij

as possible. Men should not despise any knowledge; but justice is the greatest knowledge that time can teach, because she wards off offences and promotes love." 11. His first name was Jesus, but the priests, who hated him, called him Fo, that is, "False"; the people called him Krisen, that is, "Shepherd"; and his friend who was a Child of Frya called him Buda, because he had in his head a treasure of wisdom, and in his heart a treasure of love. 12. At last he was obliged to flee from the wrath of the priests; but wherever he went his teaching had preceded him, whilst his enemies followed him like his shadow. When Jesus had thus travelled for twelve years he died; but his friends preserved his teaching, and spread it wherever they found listeners. 13. What do you think the priests did then? That I must tell you, and you must give your best attention to it. Moreover, you must keep guard against their acts and their tricks with all the strength that Wr-alda has given you. While the doctrine of Jesus was thus spreading over Irtha, the false priests went to the land of his birth to make his death known. 14. They said they

und so viel Geniessen zu geben, als erlangt werden kann. Keine Wissenschaft, sagte er, darf man geringschätzen, doch gleichteilen ist die grösste Wissenschaft, welche die Zeit uns lehren mag. Darum, dass sie Ärgernis von der Erde wehret und die Liebe nährt. 11. Sein erster Name war Jes-us. Doch die Priester, die ihn sehr hassten, hiessen ihn Fo, das ist ‘falsch’ ; das Volk hiess in ‘Kris-en’ , das ist ‘Hirte’, und sein friesischer Freund nannte ihn ‘Buda’, weil er in seinem Haupt einen Schatz an Weisheit hatte und in seinem Herzen einen Schatz an Liebe. 12. Zuletzt musste er vor der Rache der Priester fliehen, aber überall, wohin er kam, war seine Lehre ihm vorhergegangen, und überall, wohin er ging, folgten ihm seine Feinde wie sein Schatten. 13. Was meinst du nun, dass die Priester taten ? Das muss ich dir melden. Auch musst du sehr darauf achten, fürder musst du wachen über ihr Betreiben und Ränke, mit allen Kraften, welche Wralda in dich gelegt hat. Derweilen die Lehre Jesus' über die Erde fuhr, gingen die falschen Priester nach dem Land seiner Geburt, seinen Tod offenkündlich zu machen. 14. Sie sagten, dass sie

Gli uomini non devono disprezzare nessuna conoscenza; ma la giustizia è la più grande conoscenza che il tempo può insegnare, perché ripara dalle offese e promuove l'amore. 11. Il suo nome di battesimo era Jessos, ma i sacerdoti, che lo odiavano, lo chiamarono Fo, cioè falso; la gente lo chiamava Krishna, cioè il pastore; ed il suo amico Frisone lo chiamava Buddha (la borsa), perché aveva nella sua testa un tesoro di saggezza, e nel suo cuore un tesoro di amore. 12. Alla fine fu obbligato a fuggire dalla collera dei sacerdoti; ma dovunque andava il suo insegnamento l'aveva preceduto, mentre i suoi nemici lo seguivano come fossero la sua ombra. Jessos viaggiò in questo modo per dodici anni ed infine morì; ma i suoi amici conservarono il suo insegnamento, e lo diffusero ovunque trovassero degli ascoltatori. 13. Che cosa pensate abbiano fatto i sacerdoti? Ve lo devo dire, e dovete prestare la vostra migliore attenzione, e stare in guardia contro i loro atti ed i loro trucchi con tutta la forza che Wr-Alda vi ha dato. Mentre la dottrina di Jessos così si diffondeva per la terra, i falsi sacerdoti andarono nel suo paese natio a far conoscere la sua morte. 14. Dicevano che              188

 

MS 139 - DEL-A TONʘMAÐ HEL-LЄNJA

 

01 FON SINUM FRJUNDUM WЄRON - HJA BERADON

02 GRATE ROWA - TORENNANDE HJARA KLAÐAR

03 TO FLARDUM* ÆND TO SKERANDE HJARA HOLA

04 KAL* - INNA HʘLA ÐЄRA BERGA GVNGON HJA

05 HЄMA - ÐACH ÐЄRIN HЄDON HJA HJARA SKÆT

06 BROCHT - ÐЄR BINNA MAKADON HJA BYLDON

07 ÆFTER JES-US - ÐESSA BYLDON JAVON HJA

08 ANÐA VNÆRG ÐÆNKANDA LJUDA - TO LONGA

09 LERSTA SЄIDON HJA ÐÆT JES-US EN

10 DROCHTEN WЄRE - ÐÆT -I ÐÆT SELVA AN

11 HJAM BILЄDEN HЄDE ÆND ÐÆT ALLE

12 ÐЄR AN HIM - ÆND AN SINA LЄRA LAWA

13 WILDE NЄIMELS IN SIN KЄNINGKRIK

14 KVME* SKOLDE - HWER FRŮ IS ÆND

15 NOCHTA SEND – VRMITES* HJA WISTON

16 ÐÆT JES-US ÆJEN ÐA RIKA TO FJELDA

17 TAGEN* HЄDE SA KЄÐON HJA ALLERWЄIKES

18 ÐÆT ÆRMODE HA* ÆND ЄNFALD SA* - ÐJU

19 DŮRE WЄRE VMBE IN SIN RIK TO KVM

20 – ANE* ÐÆT ÐЄRA ÐЄR HYR VP IRÐA* ÐÆT

21 MASTE LЄDEN HЄDE - NЄIMELS ÐA MAS

22 - TA NOCHTA HÆVA SKOLDE - ÐAHWILA

23 HJA WISTON ÐÆT JES-US LЄRAD HЄDE

24 ÐÆT MÆN SINA TOCHTA WELDA ÆND

25 BISTJURA MOSTE - SA LЄRDON HJA

26 ÐÆT MÆN ALLE SINA TOCHTA DEJA

27 MOSTE - ÆND ÐÆT ÐA FVLKVMINHЄD

28 ÐЄRA MÆNNISKA ÐЄRIN BISTANDE

29 ÐÆT -ER ЄVIN VNFORSTOREN WRDE

30 SA ÐÆT KALDE STЄN  - VMBE ÐÆT

31 FOLK NW WIS TO MAKJANDE* ÐÆT

32 HJA ALSA DЄDON ALSA BARADON

 [BOEK VAN HELLENIA MS PAG. 139]

fon sinum frjundum wêron , hja bêradon grâte rowa , torennande hjara klâthar to flardum aend to skêrande hjara hola kâl . 15. Inna hôla thêra berga gvngon hja hêma , thach thêrin hêdon hja hjara skaet brocht , thêr binna mâkadon hja byldon aefter Jes us , thessa byldon jâvon hja antha vnaerg thaenkanda ljuda , to longa lersta sêidon hja thaet Jes us en drochten wêre , thaet i thaet selva an hjam bilêden hêde , aend thaet alle thêr an him aend an sina lêra lâwa wilde , nêimels in sin kêningkrik kvme skolde , hwêr frü is aend nochta send . 16. Vrmites hja wiston thaet Jes us aejen tha rika to fjelda tâgen hêde , sâ kêthon hja allerwêikes , that aermode hâ aend ênfald sâ thju düre wêre vmbe in sin rik to kvmane *, thaet thêra thêr hyr vp irtha thaet mâste lêden hêde , nêimels tha mâsta nochta haeva skolde . 17. Thahwila hja wiston thaet Jes us lêrad hêde thaet maen sina tochta welda aend bistjura moste , sâ lêrdon hja thaet maen alle sina tochta dêja moste , aend thaet tha fvlkvminhêd thêra maenniska thêrin bistande thaet er êvin vnforstoren wrde sâ thaet kalde stên . Vmbe thaet folk nw wis to mâkjande thaet hja alsa dêdon , alsa bêradon

van zijne vrienden waren, zij veinsden eene groote droefheid door hunne kleederen in stukken te scheuren en hun hoofd kaal te scheeren. 15. Zij gingen in de holen der bergen wonen, doch hierin hadden zij hunne schatten gebracht, daar binnen maakten zij beelden van Jessos. Deze beelden gaven ze aan de onergdenkende lieden; ten langen laatste zeiden zij dat Jessos een godheid was, dat hij zelf dit aan hun had beleden, en dat allen die aan hem en zijne leer gelooven wilden, hiernamaals in zijn koningrijk zouden komen, waar vreugde is en genietingen zijn. 16. Vermits zij wisten dat Jessos tegen de rijken was te velde getrokken, verkondigden zij allerwegen, dat armoede lijden en eenvoudig zijn de deur was om in zijn rijk te komen, dat degene die op aarde het meeste geleden hadden, hier namaals de meeste vreugde hebben zouden. 17. Ofschoon zij wisten, dat Jessos geleerd had, dat men zijne hartstochten overmeesteren en besturen moest, zoo leerden zij dat men alle zijne hartstochten dooden moest en dat de volkomenheid des menschen daarin bestond, dat hij even gevoelloos werd als de koude steen. Ten einde nu het volk wijs te maken, dat zij zelve zoo deden, veinsden

were his friends, and they pretended to show great sorrow by tearing their clothes and shaving their heads. 15. They went to live in caves in the mountains, but in them they had hid all their treasures, and they made in them images of Jesus. They gave these statues to simple people, and at last they said that Jesus was a god, that he had declared this himself to them, and that all those who followed his doctrine should enter his kingdom hereafter, where all was joy and happiness. 16. Because they knew that he was opposed to the rich, they announced everywhere that poverty, suffering, and humility were the door by which to enter into his kingdom, and that those who had suffered the most on Irtha should enjoy the greatest happiness there. 17. Although they knew that Jesus had taught that men should regulate and control their passions, they taught that men should stifle their passions, and that the perfection of humanity consisted in being as unfeeling as the cold stones. 18. In order to make the people believe that they did as they preached, they pretended

von seinen Freunden wären ; sie trugen grosse Trauer zur Schau, indem sie ihre Kleider in Fetzen rissen und ihre Köpfe kahl schoren. 15. Sie gingen in die Höhlen der Berge wohnen; doch dahin hatten sie ihre Schätze gebracht ; da drinnen machten sie Bildwerke des Jesus. Diese Bildwerke gaben sie den Unarges denkenden Leuten. Zu länger letzt sagten sie, dass Jesus ein Herr- Gott (drochten) wäre ; dass er dies selber ihnen bekannt hatte und dass alle, die an ihn und seine Lehre glauben wollten, nachmals in sein Königreich kommen würden, wo Freude und geniessen seien. 16. Sintemal sie wussten, dass Jesus wider die Reichen zu Felde gezogen war, kündeten sie allerwege, dass Armuthaben und Einfältigsein die Türen wären, um in sein Reich zu kommen ; dass diejenigen, die auf Erden das meiste gelitten hatten, nochmals die meiste Freude (Geniessen) haben würden. 17. Obgleich sie wussten, dass Jesus gelehrt hatte, dass man über seine Triebe Gewalt haben und sie lenken sollte, lehrten sie, dass man alle seine Triebe töten sollte, und dass die Vollkommenheit der Menschen darin bestände, dass er eben unver störbar wäre wie der kalte Stein. 18. Um dem Volk nun glauben zu machen, dass sie selber also taten, gebärdeten

erano i suoi amici, e fingevano di mostrare un gran dolore stracciandosi i vestiti e rasandosi le teste. 15. Andarono a vivere nelle cave delle montagne, ma lì avevano nascosto tutti i loro tesori, e ci facevano le immagini di Jessos. davano queste statue alle persone semplici, e alla fine dicevano che Jessos era un dio, che lo aveva dichiarato a loro, e che tutti quelli che seguivano la sua dottrina sarebbero d'ora in avanti entrati nel suo regno, dove tutto era gioia e felicità. 16. Poiché sapevano che si era opposto al ricco, annunciavano ovunque quella povertà, sofferenza ed umiltà che erano la porta per entrare nel suo regno, e quelli che avevano sofferto di più sulla terra avrebbero trovato lì il piacere e la più grande felicità. 17. Sebbene sapessero che Jessos aveva insegnato agli uomini di regolare e controllare le loro passioni, insegnarono che gli uomini le dovevano soffocare, e che la perfezione dell’umanità consisteva nell'essere insensibile come una fredda pietra. 18. Per far credere alle persone che facevano come predicavano, fingevano

 

MS 140 - DEL-A TONʘMAÐ HEL-LЄNJA

 

01 HJA ÆRMODE OVERA STRЄTA ÆND VMB FORÐ

02 TO BIWISANA* ÐÆT HJA AL HJARA TOCHTA DAD

03 HЄDE NAMON HJA NЄNE WIVA - ÐACH SA

04 HWERSA EN TOGHATER EN MISSTAP HЄDE

05 SA WÆRÐ HJA ÐÆT RING FORJAN - ÐA WRAK

06 - KA SЄIDON HJA MOST MÆN HELPA AND

07 VMBE SIN ÆJN [p. 190]  SЄLE TO BIHALDANE MOST

08 MÆN FŮL ANDA CHERKE JAN* - ÐUS TO

09 DVANDE HЄDE HJA WIV ÆND BERN SVN

10 - DER HŮSHALDEN ÆND WRDON HJA RIK

11 SVNDER WERKA - MEN ÐÆT FOLK WÆRÐ

12 FŮL ÆRMER ÆND MAR Є-LÆNDICH AS

13 A TO FARA - ÐAS LЄRE HWЄRBI ÐA

14 PRESTERA NЄN ORE WITSKIP HOVA AS

15 DROCHT-LIK RЄDA - FRANA SKIN ÆND

16 VNRJUCHTA PLЄGA - BRЄD HIRI SELVA UT -

17 FON -T ASTA TO -T WESTA ÆND SKIL AK

18 VR VSA LANDA KVMA - MEN AS ÐA

19 PRESTERA SKILUN WANA ÐÆT HJA ALLET

20 LJUCHT FON FRYA ÆND FON JES-US LЄRE

21 VTDAVAÐ HÆVA - SA SKILUN ÐЄR IN ALLE

22 VVRDA MÆNNISKA VPSTONDA ÐAM WЄR

23 - HЄD IN STILNISE AMONG EKKORUM WARAÐ

24 ÆND TO FARA ÐA PRESTERA FORBORGEN

25 HÆVE - ÐISSA SKILUN WЄSA UT FORSTA

26 BLOD - FON PRESTERUM BLOD - FON SLAV

27 - ONUM BLOD ÆND FON FRYA-S BLOD -

28 ÐAM SKILUM* HJARA FODDIKUM*

29 ÆND ÐÆT LJUCHT BUTA BRINGA SA ÐÆT

30 ALLERA MÆNNALIK WЄRHЄD MЄI

31 SJAN - HJA SKILUN WЄ* HROPA OVERA

32 DЄDA ÐЄRA PRESTERA ÆND FORSTA

[BOEK VAN HELLENIA MS PAG. 140]

hja aermode overa strêta aend vmb forth to biwisane thaet hja al hjara tochta dâd hêde , nâmon hja nêne wiwa . Thach sahwêrsa en toghater en misstap hêde , sâ waerth hja that ring forjân , 19. tha wrakka sêidon hja most maen helpa and vmbe sin aejn [190] sêle to bihaldane most maen fül anda cherke jân . 20. Thus to dvande hêde hja wiv aend bern svnder hûshalden aend wrdon hja rik svnder werka , men that folk waerth fül aermer aend mâr êlaendich as â to fâra . 21. Thas lêre hwêrbi tha prestera nên ôre witskip hova as drochtlik rêda , frâna skin aend vnrjuchta plêga , brêd hiri selva ut fon t âsta to t westa aend skil âk vr vsa landa kvma . 22. Men as tha prestera skilun wâna , thaet hja allet ljucht fon Frya aend fon Jes us lêre vtdâvath haeva , sâ skilum thêr in alle vvrda maenniska vpstonda , tham wêrhêd in stilnise among ekkorum wârath aend to fâra tha prestera forborgen haeve . Thissa skilun wêsa ut forsta blod , fon presterum blod , fon Slâvonum blod , aend fon Fryas blod . Tham skilun hjara foddikum aend thaet ljucht bûta bringa , sâ thaet allera maennalik wêrhêd mêi sjan ; hja skilun wê hropa overa dêda thêra prestera aend forsta .

zij armoede op straat, en om voorts te bewijzen, dat zij al hunne zinnelijke lusten gedood hadden, namen zij geene vrouwen. Doch zoo ergens eene jonge dochter een misstap gedaan had, werd haar dat spoedig vergeven; 19. de zwakken, zeiden zij, moest men helpen, en om zijne eigene [191] ziel te behouden, moest men veel aan de kerk geven. 20. Dusdoende hadden zij vrouw en kinderen zonder huishouding, en werden zij rijk zonder werken; maar het volk werd veel armer en meer ellendig als ooit te voren. 21. Deze leer, waarbij de priesters geen andere wetenschap noodig hebben, als bedriegelijk te redeneren, een vrome schijn en ongerechtigheden, breidde zich zelve van 't oosten naar het westen, en zal ook over ons land komen. 22. Maar als de priesters zullen wanen, dat zij al het licht van Frya en van Jessos leer uitgedoofd hebben, dan zullen er in alle oorden menschen opstaan, die de waarheid in stilte onder elkander bewaard en voor de priesters verborgen hebben. Deze zullen wezen uit vorstelijk bloed, van priesterlijk bloed, van Slavonisch bloed en van Fryas bloed. Deze zullen hunne lampen en het licht buiten brengen, zoodat alle man de waarheid moge zien; zij zullen wee roepen over de daden der priesters en vorsten.

to outward poverty; and that they had overcome all sensual feelings, they took no wives. But if any young girl had made a false step, it was quickly forgiven. 19. They said, "The weak are to be assisted, and to save their souls men must give largely to the temple." 20. Acting in this way, they had wives and children without households, and were rich without working; but the people grew poorer and more miserable than they had ever been before. 21. This doctrine, which requires the priests to possess no further knowledge than to speak deceitfully, and to pretend to be pious while acting unjustly, spreads from east to west, and will come to our land also. 22. But when the priests fancy that they have entirely extinguished the light of Frya and Jesus, then shall all classes of men rise up who have quietly preserved the truth among themselves, and have hidden it from the priests. They shall be of princely blood of priests, slave blood, and Frya’s blood. They will make their light visible, so that all men shall see the truth; they shall cry woe to the acts of the princes and the priests.

sie Armut auf den Strassen, und um fürder zu beweisen, dass sie alle ihre Leidenschaften getötet hätten, nahmen sie kein Weib. Doch, so irgendwo eine junge Tochter einen Fehltritt begangen hatte, so wurde ihr dies schnell vergeben. 19. Den Schwachen, sagten sie, sollte man helfen, und um seine eigene Seele zu behalten, sollte man der Kirche viel geben. 20. Dermassen hatten sie Weib und Kinder ohne Haushalt, und sie wurden reich, ohne zu werken. Aber das Volk ward viel ärmer und mehr elend als bevor. 21. Diese Lehre, bei der die Priester keiner anderen Wissenschaft bedurften, als betrügerisch zu reden, frommen Scheines und Unrechtes zu pflegen, breitete sich von Osten nach Westen aus und wird auch über unser Land kommen. 22. Aber wenn die Priester wähnen werden, dass sie alles Licht von Fryas und von Jesus' Lehre ausgelöscht haben werden, dann werden an allen Orten Menschen aufstehen, die Wahrheit in Stille unter sich wahrten und für die Priester verborgen haben. Diese werden sein aus fürstlichem Blute, aus priesterlichem Blute, aus slawonischem Blute und aus Fryas Blute. Diese werden ihre Lampen und das Licht hinaustragen, so dass allmänniglich Wahrheit sehen mag. Sie werden Wehe rufen über die Taten der Priester und Fürsten.

la povertà esterna; soffocavano tutti i sentimenti sensuali, e non prendevano mogli. Se una giovane ragazza qualsiasi faceva un passo falso, era velocemente perdonata; il debole, dicevano, deve essere assistito, e per salvare le loro anime gli uomini devono elargire e donare largamente alla Chiesa. 20. Agendo in questa maniera, ebbero delle mogli e dei bambini senza famiglia, divennero ricchi senza lavorare; e le persone crebbero più povere e più miserabili di prima. 21. Questa dottrina, non richiede ai sacerdoti di possedere alcuna conoscenza ulteriore tranne quella di parlare disonesto, e fingere di essere pio, agendo nel contempo ingiustamente, diffusa dall'est all'ovest, arriverà anche alla nostra terra. 22. Ma quando gli stravaganti sacerdoti che hanno spento interamente la luce di Frya e Jessos, faranno poi insorgere tutte le classi di uomini su quelli che avevano conservato tranquillamente la verità fra di loro, al riparo dai sacerdoti. Si spargerà il sangue di principi di sacerdoti, di Slavi, e quello di Frya. E questi faranno in modo nella loro luminosa evidenza, che tutti gli uomini vedano la verità; e piangano di dolore per le azioni dei principi e dei sacerdoti.                 190

 

MS 141 - FRANA-S UTROSTE WILLE

 

01 ÐA FORSTA ÐЄR WЄRHЄD MINNA ÆND

02 RJUCHT ÐAM SKILUN FON ÐA PRESTERA

03 WIKA - BLOD SKIL STRAMA - MEN ÐЄRUT

04 SKIL ET FOLK NYE KRÆFTA GARA – FINDA-S

05 FOLK SKIL SINA FINDINGRIKHЄD TO MЄNIA*

06 NIÐA* WENDA - ÐÆT LYDA-S FOLK SINA

07 KRÆFTA ÆND WI VSA WISDOM* - ÐA SKIL

08 - UN ÐA FALXA PRESTERA WЄI FAGAÐ WERÐA

09 FON JRÐA – WR-ALDA HIS GAST SKIL AL-

10 OMME ÆND ALLERWЄIKES ЄRAÐ ÆND BI

11 - HROPA WERÐA - ÐA ЄWA ÐЄR WR-ALDA

12 BI -T - ANFANG IN VS MOD LЄIDE SKILUN

13 ALLЄNA HЄRAD WERÐA - ÐЄR NE SKILUN

14 NЄNE ʘRA MASTERA NACH FORSTA NER

15 BASA NAVT NЄSA* AS ÐЄRA ÐЄR BI

16 MЄNA WILLE KЄREN SEND - ÐÆN SKIL

17 FRYA JUWGJA ÆND JRÐA SKIL HIRA* JЄVA*

18 ALLЄNA SKÆNKA AN ÐA WERKANDE

19 MÆNNISK* - AL ÐAM SKIL ANFANGA

20 FJUWER ÐUSAND JЄR NЄI ATLAND SVN

21 KEN IS ÆND ÐUSAND JЄR LETER

22 SKIL ÐЄR LONGER NЄN PRESTER NER

23 TVANG VP JRÐA SA -

24 DEL-A TONʘMAÐ HEL-LЄNJA

25 WAK! [p. 192]

26 SA LŮDA* FRANA-S UTROSTE WILLE -

27 ALLE WELLE FRYAS HELD - AN ÐA NʘME

28 WR-ALDA-S FON FRYA ÆND ÐЄRE FRYHЄD

29 GRЄTE IK JO ÆND BIDDE JO - SAHWERSA

30 IK FALLA MACHTE ЄR IK FOLGSTER NʘMAÐ

31 HЄDE - SA BIFEL IK JO TŮNTJA ÐЄR BURCH

32 FAM IS TO ÐЄRE BURCH MЄDЄAS-BLIK TIL HJUD / - DЄGUM*

 [BOEK VAN HELLENIA MS PAG. 141]

23. Tha forsta thêr wêrhêd minna aend rjucht tham skilun fon tha prestera wika , blod skil strâma , men thêrut skil et folk nye kraefta gâra . Findas folk skil sina findingrikhêd to mêna nitha wenda , thaet Lydas folk sina kraefta aend wi vsa wisdom . Tha skilun tha falxa prestera wêi fâgath wertha fon irtha . Wralda his gâst skil alomme aend allerwêikes êrath aend bihropa wertha . Tha êwa thêr Wralda bi t anfang in vs mod lêide , skilun allêna hêrad wertha , 24. thêr ne skilun nêne ôra mâstera , noch forsta , ner bâsa navt nêsa , as thêra thêr bi mêna wille kêren send . Thaen skil Frya juwgja aend Irtha skil hira jêva allêna skaenka an tha werkande maennisk . Altham skil anfanga fjuwer thusand jêr nêi Atland svnken is aend thusand jêr lêter skil thêr longer nên prester ner tvang vp irtha sa . 25. Dela tonômath Hellênja , wâk! [192] 26. Sâ lûda Frânas ûtroste wille . 27. Alle welle Fryas held . An tha nôme Wraldas , fon Frya , aend thêre fryhêd grête ik jo , aend bidde jo , sahwersa ik falla machte êr ik en folgster nômath hêde , sâ bifêl ik jo Tüntja thêr Burchfâm is to thêre burch Mêdêasblik , til hjud dêgum

23. De vorsten, die de waarheid liefhebben en het recht, die zullen van de priesters afwijken; het bloed zal stroomen, maar daaruit zal het volk nieuwe krachten vergaderen Findas volk zal zijne vindingrijkheid ten gemeenen nutte aanwenden, en Lydas volk zijne krachten, en wij onze wijsheid. Dan zullen de valsche priesters weggevaagd worden van de aarde; Wraldas geest zal alom en allerwege geëerd en aangeroepen worden; de wetten die Wralda bij den aanvang in ons gemoed legde, zullen alleen gehoord worden; 24. daar zullen geene andere meesters, noch vorsten, noch bazen wezen, als die welke bij algemeene wil gekozen zijn; dan zal Frya juichen, en de Irtha zal hare gaven alleen schenken aan den werkenden mensch. Dit alles zal aanvangen vierduizend jaren nadat Atland verzonken is, en duizend jaren later zal er langer geen priester noch dwang op aarde zijn. 25. Dela toegenaamd Hellenia, waak! [193] 26. Zoo luidde Frånas uiterste wil. 27. Alle edele Friesen, heil! In den naam van Wralda, van Frya en der vrijheid groet ik u, en bid u zoo ik sterven mocht, eer ik eene opvolgster benoemd heb, dan beveel ik u Teuntja aan, die Burgtmaagd is op de burgt Medeasblik, tot op heden

23. The princes who love the truth and justice shall separate themselves from the priests; blood shall flow, but from it the people will gather new strength. Finda’s people shall contribute their industry to the common good, Lyda’s people their strength, and we our wisdom. Then the false priests shall be swept away from Irtha. Wr-alda’s spirit shall be invoked everywhere and always; the laws that Wr-alda in the beginning instilled into our consciences shall alone be listened to. 24. There shall be neither princes, nor masters, nor rulers, except those chosen by the general voice. Then Frya shall rejoice, and Irtha will only bestow her gifts on those who work. All this shall begin in the year 4000 after the submersion of Atland, and a thousand years later there shall exist no longer either priest or oppression. 25. Dela, surnamed Hellenia - Watch! 26. Thus runs Frana’s last will: 27. All noble Children of Frya - Hail! 28. In the name of Wr-alda, of Frya, and of freedom, I greet you; and pray you if I die before I have named a successor, then I recommend to you Tuntia, who is burgh-femme in the burgh of Medeasblik; till now

23. Die Fürsten, die Wahrheit minnen und Recht, die werden vor den Priestern weichen. Das Blut wird strömen ; aber daraus wird das Volk neue Kräfte sammeln. Findas Volk wird seine Findigkeit zu gemeinem Nutzen anwenden und Lydas Volk seine Kräfte und wir unsere Weisheit. Dann werden die falschen Priester von der Erde weggefegt werden. Wraldas Geist wird allum und allerwege geehrt und angerufen werden. Die Gesetze , welche Wralda am Anfang in unser Gemüt legte, werden allein gehört werden ; 24. da werden keine anderen Meister, noch Fürsten, noch Obmänner sein, als diejenigen, die bei gemeinem Willen geküret sein werden. Dann wird Frya jauchzen und Irtha wird ihre Gaben allein schenken dem werkenden Menschen. Dies alles wird anfangen viertausend Jahre nachdem Atland versunken ist , und tausend Jahre später wird da länger kein Priester noch Zwang auf Erden sein. 25. Dela, zugenannt Hellenja. Wache! 26. So lautete Franas letzter Wille. 27. Allen edlen Fryas, Heil! 28. In dem Namen Wraldas und der Freiheit grüsse ich euch und bitte ich euch, wenn ich sterben sollte, ehe ich eine Nachfolgerin ernannt habe, so empfehle ich euch Tüntja, die Burgmaid ist auf der Burg Medeasblik : bis auf den heutigen Tag

23. I principi che amano la verità e la giustizia si separeranno dai sacerdoti; il sangue scorrerà, ma da questo le persone trarranno nuova forza. Il popolo di Finda contribuirà con il loro lavoro, quello di Lyda, con la forza, e noi con la saggezza al bene comune. I falsi sacerdoti saranno spazzati via dalla terra. Lo spirito di Wr-Alda sarà invocato ovunque e per sempre; e le sue leggi che all’inizio ha instillato nelle nostre coscienze saranno le sole ascoltate. 24. Non ci saranno né principi, né padroni, né governatori, eccetto quelli scelti dalla voce del popolo. Poi Frya si rallegrerà, e la terra concederà soltanto i suoi regali a quelli che lavorano. Tutto questo inizierà 4.000 anni dopo la sommersione di Atland, e 1.000 anni più tardi lì non esisteranno più né sacerdoti né oppressione. 25. Dela, soprannominata Hellenia, La sorvegliante!                 192

 

MS 142  p. 194 - GʘSA

 

 

 

01 IS HJU ÐA BESTA -

 

ÐET HEÐ GʘSA 02 NЄI LЄTEN

 

02 ALLE MÆNNISKA HELD -

03 IK NÆV NЄNE ЄRE-MODER BINOMAD ÐRVCH

04 DAM IK NЄNE NISTE - ÆND ET IS JO BETER

05 NЄNE MODER TO HÆVANDE AS ЄNE HWЄR VP I JO

06 NAVT FORLЄTA NE MЄI - ARGE

07 TID IS FORBI FAREN - MEN ÐЄR KVMT EN

08 OÐERE - IRÐA HEÐ HJA NAVT NE BÆRAD

09 ÆND WR-ALDA HEÐ HJA NAVT NE SKЄREN -

10 - HJU KVMT UT ET ASTA - UT-A BOSMA

11 ÐЄRA PRESTERA WЄI - SA FЄLO LЄD SKIL

12 HJU BRODA - ÐÆT JRÐA -T BLOD ALGADVR

13 NAVT DRINKA NE KÆN FON HIRA VRSLЄJANA

14 BERNUM - ÐJUSTRENESSE SKIL HJU IN

15 - OVERNE GAST ÐЄRA MÆNNISKA SPRЄDA

16 LIK TONGAR-IS WOLKA OVIRET SVNNE

17 LJUCHT - ALOM ÆND ALLERWЄIKES SKIL

18 LEST ÆND DROCHTEN BIDRYF WIÐ FRYHЄD

19 KAMPA ÆND RJUCHT - RJUCHT ÆND FRYHЄD

20 SKILUN SWIKA ÆND WI MIÐ ÐAM - MEN

21 ÐESSE WINST SKIL HJARA VRLIAS WROCHTA -

22 / FON / ÐRJU WORDA SKILUN VSA ÆFTERKVMANDE

23 AN HJARA LJUDA ÆND SLAVONA ÐA BIÐJUT

24 NESSE LЄRA - HJA SEND MЄNA LJAVDA

25 - FRYHЄD ÆND RJUCHT - ÐÆT FORMA SKILUN

26 HJA GLORA ÆFTERNЄI WIÐ ÐJUSTRENESSE

27 KÆMPA ALONT ET HEL ÆND KLÆR IN JAHW

28 - LIKES HIRT ÆND HOLLE WÆRÐ - ÐÆN SKIL

29 TVANG FON JRÐA FAGAD WERÐA - LIK TONGARS

30 WOLKA ÐRVCH STORNE-WIND - ÆND ALLE

31 DROCHTEN BIDRYV NE SKIL ÐЄR ÆJEN

32 NAWET NAVT NE FORMŮGA . GʘSA .

 

[MS 142] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

IS HJU ÐA BESTA .

 

ÐET HEÐ GʘSA NЄILЄTEN .

 

ALLE MÆNNISKA HELD ! IK NÆV NЄNE ЄREMODER BINOMAD , ÐRVCHDAM IK NЄNE NISTE ÆND ET IS JO BETER NЄNE MODER TO HÆVANDE AS ЄNE HWЄR VP I JO NAVT FORLЄTA NE MЄI . ARGE TID IS FORBI FAREN , MEN ÐЄR KVMT EN OÐERE . IRÐA HEÐ HJA NAVT NE BÆRAD ÆND WRALDA HEÐ HJA NAVT NE SKЄREN . HJU KVMT UT ET ASTA , UTA BOSMA ÐЄRA PRESTERA WЄI . SA FЄLO LЄD SKIL HJU BRODA , ÐÆT JRÐA T BLOD ALGADVR NAVT DRINKA NE KÆN FON HIRA VRSLЄJANA BERNUM . ÐJUSTRENESSE SKIL HJU INOVERNE GAST ÐЄRA MÆNNISKA SPRЄDA LIK TONGARIS WOLKA OVIRET SVNNELJUCHT . ALOM ÆND ALLERWЄIKES SKILLEST ÆND DROCHTEN BIDRYF WIÐ FRYHЄD KAMPA ÆND RJUCHT . RJUCHT ÆND FRYHЄD SKILUN SWIKA ÆND WI MIÐ ÐAM , MEN ÐESSE WINST SKIL HJARA VRLIAS WROCHTA /FON/ ÐRJU WORDA SKILUN VSA ÆFTERKVMANDE AN HJARA LJUDA ÆND SLAVONA ÐA BIÐJUTNESSE LЄRA . HJA SEND MЄNA LJAVDA , FRYHЄD ÆND RJUCHT . ÐÆT FORMA SKILUN HJA GLORA ÆFTERNЄI WIÐ ÐJUSTRENESSE KÆMPA ALONT ET HEL ÆND KLÆR IN JAHW[EH]LIKES HIRT ÆND HOLLE WÆRÐ - ÐÆN SKIL TVANG FON JRÐA FAGAD WERÐA - LIK TONGARSWOLKA ÐRVCH STORNE-WIND ÆND ALLE DROCHTEN BIDRYV NE SKIL ÐЄR ÆJEN NAWET NAVT NE FORMŮGA . GʘSA .

 [BOEK VAN GOSA MS PAG. 142]

is hja tha besta . 29. Thet heth Gôsa nêilêten . 30. Alle maenniska held . 31. Ik naev nêne êremoder binomad thrvchdam ik nêne niste , aend et is jo bêter nêne Moder to haevande as êne hwêr vp i jo navt forlêta ne mêi . 32. Arge tid is forbi fâren , men thêr kvmt en ôthere . Irtha heth hja navt ne baerad aend Wralda heth hja navt ne skêren . Hju kvmt ut et âsta ut a bosma thêra prestera wêi . 33. Sâ fêlo lêd skil hju broda , thaet Irtha t blod algâdvr navt drinka ne kaen fon hira vrslêjana bernum . Thjustrenesse skil hju in overne gâst thêra maenniska sprêda , lik tongar is wolka oviret svnneljucht . Alom aend allerwêikes skil lest aend drochten bidryf with fryhêd kâmpa aend rjucht . Rjucht aend fryhêd skilun swika aend wi mith tham . 34. Men thesse winst skil hjara vrlias wrochta . Fon thrju worda skilun vsa aefterkvmande an hjara ljuda aend slâvona tha bithjutnesse lêra . Hja send mêna ljavde , fryhêd aend rjucht . Thaet forma skilun hja glora , aefternêi with thjustrenesse kaempa al ont et hel aend klaer in hjawlikes hirt aend holle waerth . Thaen skil tvang fon irtha fâgad wertha , lik tongarswolka thrvch stornewind , aend alle drochten bidryv ne skil thêr aejen nawet navt ne formüga . 35. Gôsa . [194]

is zij de beste. 29. Dit heeft Gôsa nagelaten. 30. Alle menschen heil. 31. Ik heb geene Eeremoeder benoemd, omdat ik geene wist, en omdat het u beter is geene Moeder te hebben, dan eene waarop gij u niet verlaten kunt. 32. Een booze tijd is voorbijgegaan, maar daar komt nog een andere. Irtha heeft hem niet gebaard, en Wralda heeft hem niet geschapen. Hij komt uit het oosten, uit den boezem der priesteren weg. 33. Zoo veel leed zal hij broeden, dat Irtha het bloed niet zal kunnen drinken van hare verslagene kinderen. Duisternis zal hij over den geest der menschen spreiden, gelijk donderwolken over het zonnelicht. Alom en allerwege zullen list en geweld tegen vrijheid en recht kampen. Vrijheid en recht zullen bezwijken en wij met haar. 34. Maar deze winst zal hun verlies uitwerken. Van drie woorden zullen onze nakomelingen aan hunne lieden en slaven de beteekenis leeren. Zij zijn algemeene liefde, vrijheid en recht. In het eerst zullen zij schitteren, daarna met duisternis kampen, totdat het helder en klaar wordt in ieders hart en hoofd. Dan zal de dwang van de aarde gevaagd worden, gelijk de donderwolken door den stormwind, en alle geweld zal niets meer daar tegen vermogen. 35. Gôsa. [195]

she is the best. 29. This Gosa has left behind her: 30. Hail to all men! 31. I have named no folk-mother, because I knew none, and because it is better for you to have no folk-mother than to have one you cannot trust. 32. One bad time is passed by, but there is still another coming. Irtha has not given it birth, and Wr-alda has not decreed it. It comes from the east, out of the bosom of the priests. 33. It will breed so much mischief that Irtha will not be able to drink the blood of her slain children. It will spread darkness over the minds of men like storm-clouds over the sunlight. Everywhere craft and deception shall contend with freedom and justice. Freedom and justice shall be overcome, and we with them. 34. But this success will work out its own loss. Our descendants shall teach their people and their slaves the meaning of three words; they are: "Universal Law", "Freedom", and "Justice". At first they shall shine, then struggle with darkness, until every man’s head and heart has become bright and clear. Then shall oppression be driven from Irtha, like the thunder-clouds by the storm-wind, and all deceit will cease to have any more power. 35. Gosa.

ist sie die beste. 29. Dies hat Gosa nachgelassen. 30. Allen Menschen Heil! 31. Ich habe keine Ehrenmutter ernannt, weil ich keine wusste, und es ja besser ist, keine Mutter zu haben, als eine, auf die ihr euch nicht verlassen könnt. 32. Arge Zeit ist vorbeigefahren, aber es kommt noch eine andere. Irtha hat sie nicht geboren und Wralda hat sie nicht geschaffen. Sie kommt aus dem Osten, aus dem Busen der Priester her. 33. So viel Leid wird sie brüten, dass Irtha das Blut ihrer erschlagenen Kinder allesamt nicht wird trinken können. Finsternis wird sie über die Geister der Menschen ausbreiten, wie die Donnerwolken über das Sonnenlicht. Allum und allewege wird List und Götzentreiben wider Freiheit und Recht kämpfen. Recht und Freiheit wer den erliegen und wir mit ihnen. 34. Aber dieser Gewinn wird ihren Verlust erwirken. Von den drei Worten werden unsere Nachkommen ihre Leute und Sklaven die Bedeutung lehren: sie sind - gemeine Liebe, Freiheit und Recht. Zuerst werden sie erglänzen, darnach mit Finsternis kämpfen so lange, bis es hell und klar in jedwedem Herzen und Haupte wird. Dann wird Zwang von der Erde fortgefegt werden wie Donnerwolken vom Sturmwind, und alles Götzentreiben wird dagegen nichts mehr vermögen. 35. Gosa.

MS 143 KONE-RED

 

 

 

01 […] MIN ЄÐLA HÆVON EN ÆFTER ÐIT BOK SKR-

02 [Є]VEN - ÐIT WIL IK BOPPA ELLA DVA - VMBE

03 ÐÆT -ER IN MIN STAT NЄN BURCH OVIR IS -

04 HWЄR IN ÐA BЄRTNESA VP-SKRЄVEN WRDE

05 LIK TO FARA - MIN NʘME IS KONE-RЄD

06 MIN TAT-HIS NʘME WAS FREÐO-RIK - MIN

07 MEM-HIS NʘME WIL-JOW - AFTER TAT-HIS

08 DAD BEN IK TO SINA FOLGAR KЄREN - ÆND

09 ÐA -K FIFTICH JЄR TELDE KAS MEN MY TO

10 VRSTE GRЄVETMAN - MIN TAT HEÐ

11 SKRЄVEN HO ÐA LINDA-WRDA ÆND ÐA LJUD

12 - GARDNE VRDILGEN SEND – LINDA-HЄM IS

13 JETA WЄI - ÐA LINDA-WRDA FAR EN DЄL - ÐA

14 NORÐ-LIKA LJUD-GARDNE SEND ÐRVCH ÐENE

15 SALTA SЄ BIDELVEN - ÐÆT BRŮWSENDE HEF

16 SLIKÐ AN ÐA HRING-DIK ÐЄRE BURCH - LIK

17 TAT MELÐ HEÐ SA SEND ÐA HAVA-LASA

18 MÆNNISKA TO GVNGEN ÆND HAVON HŮS -

19 KES BVWED BINNA ÐA HRING-DIK ÐЄRE BURCH -

20 - ÐЄRVMBE IS ÐÆT ROND-DЄL NW

21 LJVD-WЄRD HЄTEN - ÐA STJURAR SEGAÐ

22 LJV-WRD MEN ÐÆT IS WAN-SPRЄKE -

23 BI MINA [FOUT: MIN] JŮGED WAS -T ʘRE LAND ÐÆT

24 BŮTA ÐA HRING-DIK LEID - AL POL ÆND

25 BROK - MEN FRYA-S FOLK IS DIGER ÆND

26 FLITICH - HJA WRDON MOD NER WIRG

27 ÐRVCHDAM HJARA DOL TO ÐA BESTA [FOUT ? : TOÐALESTA] LЄIDE -

28 ÐRVCH SLATA TO DELVANE ÆND KADIKA

29 TO MAKJANE FON ÐA GRVND ÐЄR ŮT

30 - A SLATA KЄM - ALSA HÆVON WI WITHER

31 EN GODE HЄM BŮTA ÐA HRING-DIK - ÐЄR

32 ÐJU DANTE HET FON EN HOF ÐRЄ

 

[MS 143] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

… MIN* ЄÐLA HÆVON EN ÆFTER ÐIT BOK SKR[Є]VEN . ÐIT WIL IK BOPPA ELLA DVA . VMBE ÐÆT ER IN MIN STAT NЄN BURCH OVIR IS , HWЄRIN ÐA BЄRTNESA VPSKRЄVEN WRDE LIK TOFARA .

 

MIN NʘME IS KONERЄD MIN TATHIS NʘME WAS FREÐORIK . MIN MEMHIS NʘME WILJOW . AFTER TATHIS DAD BEN IK TO SINA [VP]FOLGAR KЄREN ÆND ÐA [I]K FIFTICH JЄR TELDE , KAS MEN MY TO VRSTE GRЄVETMAN . MIN TAT HEÐ SKRЄVEN , HO ÐA LINDAWRDA ÆND ÐA LJUDGARDNE VRDILGEN SEND . LINDAHЄM IS JETA WЄI , ÐA LINDAWRDA FAR EN DЄL . ÐA NORÐLIKA LJUDGARDNE SEND ÐRVCH ÐENE SALTA SЄ BIDELVEN . ÐÆT BRŮWSENDE HEF SLIKÐ AN ÐA HRINGDIK ÐЄRE BURCH . LIK TAT MELÐ HEÐ , SA SEND ÐA HAVALASA MÆNNISKA TOGVNGEN ÆND HAVON HŮSKES BVWED BINNA ÐA HRINGDIK ÐЄRE BURCH . ÐЄRVMBE IS ÐÆT RONDDЄL NW LJVDWЄRD HЄTEN . ÐA STJURAR SEGAÐ LJVWRD , MEN ÐÆT IS WANSPRЄKE . BI MIN JŮGED WAS T ʘRE LAND , ÐÆT BŮTA ÐA HRINGDIK LEID , AL POL ÆND BROK* , MEN FRYAS FOLK IS DIGER* ÆND FLITICH . HJA WRDON MOD NER WIRG ÐRVCHDAM HJARA DOL TOÐALESTA LЄIDE , ÐRVCH SLATA TO DELVANE ÆND KADIKA TO MAKJANE FON ÐA GRVND ÐЄR ŮTA SLATA KЄM . ALSA HÆVON WI WITHER EN GODE HЄM BŮTA ÐA HRINGDIK , ÐЄR ÐJU DANTE HET FON EN HOF , ÐRЄ

 

* Aantekeningen

 

Het begin ontbreekt.

KONERЄD, zoon van FREDORIK en WILJOW

POL ÆND BROK - MOERASGEBIED (POELEN EN BROEKLANDEN).

(VN)DIGER - (ON)GEDEGEN.

 

 [BOEK VAN KONERED MS PAG. 143]

194 Thet skrift fon Konerêd . Min êthla haevon in aefter thit bok skrêven . Thit wil ik boppa ella dva , vmbe thaet er in min stât nên burch ovir is , hwêrin tha bêrtnesa vp skrêven wrde lik to fâra . Min nôme is Konerêd , min tât his nôme was Frêthorik , min mem his nôme Wiljow . After tât his dâd ben ik to sina folgar kêren , aend tha k fiftich jêr taelde kâs men mij to vrste grêvetmaen . Min tât heth skrêven ho tha Linda wrda aend tha Ljudgârdne vrdilgen send . Lindahêm is jeta wêi , tha Linda wrda far en dêl , tha northlikka Ljudgârdne send thrvch thene salta sê bidelven . That brûwsende hef slikt an tha hringdik thêre burch . Lik tât melth heth , sâ send tha hâvalâsa maenniska to gvngen aend hâvon hûskes bvwad binna tha hringdik thêra burch . Thêrvmbe is thaet ronddêl nw Ljvdwerd hêten . Tha stjurar segath Ljvwrd , men thaet is wansprêke . Bi mina jüged was t ôre lând , thaet bûta tha hringdik lêid , al pol aend brok . Men Fryas folk is diger aend flitich , hja wrdon mod ner wirg , thrvchdam hjara dol to tha besta lêide . Thrvch slâta to delvane aend kâdika to mâkjane fon tha grvnd thêr ût a slâta kêm , alsa haevon wi wither en gode hêm bûta tha hringdik , thêr thju dânte het fon en hof , thrê

Het geschrift van Konerêd. Mijne voorouders hebben achtereenvolgens dit boek geschreven. Dit wil ik bovenal doen, omdat in mijne staat geene burgt overig is, waarin de gebeurtenissen opgeschreven worden gelijk te voren. Mijn naam is Konereed (Koenraad), mijn vaders naam was Frêthorik, mijne moeders naam was Wiljow. Na mijn vaders dood ben ik tot zijn opvolger gekozen. Toen ik vijftig jaren telde, koos men mij tot opperste Grevetman. Mijn vader heeft beschreven, hoe de Lindaoorden en de Liudgaarden verwoest zijn. Lindahem is nog weg, de Lindaoorden voor een deel, de noordelijke Liudgaarden zijn door de zoute zee bedolven. Het bruissende zeewater slikt aan den ringdijk der burgt. Gelijk mijn vader vermeld heeft, zijn de van have beroofde menschen heengegaan en hebben huisjes gebouwd binnen den ringdijk der burgt, daarom is dat ronddeel nu Liudwerd geheeten. De zeelieden zeggen Liuwerd, maar dat is wanspraak. In mijne jeugd was het andere land, dat buiten den ringdijk ligt, alles poel en broek. Maar Fryas volk is wakker en vlijtig, zij werden moede noch mat, omdat hun doel ten beste geleidde. Door slooten te delven en kadijken te maken van de aarde die uit de slooten kwam, hebben wij weder een goede hemrik buiten den ringdijk, die de gedaante heeft van een hoef, drie

The writings of Konered. Chapter I: My forefathers have written this book in succession - 1. I will do the same, the more because there exists no longer in my state a burgh on which events are inscribed as used to be the case. My name is Konered. My father’s name was Frethorik, my mother’s name was Wiliow. After my father’s death I was chosen as his successor. When I was fifty years old I was chosen for chief reeve. 2. My father has written how the Lindawrda and Liudgarda were destroyed. Lindahem is still lost, the Lindawrda partially, and the north Liudgarda is still concealed by the salt sea. The foaming sea washes the ramparts of the burgh. As my father has mentioned, the people, being deprived of their harbour, went away and built houses inside the ramparts of the burgh; therefore that complete circuit is called Liudwerd. The navigators say Liuwrd, but that is nonsense. 3. In my youth there was a portion of land lying outside the rampart all mud and marsh; but Frya’s people were neither tired nor exhausted when they had a good object in view. By digging ditches, and making dams of the mud that came out of the ditches, we recovered a good space of land outside the rampart, which had the form of a hoof three

Die Schrift von Konered. Kapitel I. Meine Ahnen haben nacheinander dieses Buch geschrieben. 1. Das will ich überdies tun, weil in meinem Staat keine Burg übrig ist, an der die Geschehnisse aufgeschrieben werden wie bevor. Mein Name ist Konered, meines Vaters Name Frethorik, meiner Mutter Name ist Wiljow. Nach meines Vaters Tod bin ich zu seinem Nachfolger gekoren, und als ich fünfzig Jahr zählte, kor man mich zum obersten Grevetmann. 2. Mein Vater hat beschrieben, wie die Linda-Orte und die Ljudgärten zerstört worden sind. Lindahem ist noch weg, die Linda-Orte zu einem Teile, die nördlichen Ljudgärten sind durch die salzige See verschlungen. Das brausende Haff schlingt an dem Ringdeich der Burg. Wie mein Vater es berichtet hat, sind die habelosen Menschen hingegangen und haben Häuschen gebauet innerhalb des Ringdeiches der Burg. Darum ist der Rundteil nun Ljudwerd geheissen. Die Seeleute sagen Ljuwrd, aber das ist Fehlsprache. 3. In meiner Jugend war das andere Land, das ausserhalb des Ringdeiches liegt, alles Pfuhl und Bruch. Aber Fryas Volk ist wacker und fleissig, sie werden weder müde noch mürbe, weil ihr Ziel zum Besten führt. Durch Ausheben von Gräben und Bauen von Kaideichen aus Erde, die aus den Gräben kam, erhielten wir wieder eine gute Heimstätte ausserhalb des Ringdeiches, welche die Gestalt eines Hufes hat, drei 194

MS 144 FRYSO p. 196

 

 

 

01 PЄLA AST WARH [FOUT: AST-WARÐ] ÐRЄ PЄLA SŮD-WA[RÐ ÆND]

02 ÐRЄ PЄLA WEST-WARÐ MЄTEN – HJU[D-]

03 DЄGUM SEND WI TO DVANDE Æ-PЄLA

04 TO HЄJANDE VMB - ЄNE HAVE TO WINNANDE

05 ÆND MIÐЄN VMB - VSA HRING-DIK TO

06 BISKIRMENDE - JEF  -ET WERK RЄD SY - SA

07 SKILUN WI STJŮRAR UT-LVKA - BI MIN

08 JŮGED STAND -ET HYR BJŮSTRE OM -TO -

09 MEN JUD SEND ÐA HŮSKES AL HŮSA ÐЄR

10 AN RЄJA STAN - AND LEK ÆND BREK ÐЄR

11 MIÐ ERMODE HIR IN GLUPT WЄRON

12 SEND ÐRVCH FLIT ABUTA DRЄVEN -

13 FON HIR UT MЄI ALLERA MÆNNALIK LЄRA

14 ÐÆT WR-ALDA VSA AL-FODER AL SINA

15 SKEPSELA FOT - MITS ÐÆT HJA MOD HAL-

16 DE ÆND MÆNLIK ʘÐERUM HELPA WILLE -

17 NV WIL IK VR FRYSO SKRIVA -

 

18 FRYSO ÐЄR AL WELDICH WЄRE ÐRVCH

19 SIN LJUD WÆRÐ AK TO VRSTE GRЄVE KЄREN

20 ÐRVCH STAVEREN-S OMME-LANDAR - HI

21 SPOT MIÐ VSA WISA FON LAND-WЄR

22 ÆND SЄ-KÆMPA - ÐЄRVMBE HEÐ -ER EN

23 SKOL STIFT HWЄR IN ÐA KNAPA FJUCHTA

24 LЄRA NЄI KRЄKALANDAR WYSA - ÐÆN

25 IK LAV ÐÆT I ÐÆT DЄN HEÐ VMB ÐÆT

26 JONGK-FOLK AN SIN SNʘR TO BINDANE -

27 IK HÆV MIN BROÐER ÐЄR AK HIN SKIKÐ

28 ÐA -S NV ÐJAN JЄR LЄDEN - HWAND TOCHT IK

29 NV WI NЄNE MODER LʘNGER NAVT NÆVE

30 VMBE ÐA ЄNEN ÆJEN ÐA ʘRE TO BI-

31 SKIRMANDE ACH IK DUBBEL TO WAKANE

32 ÐÆT HI VS NЄN MASTER NE WÆRР.

 

[MS 144] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

PЄLA* ASTWARÐ ÐRЄ PЄLA SŮDWA[RÐ ÆND] ÐRЄ PЄLA WESTWARÐ MЄTEN . HJUDDЄGUM SEND WI TO DVANDE ÆPЄLA* TO HЄJANDE VMB ЄNE HAVE TO WINNANDE ÆND MIÐЄN* VMB VSA HRINGDIK TO BISKIRMENDE . JEF ET WERK RЄD SY , SA SKILUN WI STJŮRAR UTLVKA . BI MIN JŮGED STAND ET HYR BJŮSTRE OM TO , MEN JUD SEND ÐA HŮSKES AL HŮSA ÐЄR AN RЄJA STAN - AND LEK ÆND BREK* ÐЄRMIÐ ERMODE HIR INGLUPT WЄRON , SEND ÐRVCH FLIT ABUTA DRЄVEN . FONHIRUT MЄI ALLERA MÆNNALIK LЄRA , ÐÆT WRALDA VSA ALFODER AL SINA SKEPSELA FOT , MITS ÐÆT HJA MOD HALDE ÆND MÆNLIK ʘÐERUM HELPA WILLE . NV WIL IK VR FRYSO SKRIVA . FRYSO ÐЄR AL WELDICH WЄRE ÐRVCH SIN LJUD , WÆRÐ AK TO VRSTE GRЄVE KЄREN ÐRVCH STAVERENS OMMELANDAR . HI SPOT MIÐ VSA WISA FON LANDWЄR ÆND SЄKÆMPA . ÐЄRVMBE HEÐ ER EN SKOL STIFT , HWЄRIN ÐA KNAPA FJUCHTA LЄRA NЄI KRЄKALANDAR WYSA . ÐÆN [ÐACH ?] IK LAV , ÐÆT I ÐÆT DЄN HEÐ VMB ÐÆT JONGKFOLK AN SIN SNʘR TO BINDANE* . IK HÆV MIN BROÐER ÐЄR AK HIN SKIKÐ . ÐA [ÐÆT ?] [I]S NV ÐJAN JЄR LЄDEN , HWAND < TOCHT IK > NV WI NЄNE MODER LʘNGER NAVT NÆVE VMBE ÐA ЄNEN ÆJEN ÐA ʘRE TO BISKIRMANDE , ACH IK DUBBEL TO WAKANE , ÐÆT HI VS NЄN MASTER NE WÆRÐ .

 

* Uitdrukkingen

 

BREK - LEK ÆND BREK - GEBREK AAN ALLES

SNʘR - VMB ÐÆT JONGKFOLK AN SIN SNʘR TO BINDANE - OM DE JEUGD AAN ZICH TE BINDEN (ALS MET EEN SNOER).

 

* Aantekeningen

 

PЄLA = HALFTIJ ofwel 6 km.

ÆPЄLA = HEIPALEN

MIÐЄN = METEEN

 

 [BOEK VAN KONERED MS PAG. 144]

pêla âstwarth , thrê pêla sûdwarth aend thrê pêla wêstwarth mêten . 4. Hjud dêgum send wi to dvande ae pêla to hêjande , vmb êne hâve to winnande aend mith ên vmb vsa hringdik to biskirmande . Jef et werk rêd sy , sâ skilun wi stjurar utlvka . Bi min jüged stand et hyr bjûstre om to , men hjud send tha hûskes 196 al hûsa thêr an rêja stân . 5. And lek aend brek thêr mith ermode hir in glupt wêron , send thrvch flit a buta drêven . Fon hir ut mêi allera maennalik lêra , thaet Wralda vsa Alfoder , al sina skepsela fot , mits thaet hja mod halde aend maenlik ôtherum helpa wille . Caput II. Nv wil ik vr Friso skriva . 1. Friso thêr al weldich wêre thrvch sin ljud , waerth âk to vrste grêve kêren thrvch Staverens ommelandar . Hi spot mith vsa wisa fon lând wêr aend sêkaempa , thêrvmbe heth er en skol stift hwêr in tha knâpa fjuchta lêra nêi Krêkalandar wysa . Thaen ik lâv thaet i thaet dên heth vmb thaet jongk folk an sin snôr to bindane . Ik haev min brother thêr âk hin skikt , tha s nv thjan jêr lêden . Hwand tocht ik nv wi nêne Moder lônger navt naeve , vmbe tha ênen aejen tha ôre to bi skirmande , âch ik dubbel to wâkane thaet hi vs nên mâster ne waerth .

palen oostwaarts, drie palen zuidwaarts en drie palen westwaarts gemeten. 4. Heden ten dagen zijn wij bezig waterpalen te heijen om eene haven te maken en meteen om onzen ringdijk te beschermen. Als het werk gereed is, zullen wij zeelieden uithalen. In mijne jeugd stond het er hier raar voor, maar tegenwoordig zijn de huisjes reeds huizen, die in reijen staan. [197] 5. Leken en gebreken, die met de armoede waren ingeslopen, zijn door vlijt uitgedreven. Hieruit kan iedereen leeren, dat Wralda, onze Alvader, al zijne schepselen voedt, mits dat zij moed houden en elkanderen willen helpen. Hoofdstuk II. Nu wil ik over Friso schrijven. 1. Friso die reeds machtig was door zijne manschappen, werd ook tot opperste Grevetman gekozen door Stavorens omme landers. Hij spotte met onze wijze van landverdediging en zeestrijden. Daarom heeft hij eene school gesticht, waarin de knapen leeren vechten naar de wijze der Krekalanders. Doch ik geloof, dat hij dat gedaan heeft om het jongvolk aan zijn snoer te binden. Ik heb mijn broeder ook daar heen gezonden, dat is nu tien jaren geleden. Want dacht ik, nu wij geene Moeder langer hebben, om den een tegen den ander te beschermen, behoor ik dubbel te waken, opdat hij niet meester over ons wordt.

poles eastwards, three southwards, and three westwards. 4. At present we are engaged in ramming piles into the ground to make a harbour to protect our rampart. When the work is finished we shall attract navigators. In my youth it looked very queer, but now there stands a row of houses. 5. Leaks and deficiencies produced by poverty have been remedied by industry. From this men may learn that Wr-alda, our Alfeder, protects all his creatures, if they preserve their courage and help each other. Chapter II: Now I will write about Friso - 1. Friso, who was already powerful by his troops, was chosen chief reeve of the districts round Staveren. He laughed at our mode of defending our land and our sea fights; therefore he established a school where the boys might learn to fight in the Krekalandar manner, but I believe that he did it to attach the young people to himself. I sent my brother there ten years ago, because I thought, now that we have not got any folk-mother, it behoves me to be doubly watchful, in order that he may not become our master.

Pfähle ostwärts, drei Pfähle südwärts und drei Pfähle westwärts gemessen. 4. Heutzutage sind wir dabei, Wasserpfähle einzurammen, um einen Hafen zu gewinnen und zugleich unseren Ringdeich zu beschirmen. Sobald das Werk vollendet ist, werden wir Seeleute darin aussetzen. In meiner Jugend stand es hier kraus, aber heute sind die Häuschen schon Häuser, die in Reihen stehen. 5. Und Mängel und Gebrechen, die mit Armut sich hier eingeschlichen hatten, sind durch Fleiss ausgetrieben worden. Hieraus kann ein jeder lernen, dass Wralda, unser Allerhälter , alle seine Geschöpfe ernährt, so sie Mut behalten und einander männlich helfen wollen. Kapitel II. Nun will ich über Friso schreiben. 1. Friso, der bereits durch seine Leute machtvoll war, wurde zum obersten Grevetmann gekoren durch die Umländer Staverens. Er trieb den Spott mit unserer Weise der Landwehr und des Seekampfes. Darum hat er eine Schule gegründet, in der Knaben nach Art der Krekaländer fechten lernen. Doch ich glaube, dass er das getan hat, um das junge Volk an seine Schnur zu binden. Ich habe meinen Bruder auch dahin geschickt : das ist nun zehn Jahre her. Denn, dachte ich, nun wir nicht länger eine Mutter haben, um den einen gegen den anderen zu schirmen, so geziemt es mir, zweifach zu wachen, dass er nicht Herr uber uns wird.                

MS 145 p. 198

 

 

 

01 GOSA NEÐ VS NЄNE FOLGSTERE NʘMEÐ .

02 ÐЄR VR NIL IK NЄN ORDЄL NE FELLA - MEN

03 ÐЄR SEND JETA ALDA ÆRG-ÐENKANDE MÆN-

04 NISKA ÐЄR MЄNE ÐÆT HJU -T ÐЄR-VR MIÐ

05 FRYSO ЄNIS WRDEN IS - ÐA GOSA FALLEN

06 WAS ÐA WILDON ÐA LJUD FON ALLE WRD

07 - A ЄNE ʘÐERE MODER KJASA - MEN FRYSO

08 ÐЄR TO DVANDE WЄRE VMB EN RIK TO

09 FARA HIM SELVA TO MAKJANE FRYSO

10 NE GERDE NЄN RЄD NER BODO[N]  FON

11 TEX-LAND - AS ÐA BODON ÐЄRA LAND-

12 - SATUM TO HIM KЄMON SPREK -I ÆNDE

13 KЄÐ - GOSA SЄID -ER WAS FЄR-SJANDE

14 WЄST - ÆND WISER [AS] ALLE GRЄVA  ETSЄMNE

15 ÆND ÐACH NЄDE HJU NЄN LJUCHT NER

16 KLARHЄD IN ÐJUSE SЄKE NE FVNDEN .

17 ÐЄRVMBE NЄDE HJU NENE MOD HAN

18 VMB ЄNE FOLGSTERE TO KJASANE - ÆND

19 VMB ЄNE FOLGSTERE TO KJASANE ÐЄR

20 TVYVELIK WЄRE ÐЄR HEÐ HJU BALD

21 IN SJAN - ÐЄRVMBE HEÐ HJU IN HJARA

22 UTROSTE WILLE SKRЄVEN ÐÆT IS JOW

23 BЄTRE NЄNE MODER TO HÆVANDE

24 AS ЄNE HWЄR VPPA JO SELVA NAVT FOR-

25 LЄTA NE MЄI - FRYSO HЄDE FŮL SIAN .

26 BI ORLOCH WAS -ER VPBROCHT - AND

27 FON ÐA HRENKUM ÆND LESTUM ÐЄRA

28 GVLUM ÆND FORSTUM HED -ER KREK SA

29 FŮL LЄRED ÆND GEÐ AS -ER NЄDICH HЄDE

30 VMBE ÐA ʘRA GRЄVA  TO WЄIANDE

31 HWЄR HI HJAM WILDE – SJAN [FOUT: SJA] HIR

32 HO -R ÐЄRMIÐ TO GVNGEN IS .

 

[MS 145] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

GOSA NEÐ VS NЄNE FOLGSTERE NʘMEÐ . ÐЄRVR NIL IK NЄN ORDЄL NE FELLA* , MEN ÐЄR SEND JETA ALDA ÆRGÐENKANDE MÆNNISKA , ÐЄR MЄNE ÐÆT HJU T ÐЄRVR MIÐ FRYSO ЄNIS WRDEN IS* . ÐA GOSA FALLEN WAS , ÐA WILDON ÐA LJUD FON ALLE WRDA ЄNE ʘÐERE MODER KJASA , MEN FRYSO , ÐЄR TO DVANDE WЄRE VMB EN RIK TOFARA HIMSELVA TO MAKJANE , FRYSO (2x) NE GERDE NЄN RЄD NER BODON FON TEXLAND . AS ÐA BODON ÐЄRA LANDSATUM TO HIM KЄMON SPREK I ÆNDE KЄÐ: GOSA < SЄID ER> WAS FЄRSJANDE WЄST ÆND WISER [AS] ALLE GRЄVA ETSЄM[I]NE ÆND ÐACH NЄDE HJU NЄN LJUCHT NER KLARHЄD IN ÐJUSE SЄKE NE FVNDEN . ÐЄRVMBE NЄDE HJU NENE MOD HAN VMB ЄNE FOLGSTERE TO KJASANE ÆND VMB ЄNE FOLGSTERE TO KJASANE ÐЄR TVYVELIK WЄRE . ÐЄR HEÐ HJU BALD INSJAN . ÐЄRVMBE HEÐ HJU IN HJARA UTROSTE WILLE SKRЄVEN: ÐÆT IS JOW BЄTRE NЄNE MODER TO HÆVANDE AS ЄNE , HWЄRVPPA [J] JOSELVA NAVT FORLЄTA NE MЄI . FRYSO HЄDE FŮL SIAN . BI ORLOCH WAS ER VPBROCHT ÆND FON ÐA HRENKUM ÆND LESTUM* ÐЄRA GVLUM ÆND FORSTUM HED ER KREK SA FŮL LЄRED ÆND GEÐ* AS ER NЄDICH HЄDE VMBE ÐA ʘRA GRЄVA TOWЄIANDE , HWЄR HI HJAM WILDE . SJA HIR , HO R ÐЄRMIÐ TOGVNGEN IS .

 

* Uitdrukking

 

ORDЄL - ÐЄRVR NIL IK NЄN ORDЄL NE FELLA - DAAROVER WIL IK GEEN OORDEEL VELLEN.

ЄNIS - ÐÆT HJU T ÐЄRVR MIÐ FRYSO ЄNIS WRDEN IS - DAT ZIJ HET DAAROVER MET FRISO EENS GEWORDEN IS.

 

* Aantekening

 

LЄRED ÆND GEÐ. Ottema vertaalt GEÐ met VERGAARD. Onzeker.

 

 

 [BOEK VAN KONERED MS PAG. 145]

Gosa neth vs nêne folgstere nômeth , thêr vr nil ik nên ordêl ne fella , men thêr send jeta alda aerg thenkande maenniska , thêr mêne thaet hju t thêr vr mith Friso ênis wrden is . Thâ Gosa fallen was , thâ wildon tha ljud fon alle wrda êne ôthere Moder kjasa . Men Friso thêr to dvande wêre vmb en rik to fara him selva to mâkjane , Friso ne gêrde nên rêd ner bodo fon Texland . As tha bodon thêra Landsâtum to him kêmon , sprek i aende kêth . Gosa sêid er was fêrsjande wêst aend wiser as alle grêva êtseemne aend thach nêde hju nên ljucht nêr klârhêd in thjuse sêke ne fvnden , thêrvmbe nêde hju nêne mod hân vmb êne folgstere to kjasane , aend vmb êne folgstere to kjasane thêr tvyvelik wêre , thêr heth hju bald in sjan , thêrvmbe heth hju in hjara ûtroste wille skrêven , thaet is jow bêtre nêne Moder to haevande as êne hwêr vpp i jo selva navt forlêta ne mêi . Friso hêde fül sjan , bi orloch was er vpbrocht , aend fon 198 tha hrenkum aend lestum thêra Golum aend forstum hêder krek sa fül lêred aend geth , as er nêdich hêde vmbe tha ôra grêva to wêiande hwêr hi hjam wilde . Sjan hir ho r thêrmith to gvngen is .

Gôsa heeft ons geene opvolgster benoemd, daarover wil ik geen oordeel vellen; maar hier zijn nog oude ergdenkende menschen, die meenen, dat zij het daarover met Friso eens geworden is. Toen Gôsa gestorven was, wilden de menschen van alle oorden een andere Moeder kiezen. Maar Friso, die bezig was om een rijk voor zich zelven te maken, Friso begeerde geen raad noch bode van Texland. Toen de boden der Landsaten tot hem kwamen, sprak hij en zeide, Gôsa, zeide hij, was verziende geweest en wijzer als alle Graven te zamen, en toch had zij geen licht noch helderheid in deze zaak gevonden; daarom had zij geen moed gehad om eene opvolgster te kiezen, en om een opvolgster te kiezen die twijfelachtig was, daar heeft zij kwaad in gezien: daarom heeft zij in hare uiterste wil geschreven, het is u beter geene Moeder te hebben als eene, op welke gij u niet verlaten kunt. Friso had veel gezien, hij was bij den oorlog opgevoed, en van de ranken en [199] listen der Golen en vorsten had hij juist zoo veel geleerd en vergaard, als hij noodig had om de andere Graven te voeren, waarheen hij wilde. Zie hier hoe hij daarmede is te werk gegaan.

2. Gosa has given us no successors. I will not give any opinion about that; but there are still old suspicious people who think that she and Friso had an understanding about it. When Gosa died, the people from all parts wished to choose another folk-mother; but Friso, who was busy establishing a kingdom for himself, did not desire to have any advice or messenger from Texland. 3. When the messengers of the Landsaton came to him, he said that Gosa had been far-seeing and wiser than all the reeves together, and yet she had been unable to see any light or way out of this affair; therefor she had not had the courage to choose a successor, and to choose a doubtful one she thought would be very bad; therefore she wrote in her last will: 4. "It is better to have no folk-mother than to have one on whom you cannot rely." 5. Friso had seen a great deal. He had been brought up in the wars, and he had just learned and gathered as much of the tricks and cunning ways of the Golar and the princes as he required, to lead the other reeves wherever he wished. See here how he went to work about that.

2. Gosa hat uns keine Nachfolgerin genannt : darob will ich kein Urteil fällen. Aber hier gibt es noch alte argdenkende Menschen, die meinen, dass sie deswegen mit Friso uneinig geworden ist. Als Gosa gestorben war, da wollten die Leute von allen Orten eine andere Mutter kiesen. Aber Friso, der sich anschickte, sein Reich für ihn selbst zu schaffen, Friso begehrte weder Rat noch Boten von Texland. 3. Als die Boten der Landsassen zu ihm kamen, sprach er und sagte : ‘Gosa’, sagte er, ‘war weitsehend und weiser als alle Grevetmänner zusammen : darum hat sie nicht den Mut gehabt, eine Nachfolgerin zu kiesen. Und um eine Nachfolgerin zu kiesen, die zweifelhaft war, darin hat sie Nachteil gesehen. Darum hat sie in ihrem letzten Willen geschrieben : 4. ‘es ist euch besser keine Mutter zu haben, als eine, auf die ihr euch nicht verlassen konnt.’ 5. Friso hatte viel gesehen ; im Krieg ward er auferzogen und von den Ränken und Listen der Golen und Fürsten hatte er grade so viel gelernt und ergattert, als er brauchte, um die anderen Grafen dahin zu führen, wohin er wollte. Sieh, wie es sich damit hat zugetragen.198

MS 146

 

 

 

01 FRYSO HЄDE HIR -NE ʘÐER WIF NIMÐ ÐJU

02 TOGHATER FON WIL-FRЄÐE BI SIN LЄVE [FOUT: LЄVA] WAS

03 - ER VRSTE GRЄVA  TO STAVEREN WЄST . ÐЄR

04 BI HЄD ER TWЄN SVNA WNNEN ÆND TWA

05 TOGHATERA - ÐRVCH SIN BILЄID IS KORNЄLJA

06 SIN JONGSTE TOGHATER MIÐ MIN BROÐER

07 MANT – KO/R/NЄLJA IS WAN-FRYAS AND

08 MOT KORN-HЄLJA SKRЄVEN WRDE [FOUT: WRDA] .

09 WЄMOD SIN ALDESTE HEÐ -ER AN KAVCH

10 BONDEN - KAVCH ÐЄR AK BI HIM TO SKOLE

11 GVNG IS ÐI [FOUT: ÐA] SVNV [FOUT: SVN] FON WICH-HIRTE ÐENE

12 GЄRT-MANNA KÆNING - MEN KAVCH IS

13 AK WAN-FRYAS ÆND MOT KAP WЄSA -

14 MEN KVADE TALE HÆVON HJA MAR MIÐ

15 BROCHT AS GODE SЄDA - NV MOT IK MIÐ

16 MINE SKЄDNESE A-BEFTA KЄRA .

17 AFTRE GRATE FLOD HWЄR VR MIN TAT

18 SKRЄVEN HEÐ - WЄRON FЄLO JUTTAR

19 ÆND LЄTNE MIÐ EBBE UTA BALDA JEFTA

20 KWADE FORED - BI KAT HIS GAT DRЄVON

21 HJA IN HJARA KANA MIÐ YSE VPPA ÐA

22 DЄNE-MARKA FÆST ÆND ÐЄR -VP SEND

23 HJA SITTEN BILЄWEN - ÐЄR NЄRON

24 NARNE NЄN MÆNNISKA AN -T SJOCHT .

25 ÐЄR VMBE HÆVON HJA ÐÆT LAND IN -T -

26 NЄI HJARA NʘME HÆVON HJA ÐÆT LAND

27 JUTTAR-LAND HЄTEN - AFTERNЄI KЄMON

28 WEL FЄLO DЄNE-MARKER TO BEK - FON

29 ÐA HAGA LANDUM - MEN ÐISSA SETTON

30 HJARA SELVA SŮD-LIKER DEL - ÆND AS

31 ÐA STJŮRAR TO BEK KЄMON ÐЄR NAVT

32 VRGVNGEN NAVT NЄRON , GVNG ÐI ЄNA

 

[MS 146] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

FRYSO HЄDE HIR NE ʘÐER WIF NIMÐ , ÐJU TOGHATER FON WILFRЄÐE . BI SIN LЄVA WAS ER VRSTE GRЄVA TO STAVEREN WЄST . ÐЄRBI HЄD ER TWЄN SVNA WNNEN ÆND TWA TOGHATERA . ÐRVCH SIN BILЄID IS KORNЄLJA , SIN JONGSTE TOGHATER , MIÐ MIN BROÐER MANT . KO/R/NЄLJA IS WANFRYAS AND MOT KORNHЄLJA SKRЄVEN WRDA . WЄMOD , SIN ALDESTE , HEÐ ER AN KAVCH BONDEN . KAVCH ÐЄR AK BI HIM TO SKOLE GVNG , IS ÐA SVN FON WICHHIRTE , ÐENE GЄRTMANNA KÆNING . MEN KAVCH IS AK WANFRYAS ÆND MOT KAP WЄSA , MEN KVADE TALE HÆVON HJA MAR MIÐBROCHT AS GODE SЄDA . NV MOT IK MIÐ MINE SKЄDNESE ABEFTA KЄRA . AFTRE GRATE FLOD , HWЄRVR MIN TAT SKRЄVEN HEÐ , WЄRON FЄLO JUTTAR ÆND LЄTNE MIÐ EBBE UTA BALDA JEFTA KWADE SЄ FORED . BI KATHISGAT DRЄVON HJA IN HJARA KANA MIÐ YSE VPPA ÐA DЄNEMARKA FÆST ÆND ÐЄRVP SEND HJA SITTEN BILЄWEN . ÐЄR NЄRON NARNE NЄN MÆNNISKA AN T SJOCHT* . ÐЄRVMBE HÆVON HJA ÐÆT LAND IN T NЄI HJARA NʘME HÆVON [2x] HJA ÐÆT LAND JUTTARLAND HЄTEN - AFTERNЄI KЄMON WEL FЄLO DЄNEMARKER TOBEK FON ÐA HAGA LANDUM , MEN ÐISSA SETTON HJARASELVA SŮDLIKER DEL ÆND AS ÐA STJŮRAR TOBEK KЄMON , ÐЄR NAVT VRGVNGEN NAVT NЄRON , GVNG ÐI ЄNA

 

* Uitdrukking

 

ÐЄR NЄRON NARNE NЄN MÆNNISKA AN T SJOCHT - DAAR WAREN NERGENS MENSEN IN HET ZICHT / TE ZIEN.

[BOEK VAN KONERED MS PAG. 146]

Friso hêde hir ne ôther wif nimth , thju toghater fon Wil frèthe , bi sin lêve was er vrste Grêva to Staveren wêst . Thêr bi hêder twên svna wnnen aend twa toghatera . Thrvch sin bilêid is Kornêlja sin jongste toghater mith min brother mant . Kornêlja is wan Fryas and mot Kornhêlja skrêven wrde . Wêmod sin aldeste heth er an Kavch bonden . Kavch thêr âk bi him to skole gvng is thi svnv fon Wichhirte thene Gêrtmanna kaening . Men Kavch is âk wan Fryas aend mot Kâp wêsa . Men kvade tâle haevon hja mar mithbrocht as gode sêda . Nw mot ik mith mine skêdnese a befta kêra . Aftre grâte flod hwêr vr min tât skrêven heth , wêron fêlo Juttar aend Lêtne mith ebbe uta Balda jefta kvade sê fored . Bi Kât his gat drêvon hja in hjara kâna mith yse vppa tha Dênemarka faest aend thêr vp send hja sitten bilêwen . Thêr nêron narne nên maenniska an t sjocht . Thêrvmbe haevon hja thaet lând int , nêi hjara nôme haevon hja thaet land Juttarland hêten . Afternêi kêmon wel fêlo Denemarker to bek fon tha hâga landum , men thissa setton hjara selva sûdliker del . And as tha stjurar tobek kêmon thêr navt vrgvngen navt nêron , gvng thi êna

Friso had hier eene andere vrouw genomen, eene dochter van Wilfréthe, die bij zijn leven opperste Graaf te Staveren geweest was. Bij deze had hij twee zonen gewonnen en twee dochteren. Door zijn beleid is Kornelia, zijne jongste dochter, aan mijn broeder uitgehuwelijkt. Kornelia is geen goed Friesch, en moet Kornhelja geschreven worden. Weemoed zijne oudste heeft hij aan Kaueh verbonden. Kauch, die ook bij hem ter school ging, is de zoon van Wichhirte den koning der Geertmannen. Maar Kauch is ook geen goed Friesch en moet Kaap (koop) wezen. Doch slechte taal hebben zij meer medegebracht, als goede zeden. Nu moet ik met mijne geschiedenis terugkeeren. Na de groote vloed, waarover mijn vader geschreven heeft, waren vele Jutten en Letten met de ebbe uit de Balda of kwade zee gevoerd. Bij Kathisgat dreven zij in hunne booten met het ijs op de Denemarker kust, en zijn daar op blijven zitten. Daar waren nergens menschen in het gezicht. Daarom hebben zij het land in bezit genomen; naar hunnen naam hebben zij het land Jutland geheeten. Naderhand kwamen wel vele Denemarkers terug van de hooge landen, maar deze zetten zich zuidelijker neder. En als de zeelieden terug keerden die niet vergaan waren, ging de een

6. Friso had taken here another wife, a daughter of Wilfrethe, who in his lifetime had been chief reeve of Staveren. By her he had two sons and two daughters. By his wish Kornelia, his younger daughter, was married to my brother. "Kornelia" is not good Frya’s language; her name ought to be written "Kornhelia". 7. Wemod, his elder daughter, he married to Kauch. Kauch, who went to school with him, is the son of Wichhirte, the king of the Gertmannar. But "Kauch" is likewise not good Frya’s language, and ought to be "Kap". So they have learned more bad language than good manners. 8. Now I must return to my story. 9. After the great flood of which my father wrote an account, there came many Juttar and Letne out of the Balda or Kuade Sea. They were driven down the Katsgat in their boats by the ice as far as the coast of Denamark, and there they remained. There was not a creature to be seen; so they took possession of the land, and named it after themselves, Juttarland. 10. Afterwards many of the Denamarkar returned from the higher lands, but they settled more to the south; and when the navigators returned who had not been lost, they all went

6. Friso hatte hier ein anderes Weib genommen, die Tochter Wilfrethes : in seinem Leben war er oberster Greva in Stavoren gewesen. Bei ihr hatte er zwei Söhne gewonnen und zwei Töchter. Auf sein Betreiben ist Kornelja, seine jüngste Tochter, meinem Bruder angetraut. Kornelja ist schlechtes Friesisch und muss Kornhelja geschrieben werden. 7. Wehmut, seine älteste, hat er an Kauch verbunden. Kauch, der auch bei ihm zur Schule ging, ist der Sohn Wichhirtes, des Königs der Gertmänner. Aber Kauch ist auch schlechtes Friesisch und soll Kap sein. Aber übele Sprache haben sie mehr mitgebracht als gute Sitten. [8...] 9. Nach der grossen Flut , worüber mein Vater geschrieben hat, waren viele Jutten und Letten mit der Ebbe aus Balda oder ‘Übele See’ geführet. Bei Kathisgat trieben sie in ihren Kähnen mit dem Eis auf die Niederen Marken (Dänemarken) fest, und darauf sind sie sitzengeblieben. Da waren nirgends Menschen in Sicht. Darum haben sie das Land eingenommen : nach ihrem Namen haben sie das Land Juttarland geheissen. Nachdem kamen viele Dänemärker zurück von der hohen See, aber diese liessen sich südlicher nieder. Und als die Seeleute zurückkamen, die nicht untergegangen waren, ging der eine

MS 147 p. 200

 

 

 

01 MIÐ ÐA ʘÐERA* NЄI ÐA SЄ JEFTA Є-LAND

02 - UM - ÐRVCH ÐISSE SKIKKING MOCHTON

03 ÐA JUTTAR ÐÆT LAND HALDA HWЄR-

04 VPPA WR-ALDA RA WЄJAD HЄDE .

05 ÐA SЄ-LANDAR STJURAR ÐAM HJARA

06 SELVA MIÐ BLATE FISK NAVT HELPA

07 NER NЄRA NILDE ÆND ÐЄR EN ÆRGE

08 GRINS HЄDE AN ÐA GOLA -ÐAM GVNG-

09 ON DANA ÐA PHONISJAR SKЄPA BI-

10 RAWA - AN ÐA SŮD-WESTER HERN

11 FON SKЄN-LAND ÐЄR LЄID LINDA-S-BURCH

12 TONOMAÐ LINDA-S-NʘSE ÐRVCH VSA

13 APOL STIFT ALSA IN ÐIT BOK BISKRЄW

14 - EN STAT . ALLE KADHЄMAR ÆND

15 OMME-LANDAR DANA - WЄRON EFT FRYAS

16 BILЄVEN - MEN ÐRVCH ÐA LUST ÐЄRE

17 WRЄKE ÆJEN ÐA GOLUM ÆND ÆJEN ÐA

18 KÆLTANA FOLGAR GVNGON HJA MIÐA

19 SЄLANDAR SAMA DVAN , MEN ÐÆT

20 SAMA DVA NEÐ NЄN STEK NAVT NE

21 HALDEN , HWAND ÐA SЄ-LANDAR HЄDE

22 FЄLO MISLIKA PLЄGA ÆND WEN-HЄDE

23 OVIR NOMMEN FON ÐA VVLA MAGJAR

24 - UMFRYA-S FOLK TO -N SPOT - FORÐ

25 GVNG EK TO FARA HIM SELVA RAWA ÐACH

26 JEF ET TO PASE KЄM ÐÆN STANDON HJA

27 MÆNLIK ʘÐERUM TRVLIK BY , ÐACH

28 TO ÐA LESTA BIJONDON ÐA SЄ-LANDAR

29 BREK TO KREJANDE AN GODA SKЄPA .

30 HJARA SKIP-MAKAR WЄRON OMKVM

31 - EN ÆND HJARA WALDA WЄRON MIÐ

32 GRVND ÆN AL FON -T LAND OF-FAGED .

 

[MS 147] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

MIÐ ÐA ʘÐERA NЄI ÐA SЄ JEFTA ЄLANDUM . ÐRVCH ÐISSE SKIKKING MOCHTON ÐA JUTTAR ÐÆT LAND HALDA , HWЄRVPPA WRALDA RA WЄJAD HЄDE . ÐA SЄLANDAR STJURAR , ÐAM HJARA SELVA MIÐ BLATE FISK NAVT HELPA NER NЄRA NILDE ÆND ÐЄR EN ÆRGE GRINS HЄDE AN ÐA GOLA* , ÐAM GVNGON DANA ÐA PHONISJAR SKЄPA BIRAWA . AN ÐA SŮDWESTER HERN FON SKЄNLAND ÐЄR LЄID LINDASBURCH , TONOMAÐ LINDASNʘSE . ÐRVCH VSA APOL STIFT ALSA IN ÐIT BOK BISKRЄWEN STAT . ALLE KADHЄMAR ÆND OMMELANDAR DANA WЄRON EFT FRYAS BILЄVEN , MEN ÐRVCH ÐA LUST ÐЄRE WRЄKE ÆJEN ÐA GOLUM ÆND ÆJEN ÐA KÆLTANAFOLGAR GVNGON HJA MIÐA SЄLANDAR SAMA DVAN , MEN ÐÆT SAMA DVA NEÐ NЄN STEK NAVT NE HALDEN , HWAND ÐA SЄLANDAR HЄDE FЄLO MISLIKA PLЄGA ÆND WENHЄDE OVIRNOMMEN FON ÐA VVLA MAGJARUM , FRYAS FOLK TO N SPOT . FORÐ GVNG EK TOFARA HIMSELVA RAWA ÐACH JEF ET TO PASE KЄM* , ÐÆN STANDON HJA MÆNLIK ʘÐERUM TRVLIK BY . ÐACH TOÐALESTA BIJONDON ÐA SЄLANDAR BREK TO KREJANDE* AN GODA SKЄPA . HJARA SKIPMAKAR WЄRON OMKVMEN ÆND HJARA WALDA WЄRON MIÐ GRVND ÆN AL FON T LAND OFFAGED .

 

* Uitdrukkingen:

GRINS - ÐЄR EN ÆRGE GRINS HЄDE AN ÐA GOLA - DIE EEN GROTE HEKEL HADDEN AAN DE GOLEN

STEK - NEÐ NЄN STEK NAVT NE HALDEN - HEEFT GEEN STEEK GEHOUDEN

PASE- JEF ET TO PASE KЄM - WANNEER HET VAN PAS KWAM.

BREK - BIJONDON ÐA SЄLANDAR BREK TO KREJANDE - BEGONNEN DE ZEELANDERS GEBREK TE KRIJGEN.

GVNG ÐI ЄNA MIÐ ÐA ʘÐERA - GING DE EEN NA DE ANDER

[BOEK VAN KONERED MS PAG. 147]

mith tha ôthera nei tha sê jefta êlandum . Thrvch thisse skikking mochton tha Juttar thaet land halda , hwêr vppa Wralda ra wêjad hêde . Tha Sêlandar stjurar tham hjara selva mith blâte fisk navt helpa ner nêra nilde , aend thêr en aerge grins hêde an tha Gola , tham gvngon dâna tha Phonisjar skêpa birâwa . An tha sûdwester herne fon Skênland , thêr lêid Lindasburcht tonômath Lindasnôse , thrvch vsa Apol stift , alsa in thit bok biskrêwen stât . Alle kâdhêmar aend 200 ommelandar dâna wêron eft Fryas bilêven , men thrvch tha lust thêre wrêke aejen tha Golum aend aejen tha Kaeltana folgar gvngon hja mitha Sêlandar sâma dvan , men that sâma dva neth nen stek navt ne halden . Hwand tha Sêlandar hêde felo mislika plêga aend wenhêde ovir nommen fon tha vvla Mâgjarum , Fryas folk to n spot . Forth gvng ek to fara him selva râwa , thach jef et to pase kêm thaen standon hja maenlik ôtherum trvlik by . Thach to tha lesta bijondon tha Sêlandar brek to krêjande an goda skêpa . Hjara skipmâkar weron omkvmen aend hjara walda wêron mith grvnd aend al fon t land of fâged .

met den anderen naar de Zee of Eilanden. Door deze schikking mochten de Jutten het land behouden, waarop Wralda hen gevoerd had. De Zeelander schippers die zich niet wilden behelpen of geneeren met visch alleen, en die een grooten afkeer hadden van de Golen, die gingen toen de Phenicische schepen berooven. Aan den zuidwestelijken hoek van Schoonland, daar ligt Lindasburgt, toegenaamd Lindasneus, door onzen Apol gesticht. gelijk in dit beek geschreven staat. Alle kustbewo [201] ners en ommelanders waren daar echt Friesch gebleven, maar door de lust tot wraak tegen de Golen en tegen de Kaltana volgers, gingen zij met de Zeelanders zamen doen; maar dat zamen doen heeft geen stek gehouden. Want de Zeelanders hadden vele verderfelijke zeden en gewoonten overgenomen van de booze Magyaren, Fryas volk ten spot. Vervolgens ging elk voor zich zelven rooven, maar als het te pas kwam, dan stonden zij malkander getrouwelijk bij. Doch ten laatste begonnen de Zeelanders gebrek te krijgen aan goede schepen. Hunne scheepmakers waren omgekomen, en hunne wouden waren met grond en al van het land weggevaagd.

together to Seland. By this arrangement the Juttar retained the land to which Wr-alda had conducted them. The Selandar navigators, who were not satisfied to live upon fish, and who hated the Golar, took to robbing the Phonisiar ships. 11. In the south-west point of Skenland there lies Lindasburch, called Lindasnose, built by one Apol, as is written in the book. All the people who live on the coasts, and in the neighbouring districts, had remained true Children of Frya; but by their desire for vengeance upon the Golar, and the followers of Kaltana, they joined the Selandar. But that connection did not hold together, because the Selandar had adopted many evil manners and customs of the wicked Magyarar, in opposition to Frya’s people. 12. Afterwards, everybody went stealing on his own account; but when it suited them they held all together. At last the Selandar began to be in want of good ships. Their shipbuilders had died, and their forests as well as their land had been washed out to sea.

mit dem anderen auf See oder nach den Inseln. Durch diese Fügung durften die Jutten das Land behalten, auf das Wralda sie geführt hatte. Die Seeländer Schiffer, die sich nicht nur mit Fisch erhalten oder ernahren wollten und einen grossen Widerwillen gegen die Golen hatten, begannen die phönizischen Schiffe zu berauben. 11. An der südwestlichen Ecke Schonlands, da liegt Lindasburg zugenannt Lindasnase, von unserem Apol gegründet, so wie in diesem Buch beschrieben steht. Alle Küstenbewohner und Umländer waren dort echte Fryas geblieben, aber durch die Lust zur Rache wider die Golen und wider die Keltana-Folger machten sie mit den Seeländern gemeinsame Sache. Doch diese Gemeinschaft hat nicht standgehalten. Denn die Seeländer hatten viele übele Bräuche und Gewohnheiten von den schlechten Magjaren übernommen, Fryas Volk zum Spott. 12. Fürderhin raubte jeder für sich, doch wo es sich traf, standen sie einander treulich bei. Zu guter Letzt aber fing es den Seeländern an guten Schiffen an zu mangeln. Ihre Schiffbauer waren umgekommen und ihre Wälder mit Grund und allem von dem Lande fortgefegt worden.         200

MS 148

 

 

 

01 NV KЄMON ÐЄR VNWARLINGEN ÐRY SKЄPA

02 BY ÐA RING-DIK FON VSA BURCH MЄRA*  

03 ÐRVCH ÐA INBRЄKA VSRA LANDUM WЄR

04 - ON HJA VRDVALED ÆND ÐA FLY-MVDA

05 MIS-FAREN - ÐI KAPMAN ÐЄR MIÐ GVNG

06 - EN WAS - WILDE FON VS NYA SKЄPA

07 HÆ* - ÐЄRTO HЄDON HJA MIÐ-BROCHT AL

08 - LERLЄJA KESTLIKA WЄRA* ÐЄR HJA RAWED*

09 HЄDON FON ÐA KÆLTANAR LANDUM ÆND

10 FON ÐA PHONISJAR SKЄPUM - NЄIDAM

11 WY SELVA NЄNE SKЄPA NAVT N-ЄDE* - JEF

12 IK HJAM FLINGKA HORSA ÆND FJVWER

13 WЄPENDE RIN-BODON MIÐ - NЄI FRYSO -

14 HWAND TO STAVEREN ÆND ALLINGEN ÐÆT

15 ALDER-GA ÐЄR WRDON ÐA BESTA WЄR

16 - SKЄPA MAKED FON HERDE ЄKEN WOD

17 ÐЄR NIMMERÐE NЄN ROT AN NE KVM[AÐ] -

18 ÐAHWILA ÐA SЄ-KAMPAR BY MY BYDE* -

19 WЄRON SVME JUTTAR NЄI TEX-LAND

20 FAREN - ÆND DANA WЄRON HJA NЄI FRYS[O]

21 WЄSEN - ÐA SЄ-LANDAR HЄDON FЄLO

22 FON HJARA STORESTE KNAPUM RAWED

23 ÐI MOSTON VPPA HJARA BENKA ROJA -

24 ÆND FON HJARA STORESTE TOGHTERA VMB

25 ÐЄR BY BERN TO TEJANDE - ÐA STORA

26 JUTTAR NE MOCHTON -ET NAVT TO WЄR

27 - RANE [FOUT: WЄRANE] ÐRVCHDAM HJA NЄNE GODE

28 WЄPNE NAVT N-ЄDE - ÐA HJA HJARA

29 LЄÐ TELAD [FOUT: TELLAÐ] HЄDE ÆND ÐЄRVR FЄLO WORD

30 - ON WIXLAD WЄRON FRЄJE FRYSO TO

31 ÐA LESTA JEF HJA NЄNE GODE HAVE

32 IN HJARA GA NAVT N-ЄDE - O-JES

 

[MS 148] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

NV KЄMON ÐЄR VNWARLINGEN ÐRY SKЄPA BY ÐA RINGDIK FON VSA BURCH MЄRA . ÐRVCH ÐA INBRЄKA VSRA LANDUM WЄRON HJA VRDVALED ÆND ÐA FLYMVDA MISFAREN . ÐI KAPMAN ÐЄR MIÐGVNGEN WAS - WILDE FON VS NYA SKЄPA HÆ . ÐЄRTO HЄDON HJA MIÐBROCHT ALLERLЄJA KESTLIKA WЄRA ÐЄR HJA RAWED HЄDON FON ÐA KÆLTANARLANDUM ÆND FON ÐA PHONISJAR SKЄPUM , NЄIDAM WY SELVA NЄNE SKЄPA NAVT NЄDE , JEF IK HJAM FLINGKA* HORSA ÆND FJVWER WЄPENDE RINBODON MIÐ NЄI FRYSO , HWAND TO STAVEREN ÆND ALLINGEN ÐÆT ALDERGA ÐЄR WRDON ÐA BESTA WЄRSKЄPA MAKED FON HERDE ЄKENWOD , ÐЄR NIMMERÐE NЄN ROT AN NE KVM[AÐ] . ÐAHWILA ÐA SЄKAMPAR BY MY BYDE , WЄRON SVME JUTTAR NЄI TEXLAND FAREN ÆND DANA WЄRON HJA NЄI FRYS[O] WЄSEN . ÐA SЄLANDAR HЄDON FЄLO FON HJARA STORESTE KNAPUM RAWED . ÐI MOSTON VPPA HJARA BENKA ROJA ÆND FON HJARA STORESTE TOGHTERA VMB ÐЄRBY BERN TO TEJANDE . ÐA STORA JUTTAR NE MOCHTON ET NAVT TO WЄRANE ÐRVCHDAM HJA NЄNE GODE WЄPNE NAVT NЄDE . ÐA HJA HJARA LЄÐ TELLAÐ HЄDE ÆND ÐЄRVR FЄLO WORDON WIXLAD WЄRON , FRЄJE FRYSO TOÐALESTA , JEF HJA NЄNE GODE HAVE IN HJARA GA NAVT NЄDE . O JES !

 

-NGK-

 

- FLINGKA , FLINKA = FLINKE

- JONGKFOLK - JONGVOLK = JEUGD

- TO HONGK - TO HONK - NAAR HUIS, THUIS

 [BOEK VAN KONERED MS PAG. 148]

Nw kêmon thêr vnwarlingen thry skêpa by tha ringdik fon vsa burch mêra . Thrvch tha inbrêka vsra landum wêron hja vrdvaled aend tha Flymvda misfaren . Thi kâpmon thêr mith gvngen was , wilde fon vs nya skêpa hae , thêrto hêdon hja mithbrocht allerlêja kestlika wêra , thêr hja râwed hêdon fon tha Kaeltanarlandum aend fon tha Phonisjar skêpum . Nêidam wy selva nêne skêpa navt n êde , jêf ik hjam flingka horsa aend fjvwer wêpende rinbodon mith nei Friso . Hwand to Stâveren aend allingen thaet Aldergâ thêr wrdon tha besta wêrskêpa maked fon herde êken wod thêr nimmerthe nên rot an ne kvmth . Thahwila tha sêkampar by my byde , wêron svme Juttar nêi Texland fâren aend dânâ wêron hja nêi Friso wêsen . Tha Sêlandar hêdon felo fon hjara storeste knâpum râwed , thi moston vppa hjara benka roja , aend fon hjara storeste toghtera vmb thêr by bern to têjande . Tha stora Juttar ne mochton et navt to wêrane , thrvchdam hja nêne gode wêpne navt nêde . Thâ hja hjara lêth telad hêde aend thêrvr fêlo wordon wixlad wêron , frêje Friso to tha lesta jef hja nêne gode have in hjara gâ navt nêde . O jes ,

Nu kwamen er onverwacht drie schepen bij den ringdijk van onze burgt meeren. Door de inbraken van onze landen waren zij verdwaald en den Flymond misgevaren. De koopman die mede gegaan was, wilde van ons nieuwe schepen hebben, daartoe hadden zij allerlei kostelijke waren medegebracht, die zij geroofd hadden van de Kaltanarlanden en van de schepen der Pheniciers. Nadien wij zelve geene schepen hadden, gaf ik hun flinke paarden en vier gewapende renboden mede naar Friso. Want te Staveren en langs het Alderga, daar werden de beste oorlogschepen gemaakt van hard eiken hout, daar nimmer verrotting in komt. Terwijl de zeekampers bij mij vertoefden, waren sommigen Jutten naar Texland gevaren en vandaar waren zij naar Friso gewezen. De Zeelanders hadden vele van hunne grootste knapen geroofd, die moesten op hunne banken roeijen, en van hunne grootste dochters, om bij deze kinderen te verwekken. De groote Jutten vermochten het niet te weren, doordien zij geene goede wapenen hadden. Toen zij hun leed verteld hadden, en daarover vele woorden gewisseld waren, vroeg Friso ten laatste, of zij niet een goede haven in hun land hadden. O ja,

Now there arrived unexpectedly three ships, which anchored off the ramparts of our burgh. By the disruption of our land they had lost themselves, and had missed Flymuda. 13. The merchant who was with them wished to buy new ships from us, and for that purpose had brought all kinds of valuables, which they had stolen from the Kaltanarland and Phonisiar ships. As we had no ships, I gave them active horses and four armed couriers to Friso; because at Staveren, along the Alderga, the best ships of war were built of hard oak which never rots. 14. While these sea rovers remained with us, some of the Juttar had gone to Texland, and thence to Friso. The Selandar had stolen many of their strongest boys to row their ships, and many of their finest daughters to have children by. The great Juttar could not prevent it, as they were not properly armed. When they had related all their misfortunes, and a good deal of conversation had taken place, Friso asked them at last if they had no good harbours in their country. 15. They answered, "Oh, yes;

Nun kamen unerwartet drei Schiffe und legten an dem Ringdeich unserer Burg an. Durch die Einbrüche unseres Landes waren sie verirrt, und ihre Fahrt hatte den Flymund verfehlt. Der Kaufmann, der mitgegangen war, wollte von uns Schiffe haben : dazu hatten sie allerhand köstliche Waren mitgebracht, die sie von den Keltanalanden und den phönizischen Schiffen geraubt hatten. Sintemal wir selber keine Schiffe hatten, gab ich ihnen flinke Rosse und vier gewappnete Rennboten mit zu Friso. Denn in Staveren und das Alderga entlang wurden die besten Wehrschiffe gemacht von hartem Eichenholz, in das nie Fäulnis hineinkommt. Während die Seekämpen bei mir verweilten, waren einige Jutten nach Texland gefahren und von dannen an Friso verwiesen worden. Die Seeländer hatten viele von ihren grössten Knaben geraubt, die mussten auf ihren Bänken rudern, und von ihren grössten Töchtern, um bei ihnen Kinder zu zeugen. Die grossen Jutten vermochten dem nicht zu wehren, weil sie keine guten Waffen hatten. Als sie ihr Leid erzählt hatten und darob viele Worte gewechselt waren, fragte Friso zuletzt, ob sie keinen guten Hafen in ihrem Land hatten. ‘O ja’,

MS 149 p. 202

 

 

 

01 ANDERON HJA ЄNE BESTA [FOUT: BESTE] ЄN [FOUT: ÆND] ЄNE

02 ÐRVCH WRALDA SKЄPEN - HJU IS NET

03 KREK LIK JOW BJAR-KRUK ÐЄR HJRA

04 HALS IS ENG ÐA IN HJRA BÆLG KÆNNAÐ

05 WEL ÐVSANDA GRATE KANA LIDSA ,

06 MEN WI NAVAÐ NENA BURCH NER

07 BURCH-WЄPNE VMBE ÐA RAW-SKЄPA

08 ÐЄR UT TO HALDANE . ÐÆN MOSTON

09 JOW GVNST MAKJA SЄIDE FRYSO - GOD

10 RЄDEN ANDERON ÐA JUTTAR - MEN

11 WI N-ÆVAÐ NЄNE AMBACHT-ES-LJUD

12 NER BVW-ARK - WI ALLE SEND FISKAR

13 ÆND JUTTAR . ÐA ʘRA SEND VRDRUN-

14 KEN JEFTA NЄI ÐA HAGA LANDUM FLJUCHT .

15 MIDLAR HWILA HJA ÐUS KÆLTA [FOUT: KÆLTAÐ] , KЄMOM [FOUT: KЄMON]

16 MINA BODON MIÐA SЄ-LANDAR HЄRA

17 ET SINA HOVE - HIR MOST NW

18 [L ?]ETTA HO FRYSO ALLE TO BIDOBBE [FOUT: BIDOBBA]WISTE

19 TO NOCHT FON BЄDE PARTJA ÆND TO

20 BATE FON SIN ÆJN DOL - ÐA SЄ-LAND

21 - AR SЄID ER TO - HJA SKOLDON JЄRLIKES

22 FIFTECH SKЄPA HÆVE [FOUT: HÆVA] NЄI FÆSTA MЄTUM

23 ÆND NЄI FÆSTA JELDUM , TO HRЄD MIÐ

24 YSERE KЄDNE ÆND KRANBOGUM ÆND

25 MIÐ FVLLE TJUCH ALSA FAR WЄR-SKEPA

26 HOF ÆND NEDLIK SY - MEN ÐA JUTTAR

27 SKOLDON HJA ÐÆN MIÐ FRЄÐE LЄTA

28 ÆND ALLET FOLK ÐÆT TO FRYA-S BERN

29 HЄRED – JA HI WILDE MAR DVA - HI

30 WILDE AL VSA SЄ-KÆMPAR UT NЄDA

31 ÐÆT HJA SKOLDE MIÐ FJUCHTA ÆND

32 RAWA - ÐA ÐA SЄ-LANDAR WЄI BRIT

 

[MS 149] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

ANDERON HJA ЄNE BESTE ÆND  ЄNE ÐRVCH WRALDA SKЄPEN - HJU IS NET KREK LIK JOW BJARKRUK ÐЄR HJRA HALS IS ENG ÐA IN HJRA BÆLG KÆNNAÐ WEL ÐVSANDA GRATE KANA LIDSA , EN WI NAVAÐ NENA BURCH NER BURCHWЄPNE VMBE ÐA RAWSKЄPA ÐЄR UT TO HALDANE . ÐÆN MOSTON JOW GVNST* MAKJA , SЄIDE FRYSO - GOD RЄDEN , ANDERON ÐA JUTTAR , MEN WI NÆVAÐ NЄNE AMBACHTESLJUD NER BVWARK* - WI ALLE SEND FISKAR ÆND JUTTAR . ÐA ʘRA SEND VRDRUNKEN JEFTA NЄI ÐA HAGA LANDUM FLJUCHT . MIDLARHWILA HJA ÐUS KÆLTAÐ , KЄMON MINA BODON MIÐA SЄLANDAR HЄRA ET SINA HOVE . HIR MOST NW [L]ETTA* , HO FRYSO ALLE TO BIDOBBA WISTE TO NOCHT FON BЄDE PARTJA ÆND TO BATE FON SIN ÆJN DOL . ÐA SЄLANDAR SЄID ER TO , HJA SKOLDON JЄRLIKES FIFTECH SKЄPA HÆVA NЄI FÆSTA MЄTUM ÆND NЄI FÆSTA JELDUM - TOHRЄD MIÐ YSERE KЄDNE ÆND KRANBOGUM ÆND MIÐ FVLLE TJUCH ALSA FAR WЄRSKEPA HOF ÆND NEDLIK SY , MEN ÐA JUTTAR SKOLDON HJA ÐÆN MIÐ FRЄÐE LЄTA ÆND ALLET FOLK ÐÆT TO FRYAS BERN HЄRED . JA HI WILDE MAR DVA . HI WILDE AL VSA SЄKÆMPAR UTNЄDA , ÐÆT HJA SKOLDE MIÐFJUCHTA ÆND RAWA - ÐA ÐA SЄLANDAR WЄI BRIT

 

* Aantekeningen

 

GVNST wordt door Ottema onvertaald gelaten. De betekenis van de zin is niet duidelijk.

BVWARK, wellicht WERKPLAATS (BOUWWERK) in plaats van BOUWGEREEDSCHAP (Ottema).

Eerste letter ontbreekt.  

[BOEK VAN KONERED MS PAG. 149]

anderon hja , êne besta ên , êne thrvch Wralda skêpen . Hju is net krek lik jow bjarkrûk thêr , hira hals is eng , thâ in hira baelg kaennath wel thvsanda grâte kâna lidsa , men wi nâvath nêna burch ner burchwêpne , vmbe tha râwskêpa thêr ut 202 to haldane . 16. Thaen mosten jow gvnst mâkja sêide Friso . 17. God rêden anderon tha Juttar , men wi n aevath nêne ambachtisljud ner bvwark , wi alle send fiskar aend juttar . Tha ora send vrdrvnken jefta nêi tha hâga landum fljucht . 18. Midlarhwila hja thus kaelta , kêmon mina bodon mitha Sêlândar hêra et sina hove . Hir most nw letta ho Friso alle to bidobbe wiste to nocht fon bêde partja aend to bâte fon sin aejn dol . Tha Sêlandar sêider to , hja skoldon jêrlikes fiftech skêpa haeve , nêi faesta mêtum aend nêi faesta jeldum , to hrêd mith ysere kêdne aend krânbogum aend mith fvlle tjuch alsa far wêrskêpa hof aend nêdlik sy , men tha Juttar skoldon hja thaen mith frêthe lêta , aend all et folk thaet to Fryasbern hêred . Jâ hi wilde mar dva , hi wilde al vsa sêkaempar utnêda thaet hja skolde mith fjuchta aend râwa . Thâ tha Sêlandar wêi brit

antwoordden zij, eene beste, eene door Wralda geschapen. Zij is juist gelijk uwe bierkruik daar, haar hals is naauw, doch in haar buik kunnen wel duizend groote booten liggen; maar wij hebben geene burgt, noch burgtwapenen, om de roofschepen er uit[203] te houden. 16. Dan moest gij er eene maken, zeide Friso. 17. Goed geraden, antwoordden de Jutten, maar wij hebben geene ambachtslieden, noch bouwgereedschap; wij alle zijn visschers en jutters. De anderen zijn verdronken of naar de hooge landen gevlucht. 18. Middelerwijl zij dus praatten, kwamen mijne boden met de Zeelander heeren aan zijn hof. Hier moet gij nu opletten, hoe Friso allen wist te bedotten, tot genoegen van beide partijen en ten bate van zijn eigen doel. Aan de Zeelanders beloofde hij, zij zouden jaarlijks vijftig schepen hebben naar vaste afmetingen en voor vaste gelden, toegerust met ijzeren ketenen en kraanbogen en met volle tuig, gelijk het voor krijgsschepen noodig en nuttig is; maar de Jutten zouden zij dan met vrede laten, en al het volk dat tot Fryaskinderen behoorde. Ja, hij wilde meer doen; hij wilde al onze zeekampers uitnoodigen, dat zij mede zouden vechten en rooven. Toen de Zeelanders vertrokken

a beautiful one, created by Wr-alda. It is like a bottle, the neck narrow, but in the belly a thousand large boats may lie; but we have no burgh and no defences to keep out the pirate ships." 16. Friso said, "Then you should make them." 17. The Juttar said, "That is very good advice; but we have no workmen and no building materials; we are all fishermen and trawlers. The others are drowned or fled to the higher lands." 18. While they were talking in this way, my messengers arrived at the court with the Selandar gentlemen. Here you must observe how Friso understood deceiving everybody, to the satisfaction of both parties, and to the accomplishment of his own ends. To the Selandar he promised that they should have yearly fifty ships of a fixed size for a fixed price, fitted with iron chains and crossbows, and full rigging as is necessary and useful for men-of-war, but that they should leave in peace the Juttar and all the people of Frya’s race. 19. But he wished to do more; he wanted to engage all our sea rovers to go with him upon his fighting expedition.

antworteten sie, ‘einen sehr guten, einen von Wralda geschaffenen. Er ist eurem Bierkrug dort gleichend, der Hals ist eng, doch in seinem Balg können wohl tausend grosse Kähne liegen. Aber wir haben weder Burg noch Burgwaffen, um die Raubschiffe fernzuhalten.’ 16. ‘Da müsst ihr eine machen’, sagte Friso. 17. ‘Gut geraten’, sagten die Jutten, ‘aber wir haben keine Handwerksleute noch Bauzeug ; wir sind alle Fischer und Jutter. Die anderen sind ertrunken oder nach den Hochlanden geflohen. 18. Mittlerweile sie so redeten, kamen meine Boten mit den Seeländer Herren an seinen Hof. Hier müsst ihr Obacht geben, wie Friso alle hineinzulegen wusste, zur Zufriedenheit beider Parteien und zum Nutzen seines eigenen Zieles. Den Seeländern sagte er zu, sie würden jährlich fünfzig Schiffe haben, nach festen Massen, ausgerüstet mit eisernen Ketten und Kranbogen und mit vollem Zeug, also es für Kriegsschiffe erforderlich und nötig sei ; aber die Jutten sollten sie dann in Frieden lassen und alles Volk, das zu Fryas Kindern gehörte. 19. Ja, er wollte mehr tun : er wollte alle unsere Seekämpen auffordern, mit ihnen zu gehen, um zu fechten und zu rauben.            202

MS 150 / p. 204

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

************************************************

01 WЄRON ÐA LЄTER FJUWERTICH ALDA

02 SKЄPA TO LAJA MIÐ BURCH-WЄPNE

03 WOD , HIR , BAKEN STЄN  , TIMBER-LJUD

04 MIRTSELЄRA ÆND SMЄDA VMBE ÐЄR

05 - MIÐ BURGA TO BVWANDE - WITTO ÐÆT

06 IS WITTE - SIN SVNV* SAND HI MIÐ VMB

07 TO TO SJANANDE - HWAT ÐЄR AL FAR

08 FALLEN IS N-IS MY NAVT NI MELD - MEN

09 SA FŮL IS MI BAR WRDEN - AN BYDE

10 SIDA ÐЄRE HAVES-MVDE IS ЄNE WIÐ*

11 - BURCH BVWED* ÐЄR IN IS FOLK LЄID

12 ÐÆT FRYSO UTA SAXANA-MARKA TACH -

13 WITTO HEÐ SJUCHT-HIRTE BIFRЄJAD ÆND

14 TO SIN WIF NOMEN – WIL-HIM ALSA

15 HЄTE HJRA TAT - HI WAS VRESTE ALDER

16 - MÆN ÐЄRA JUTTAR - ÐÆT IS VRSTE

17 GRЄVETMAN JEFTA GRЄVE – WIL-HIM

18 IS KIRT AFTER STURVEN ÆND WITTO

19 IS IN SIN STЄD KOREN -

 

HO FRYSO 20 FO/R/ÐER DЄDE .

 

FON SIN ЄROSTA WIF

21 HЄDER JETA TWЄN SVIARINGA BIHALDA -

22 ÐЄR SЄR KLOK WЄRON - HETTO - ÐÆT IS

23 HЄTE - ÐENE JONGSTE SKIKT -ER AS SENDA

24 BODA NЄI KATTA-BURCH ÐÆT DJAP INNA

25 SAXANAR MARKA LЄID - HI HЄDE FON

26 FRYSO MIÐ KRЄJEN SJUGON HORSA -

27 BUTA SIN ÆJN - TO LЄDEN MIÐ KESTLIKA

28 SЄKUM - ÐRVCH ÐA SЄ-KÆMPAR RAWED -

29 BI JAHWEDER HORS WЄRON TWЄN JONGA

30 SЄ-KÆMPAR ÆND TWЄN JONGA  /H/RUTAR

31 MIÐ RIKA KLADARUM KLAÐ ÆND JELD

32 IN HIARA BŮDAR - ЄVIN AS -ER HETTO

 

[MS 150] TEKSTRECONSTRUCTIE

 

WЄRON . ÐA LЄT ER FJUWERTICH ALDA SKЄPA TOLAJA MIÐ BURCHWЄPNE , WOD , HIR , BAKEN STЄN [?]* , TIMBERLJUD , MIRTSELЄRA ÆND SMЄDA VMBE ÐЄRMIÐ BURGA TO BVWANDE - WITTO ÐÆT IS WITTE - SIN SVNV SAND HI MIÐ VMB TO TO SJANANDE . HWAT ÐЄR AL FARFALLEN IS , NIS MY NAVT NI MELD , MEN SA FŮL IS MI BAR WRDEN . AN BYDE SIDA ÐЄRE HAVESMVDE IS ЄNE WIÐBURCH BVWED ÐЄRIN IS FOLK LЄID , ÐÆT FRYSO UTA SAXANAMARKA TACH . WITTO HEÐ SJUCHTHIRTE BIFRЄJAD ÆND TO SIN WIF NOMEN . WILHIM ALSA HЄTE HJRA TAT . HI WAS VRESTE ALDERMÆN ÐЄRA JUTTAR , ÐÆT IS VRSTE GRЄVETMAN JEFTA GRЄVE . WILHIM IS KIRT AFTER STURVEN ÆND WITTO IS IN SIN STЄD KOREN . HO FRYSO FO/R/ÐER DЄDE . FON SIN ЄROSTA WIF HЄD ER JETA TWЄN SVIARINGA BIHALDA ÐЄR SЄR KLOK WЄRON : HETTO , ÐÆT IS HЄTE , ÐENE JONGSTE , SKIKT ER AS SENDABODA NЄI KATTABURCH , ÐÆT DJAP INNA SAXANARMARKA LЄID . HI HЄDE FON FRYSO MIÐ KRЄJEN SJUGON HORSA , BUTA SIN ÆJN , TOLЄDEN MIÐ KESTLIKA SЄKUM , ÐRVCH ÐA SЄKÆMPAR RAWED . BI JAHWEDER HORS WЄRON TWЄN JONGA SЄKÆMPAR ÆND TWЄN JONGA /H/RUTAR MIÐ RIKA KLADARUM KLAÐ ÆND JELD IN HIARA BŮDAR . ЄVIN AS ER HETTO

 

* Aantekeningen

 

door Ottema vertaald met hardgebakken stenen, maar er lijkt een punt (.) te staan tussen WOD, HIR en BAKEN STЄN. Ik vertaal dus liever BAKEN STЄN met baksteen. De betekenis van HIR of HJR is niet bekend, misschien ijzer vanwege de SMЄDA.

 

 

 

 

************************************************

    

 [BOEK VAN KONERED MS PAG. 150]

wêron , thâ lêt er fjuwertich alda skêpa to laja mith burchwêpne , wod , hirbaken stên , timberljud , mirtselêra aend smêda vmbe thêr mith burga to bvwande . Witto , that is witte sin svn , sand hi mith vmb to to sjanande . 20. Hwat thêr al fâr fallen is , n is my navt ni meld , men sa fül is mi bâr wrden , an byde sida thêre haves mvde is êne withburch bvwed , thêr in is folk lêid that Friso uta Saxanamarka tâch . Witto heth Sjuchthirte bifrêjad aend to sin wiv nomen . Wilhem alsa hête hira tat , hi was vreste Aldermaen thêra Juttar , that is vrste Grêvetman jefta Grêve . Wilhem is kirt after sturven aend Witto is in sin stêd koren . Caput III. Ho Friso forther dêde . 1. Fon sin êrosta wif hêder twên sviaringa bihalda , thêr sêr klok wêron . Hetto , that is hête , thene jongste skikt er as 204 senda boda nêi Kattaburch thaet djap inna Saxanamarka lêid . Hi hêde fon Friso mith krêjen sjugon horsa buta sin aejn , to lêden mith kestlika sêkum , thrvch tha sêkaempar râwed . Bi jahweder hors wêron twên jonga sêkaempar aend twên jonga hrutar mith rika klâdarum klâth aend jeld in hiara bûdar . 2. Êvin as er Hetto

waren, liet hij veertig oude schepen beladen met burgtwapenen, hout, hardgebakken steenen, timmerlieden, metselaren en smeden om daarmede burgten te bouwen. Witto, dat is witte, zijn zoon, zond hij mede om toe te zien. 20. Wat er al is voorgevallen, is mij niet gemeld, maar zoo veel is mij duidelijk geworden, dat aan beide zijden van den havenmond eene versterkte burgt gebouwd is, en daarin is volk gelegd, dat Friso uit de Saksenmarken trok. Witto heeft Siuchthirte bevrijd en tot zijne vrouw genomen. Wilhem, zoo heette haar vader, hij was opperste Olderman der Jutten, dat is opperste Grevettnan of Graaf. Wilhem is kort daarna gestorven, en Witto is in zijne plaats gekozen. Hoofdstuk III. Wat Friso verder deed. 1. Van zijn eerste vrouw had hij twee zwagers overgehouden, die zeer kloek waren. Hetto, dat is heete, den jongste zond hij als zendbode naar Kattaburgt, [205] dat diep in de Saksenmarken ligt. Hij had van Friso medegekregen zeven paarden, behalve zijn eigen, beladen met kostbare zaken door de zeekampers geroofd. Bij ieder paard waren twee jonge zeekampers en twee jonge ruiters met rijke kleederen gekleed, en met geld in hunne buidels. 2. Gelijk hij Hetto

When the Selandar had gone, he loaded forty old ships with weapons for wall defences, wood, bricks, carpenters, masons, and smiths, in order to build burghs. Witto, or Witte, his son, he sent to superintend. 20. I have never been well informed of what happened; but this much is clear to me, that on each side of the harbour a strong burgh has been built, and garrisoned by people brought by Friso out of Saxanamark. Witto courted Siuchthirte and married her. Wilhem, her father, was chief alderman of the Juttar - that is, chief reeve or officer. Wilhem died shortly afterwards, and Witto was chosen in his place. Chapter III: What Friso did further - 1. Of his first wife he still had two brothers-in-law, who were very daring. Hetto - that is, "Heat" - the youngest, he sent as messenger to Kattaburch, which lies far in the Saxanamark. Friso gave him to take seven horses, besides his own, laden with precious things stolen by the sea-rovers. With each horse there were two young sea-rovers and two young horsemen, clad in rich garments, and with money in their purses. 2. In the same way as he sent Hetto

Als die Seelander abgezogen waren, da liess er vierzig alte Schiffe beladen mit Burgwaffen, Holz, hartgebackenen Steinen, Zimmerleuten, Maurern und Schmieden, um damit Burgen zu bauen. Witto, das ist Weisse, seinen Sohn, sandte er mit als Aufsicht. 20. Was da geschehen ist, ist mir nicht berichtet worden, aber so viel ist mir deutlich geworden, dass beiderseits des Hafeneinganges eine Trutzburg errichtet worden und mit Volk belegt worden ist, das Friso aus dem Sachsenland herholte. Witto hat Siuchthirte befreit und zur Frau genommen. Wilhelm, so hiess ihr Vater – er war der oberste Alderman der Jüten, das ist oberster Grevetmann oder Graf – ist kurz hiernach gestorben und Witto ist an seiner Stelle gewählt worden. Kapitel III. Was Friso ferner tat. 1. Von seiner ersten Frau hatte er noch zwei Schwäger, die recht wacker waren. Hetto, d.i. ‘der Heisse’, den jüngeren, schickte er als Sendboten nach Kattaburg, das tief in den Sachsenmarken liegt. Er hatte von Friso ausser Seine Reitpferd sieben Rosse mitbekommen, alle beladen mit köstlichen, durch die Seekämpen geraubten Gütern. Bei jedem Pferd waren zwei junge Seekämpfer und zwei jonge Reiter, alle in reichen Kleideren und mit Geld in ihren Beuteln. 2. Wie er Hetto 204

*************************************

 

 

 

 

 

 

  

Rodinbook